دگردیسی بزرگ در صحنه سیاسی ترکیه

گروه سیاسی: بعد از قریب به 42 سال درگیری خونین و پرتلفات میان حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) و ارتش ترکیه، عبدالله اوجالان، رهبر زندانی این گروه نظامی پیام مهمی را منتشر کرد که می‌تواند به طولانی‌ترین مبارزه مسلحانه در تاریخ ترکیه مدرن پایان دهد. مهم‌ترین پیام اوجالان، تا کید بر منجل شدن پ‌ک‌ک و بر زمین گذاشتن سلاح توسط این گروه شبه‌نظامی بود که در سطحی گسترده هم در داخل ترکیه و هم در صحنه بین‌المللی مورد استقبال قرار گرفت. 
به گزارش «تجارت»، عبدالله اوجالان در سال 1978 به منظور مبارزه با دولت ناسیونالیست ترکیه حزب کارگران کردستان را با مجموعه‌ای از همفکرانش تاسیس کرد تا به آن‌چه تبعیض و ظلم علیه کردها خطاب می‌شد، پایان دهد. این حزب تازه تاسیس 5 سال بعد در سال 1983 اولین مبارزات مسلحانه را علیه ارتش ترکیه آغاز کرد. اوجالان که به عنوان آپو (به معنا رئیس یا عمو) در میان طرفدارانش شناخته می‌شد، خونین‌ترین و بزرگ‌ترین مبارزه مسلحانه تاریخ سیاسی مدرن ترکیه را کلید زد و طی قریب به 15 سال صدها عملیات نظامی را علیه ارتش ترکیه فرماندهی کرد. اوجالان در  ۲۶ بهمن ۱۳۷۷ (۱۵ فوریه ۱۹۹۹) در یک عملیات هواپیماربایی در نایروبی توسط سازمان اطلاعات و امنیت ملی (میت) با کمک سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) دستگیر شد و بعد از آن با حکم زندان ابد به جزیره امرالی تبعید شد. با وجود دستگیر شدن اوجالان طی قریب به 26 سال گذشته درگیری‌های میان شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک همچنان ادامه پیدا کرد که در نتیجه آن قریب به 40 هزار نفر از دو طرف درگیری کشته شدند. با این تفاسیر اکنون پیام تاریخی اوجالان می‌تواند پایانی بر 42 سال درگیری و آغاز عصر جدید در تاریخ کشور ترکیه باشد. 

محتوای پیام تاریخی اوجالان
هیئت امرالی وابسته به دم پارتی، روز پنجشنبه ۲۷ فوریه برای سومین بار با عبدالله اوجالان، در زندان فوق امنیتی امرالی دیدار کرد. این هیئت شامل احمد ترک، پروین بولدان، سری ثریا اندر، تولای حاتم‌اوغلو، تونجر بکرخان، چنگیز چیچک و فائق اوزگور اَرول بود. عبدالله اوجالان در فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک تاکید کرد: ترک‌ها و کردها در طول بیش از هزار سال تاریخ خود، برای حفظ موجودیتشان و مقاومت در برابر قدرت‌های هژمونیک، همواره نوعی اتحاد داوطلبانه را ضروری دانسته‌اند.PKK به عنوان طولانی‌ترین و گسترده‌ترین جنبش اعتراضی و خشونت‌آمیز در تاریخ جمهوری ترکیه، حمایت اجتماعی خود را به دلیل بسته بودن راه‌های سیاست دموکراتیک به دست آورد. ناسیونالیسم افراطی، که به طور اجتناب‌ناپذیر به سوی راه‌حل‌هایی مانند دولت-ملت جداگانه، فدرالیسم، خودمختاری اداری و راهکارهای فرهنگی‌محور سوق پیدا می‌کند، قادر به ارائه پاسخی به جامعه‌شناسی تاریخی نیست.
رهبر زندانی پ‌ک‌ک در ادامه نوشت: احترام به هویت‌ها، آزادی بیان، و سازمان‌یابی دموکراتیک تمام گروه‌های اجتماعی، تنها در چارچوب یک جامعه و نظام سیاسی دموکراتیک ممکن است. قرن دوم جمهوری ترکیه تنها در صورتی می‌تواند به پایداری و همزیستی برادرانه دست یابد که با دموکراسی تکمیل شود. هیچ راهی جز دموکراتیک برای جستجوی سیستم و تحقق آن وجود ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد. توافق دموکراتیک، تنها روش ممکن است. در این فضای سیاسی که با فراخوان دولت باغچه لی، اراده‌ای که رئیس‌جمهور نشان داده و رویکرد مثبت سایر احزاب سیاسی به این درخواست ایجاد شده است، من فراخوان خلع سلاح را اعلام کرده و مسئولیت تاریخی این تصمیم را بر عهده می‌گیرم. همان‌طور که هر حزب و تشکل مدرن که به اجبار منحل نشده است، به صورت داوطلبانه می‌تواند خود را با دولت و جامعه ادغام کند، شما نیز کنگره خود را تشکیل دهید و تصمیم بگیرید: تمام گروه‌ها باید سلاح‌های خود را زمین بگذارند و PKK خود را منحل کند. به تمام گروه‌هایی که به همزیستی مشترک ایمان دارند و به این فراخوان گوش می‌دهند، درود می‌فرستم."

