گروه اقتصادی_زهرا سلیمانی:"همان گازهای هدر رفت نیروگاه ها را در دولت های مختلف تاکید شده، سفارش شده، آنها قول دادند، گاهی هم گزارش دادند که فلان قدر انجام شده...هنوز کاری نشده. هنوز شما می گویید میخواهیم بکنیم، بروید عمل کنید..." این عبارات، محتوای گفتگویی است که سه شنبه ۲بهمن میان رهبر انقلاب با وزیر نیرو در جریان بازدید از نمایشگاه پیشگامان پیشرفت، رویداد ملی توانمندیها و دستاوردهای بخش خصوصی رد و بدل شده است. تاکید موکد بعدی رهبری به وزیر نیرو در این گفتگو استفاده حداکثری از ظرفیت بخش خصوصی برای رفع ناترازی های موجود بود.
ساعاتی قبل از این اظهارات رهبری، رئیس جمهور هم صحبتهایی با این مضمون داشت و اعلامکرد، مدیران وزارت نیرو به او گفته اند اگر برق شهروندان روزی ۲ساعت قطع شود مشکل ناترازی رفع می شود اما اینگونه نشد!
بلافاصله پس از این نقدهای تلویحی عالی ترین مقامات کشور به ساختار تصمیم ساز وزارت نیرو، بحثی در محافل اقتصادی و تخصصی شکل گرفت که آیا اساسا مسوولان این وزارت خانه، تصویر درستی از مشکلات و ریشه های اصلی بروز ناترازی انرژی در کشور دارند یا نه؟
پاسخ به این پرسش زمانی اهمیت مضاعف پیدا می کند که بدانیم این وزارت نیرو است که باید راهکار اجرایی موثر و برنامه عملیاتی برای عبور از بحران پیش رو ارائه کند و چنانچه این وزارتخانه تصویر روشنی از ریشه های اصلی بروز ناترازی در کشورمان نداشته باشد و نداند برای عبور از چالش کمبود برق، گاز ، بنزین و...چه باید کرد؟ چگونه می تواند راهبردهای موثر و نسخه های عملیاتی برای عبور از چالش های موجود انرژی در کشور ارائه کند؟
تجارت برای یافتن پاسخی برای این پرسشها سراغ کارشناسان حوزه انرژی کشور رفته تا در وهله نخست درباره ریشه های اصلی این ناترازی و سپس راه های عبور از بحران، بحث و تبادل نظر کند.
برای رفع ناترازی انرژی در کشور چه باید کرد؟
نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق تهران در گفتگو با تجارت درباره ریشه های بروز مشکل ناترازی انرژی در ایران می گوید:" واقع آن است که بحران انرژی در ایران هر سال در حال افرایش است و مدام هم بر شدت کمبودها افزوده می شود. مردم مدام سوال می کنند چرا این ناترازی در حال شدت گرفتن است؟ برای بررسی و واکاوی ریشه های این کمبود باید دو دهه به عقب بازگردیم. زمانی که از میانه های دهه ۸۰ خورشیدی، سرمایه گذاری در حوزه برق و گاز و سایر گونه های انرژی در کشورمان متوقف شد. یعنی نه دولت خودش سرمایه گذاری کرد و نه زمینه های لازم برای سرمایه گذاری بخش خصوصی واقعی در اقتصاد را فراهم کرد. این روند باعث شد تا هر روز و هر سال بحران افزایش یافته و کمبودهای انرژی عمیق تر شود. در تابستان ما با کمبود برق مواجهیم و در زمستان به دلیل مصرف بالا با کمبود گاز. از سوی دیگر، در زمستان چون کمبود گاز وجود دارد، کشور با کمبود برق مضاعف هم روبه رو شده است. در واقع چون اولویت دولت تامین گاز بخش خانگی است و گاز مورد نیاز نیروگاه ها که برای به کار انداختن ژنراتورهای تولید برق ضروری است تامین نمی شود، در زمستان با کمبود برق هم موجه میشویم."
او با اشاره به خسارات این ناترازیها میگوید:" اعداد و ارقامی که در خصوص آسیب صنایع و بازار کسب و کار کشور به دلیل این ناترازی و کمبود مطرح شده، شگفت آور است بر اساس برخی روایت ها بین ۵تا۸میلیارد دلار به دلیل این کمبود و تعطیلی لاجرم بنگاه های تولیدی و کسب و کار به کشور ضرر وارد می شود."