استقبال احزاب سیاسی ترکیه از پیام صلح اوجالان 
احزاب سیاسی ترکیه از پیام صلح اوجالان استقبال ویژه به عمل آوردند. پس از انتشار فراخوان تاریخی عبدالله اوجالان، اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) با انتشار پیامی در شبکه‌های اجتماعی بر موضع تاریخی حزب خود در قبال حل مسائل کشور از مسیر دموکراتیک تأکید کرد. او گفت: «ما همواره مخالف هر گونه ترور و خشونت بوده‌ایم و این موضع را در آینده نیز حفظ خواهیم کرد.» اوزل با تأکید بر اینکه مسئله کرد باید در چارچوب پارلمان و با دربرگیری تمامی اقشار جامعه و به‌صورت شفاف بررسی و حل شود، افزود: ما انتظار داریم که این فراخوان به طور جدی توسط طرف‌های ذی‌ربط اجرا شود و جنگی که تاکنون جان ده‌ها هزار نفر را گرفته و خسارات اقتصادی و اجتماعی سنگینی به بار آورده است، برای همیشه پایان یابد.» همزمان شاخه حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (دم‌ پارتی) در دیاربکر خواستار آزادی «عبدالله اوجالان» رهبر حزب کارگران کردستان (PKK) از زندان امرالی ترکیه شد و اعلام کرد که این حزب به اجرای دیدگاه و پیشنهادهای اوجالان درباره حل مسئله کرد پایبند خواهد بود.

استقبال ایران و بغداد از فراخوان تاریخی اوجالان
فراخوان تاریخی اوجالان با استقبال دولت‌های ایران و عراق نیز همراه شد. «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با استقبال از فراخوان رئیس گروه پ.ک.ک برای کنار گذاشتن سلاح، این تصمیم را گامی مهم در جهت نفی خشونت دانست. بقائی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران از هر روندی که موجب توقف تروریسم و تقویت امنیت در کشور همسایه ترکیه شود استقبال می‌کند و امیدوار است این تحول در سطح منطقه نیز آثار مثبت داشته باشد. دولت عراق نیز از درخواست «عبدالله اوجالان»، رهبر حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) از اعضای این حزب برای کنارگذاشتن سلاح استقبال کرد. وزارت خارجه عراق از درخواست رهبر حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) از اعضای این حزب برای کنارگذاشتن سلاح استقبال کرد و آن را گامی مثبت و مهم به منظور تحقق ثبات در منطقه به شمار آورد.