صالحی در ادامه درباره مطالبه استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی برای رفع این ناترازی ها و ادعای رفع بحران طی یکسال آینده از سوی وزیر نیرو می گوید:"دیالوگی که بین رهبر انقلاب و وزیر نیرو رد و بدل شد، بسیار مهم بود. باید دید دولت دست بخش خصوصی را تا کجا باز گذاشته تا بتواند این کمبودها را برطرف سازد؟
آیا اگر بخش خصوصی وارد میدان شده و سرمایه گذاری کند، این اجازه را دارد که مطابق قیمت های واقعی به صنایع کشور برق بفروشد؟ آیا زمینه های حقوقی و قانونی این حضور بخش خصوصی فراهم شده است؟
دولت به بخش خصوصی میگوید بیا نیروگاه بساز و سرمایه گذاری کن، اما من دولت به تو می گویم با چه قیمتی برق تولیدی ات را بفروش! دولت برق را از نیروگاه های بخش خصوصی ۱۵۰ تومان می خرد، بعد ۱۵۰۰ تومان می فروشد. سوال این است که وقتی بخش خصوصی برق را ۱۵۰ تومان می فروشد و دولت هم با بهانه اینکه پول گاز را از نیروگاه ها نمی گیرد، با قیمت پایین برق را خریداری می کند و با ۱۰برابر قیمت به صنایع می فروشد، چرا مشکل ناترازی برق نه تنها حل نشده، بلکه هر سال هم بیشتر شده است؟ متاسفانه دولت هیچ پاسخی به این ابهامات نمی دهد. "
نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران با اشاره به محتوای مهمی که میان رهبری و وزیر نیرو جریان پیدا کرد، می گوید:" در واقع یا باید دولت خودش اقدام به سرمایه گذاری و رفع ناترازی برق و گاز و انرژی کند یا اینکه بستر لازم برای مشارکت بخش خصوصی را برای سرمایه گذاری در این حوزه فراهم کند. آقای رئیس جمهور می گویند در به در دنبال کسانی می گردند که مشکلات کشور را رفع کنند! طی همین مدت بخش خصوصی ما، تشکل های حوزه انرژی، سندیکاها، فدراسیون انرژ، تولید کنندگان برق و...اعلام کرده اند حاضرند سرمایه گذاری کنند تا کمبود برق رفع شود، بخش خصوصی می گوید اجازه دهید با صنایع قرارداد ببندیم و برق را مستقیما به صنایع کشور بفروشیم. با این روند طی ۲تا ۳سال آینده مشکل ناترازی برق تا حد زیادی رفع می شود. باید از دولت پرسید چرا از این اعلام حضور استقبال نمی کند؟ گله های رهبر انقلاب هم به دلیل همین اهمال و سکون است. ۳سال قبل قرار بود تفاهم نامه ای برای میدان های گازی با فعالان بخش خصوصی حوزه پتروشیمی منعقد شود، اما با گذشته ۳سال هنوز این ضرورت اجرایی نشده است. "
صالحی می گوید:" اقتصاد ایران در یک دوراهی مهم قرار گرفته است دولت یا باید همین وضع موجود را ادامه دهد و اقدام به دادن وعده های ناشدنی بدهد یا اینکه از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کرده و کمبودها را کاهش دهد. اینکه وزیر نیرو در محضر نیرو اعلام کند تا تابستان سال آینده کمبودهای فعلی کاملا برطرف می شود، همه می دانیم شدنی نیست. کسی هم انتطار نداشت وزیر محترم این حرف را بزند. با توجه به تجربیات ایشان، تسلط ایشان، واقعیت های اقتصاد و...دادن این وعده عجیب بود! بهترین کار این است که وزیر محترم و سایر مدیران نهایت تلاش خود را حداقل برای کاهش ناترازی به کار گیرند."
این تحلیلگر حوزه انرژی در پاسخ به پرسش تجارت که دقیقا برای رفع ناترازی چه باید کرد؟ می گوید:" باید از پیشنهادات بخش خصوصی استفاده بهینه شود. اگر پیشنهادات تشکل های بخش خصوصی ناشدنی بود کنار گذاشته شود و مسیر قبلی دنبال شود اما وقتی معقول بود و مسیر تازه ای را پیش روی رفع ناترازی ها قرار میداد از آن استقبال شود. اساسا با ۲۰هزار مگاوات کمبود برق مواجهیم می توان وظیفه رفع نیمی از این ناترازی را به بخش خصوصی و نیمی از آنرا به بخش های دولتی و حاکمیتی محول کرد. بخش خصوصی وظیفه تامین ۱۰هزار مگاوات برق و دولت هم وظیفه تامین ۱۰هزار مگاوات باقی مانده را به عهده بگیرد. این تقسیم وظایف باعث شکل گیری یک رقابت سازنده میان دو بخش می شود و زمینه بهبود تولید را فراهم می سازد. دولتی که نان وفاق را بر تارک خود گذاشته و با بخش ها و گروه های مختلف همراهی و وفاق و تعامل دارد، چرا درخواست فعالان بخش خصوصی را برای مشارکت در رفع ناترازی های انرژی نشنیده گرفته و توجهی به آن نمی کند. آیا گفتگو و مذاکره و توافق با بخش خصوصی از مذاکره با کشورهای غربی و شرقی و ...سخت تر و دشوار تر است. یا دلیل دیگری وجود دارد؟ در کل بخش خصوصی آماده احداث نیروگاه های لازم برای تولید حداقل ۱۰هزار مگاوات و بیشتر است، اگر دولت زمینه های این حضور را فراهم سازد و اجازه دهد بخش خصوصی راسا قراردادهای تامین گاز صنایع را منعقد کند، به شما قول می دهم ظرف ۳سال بخش قابل توجهی از ناترازی های فعلی رفع شوند."