 استقبال آمریکا از پیام اوجالان
کاخ سفید اعلام کرد ضمن استقبال از پیام عبدالله اوجالان، امیدوار است این پیام صلح به ارمغان داشته باشد.  برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا اعلام کرد کاخ سفید از پیام عبدالله اوجالان درباره زمین گذاشتن سلاح از سوی پ.ک.ک استقبال می‌کند. او گفت این تحول مهمی است و ما امیدوار هستیم این امر موضع ترکیه متحدمان، نسبت به شرکای آمریکا در شمال شرق سوریه، در مبارزه با داعش را آرام کند. او تاکید کرد ما معتقد هستیم این تحول به ایجاد صلح در این منطقه کمک می‌کند.

استقبال سازمان ملل از پیام تاریخی اوجالان
استفان دوجاریک، سخنگوی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، در یک نشست خبری، درباره پیام عبدالله اوجالان به پ.ک.ک برای زمین گذاشتن سلاح گفت: دبیرکل سازمان ملل از این تحول مهم استقبال می‌کند. این اقدام نشانه‌ای از بوجود آمدن امیدی است که می‌تواند به حل یک درگیری طولانی‌مدت منجر شود. استفان دوجاریک، افزود: این اتفاقی بسیار مهم است. ما در حال بررسی دقیق وضعیت و تلاش برای دستیابی به جزئیات بیشتر در مورد گام‌های بعدی هستیم. آنچه می‌توانم بگویم این است که این موضوع برای ما روزنه‌ای از امید در مورد جنگی است که سال‌ها به طول انجامیده و قربانیان زیادی داشته است.

واکنش مثبت اقلیم کردستان عراق از پیام تاریخی اوجالان
سران سیاسی و سران احزاب اقلیم کردستان نیز به عنوان بازیگری که همواره در مناقشات ترکیه و پ‌ک‌ک درگیر بوده‌اند، از بیانیه عبدالله اوجالان استقبال کردند. مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان عراق و رئیس ابق اقلیم کردستان پیامی درباره فراخوان اوجالان منتشر کرد و اعلام کرد: امیدواریم پیام جناب اوجالان نقطه آغازی برای پیشبرد روند صلح باشد و به نتیجه‌ای برسد که به نفع همه طرف‌ها باشد. نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان نیز پیام خود را درباره‌ی فراخوان عبدالله اوجالان و درخواست‌هایش برای انحلال و خلع سلاح پ‌ک‌ک اعلام کرد. در این پیام، بارزانی از تمامی گروه‌ها خواست که به پیام اوجالان توجه کرده و آن را اجرا کنند. 
بافل طالبانی، رئیس اتحادیه میهنی کردستان هم در واکنش به پیام عبدالله اوجالان اعلام کرد: «ما از پیام جناب عبدالله اوجالان استقبال می‌کنیم. این پیام را پیامی مسئولانه می‌دانیم.» همچنین، صلاح‌الدین بهاالدین، دبیرکل اتحاد اسلامی کردستان پیامی درباره فراخوان اوجالان منتشر کرد و آن را «پیامی سرشار از مسئولیت‌پذیری، درایت و واقع‌بینی» توصیف کرد.

 آیا صلح بزرگ در ترکیه اجرایی می‌شود؟ 
بعد از فراخوان تاریخی عبدالله اوجالان رهبر دربند حزب کارگران کردستان در مقطع کنونی مساله مهم این سات که آیا صلح و انحلال پ‌ک‌ک اجرایی خواهد شد؟ در پاسخ به این پرسش نمی‌توان هیچ‌گونه قطعیتی را مطرح کرد؛ چرا که از یک سو، بر اساس اعلام نمایندگان کردی که با اوجالان دیدار کردند، انحلال حزب کارگران کردستان منوط به اجرای توسعه دموکراتیک در کشور است. این رویه در نوع خود محل چالش و تردید جدید است؛ چرا که صلح به اراده و اقدامات آتی دولت ترکیه وابسته شده است. در سطحی دیگر، سران حزب پ‌ک‌ک نیز نشان داده‌اند به آسانی حاضر به انحلال و بر زمین گذاشتن سلاح نیستند. بنابراین، فرآیند صلح می‌تواند در نوع خود پیچیده و زمان‌بر باشد.