منافع راهبردی مذاکره با آمریکا
گروه سیاسی: دور نخست مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا روز شنبه (23 فروردین) در مسقط پایتخت کشور عمان در فضایی مثبت برگزار شد. بعد از پایان مذاکرات سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه و رئیس هیات مذاکره کننده کشورمان در عمان از روند و نتایج مذاکرات استقبال کرد. استیون چارلز ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ و رئیس هیات مذاکرات کنده آمریکایی نیز از مطلوب بودن پیشرفت‌ها در مذاکرات سخن گفت.
به گزارش «تجارت»، بر اساس گزارش‌های منتشر شده در مذاکرات روز شنبه دو طرف توافق کردند که شنبه هفته آینده، دور جدید از مذاکره را داشته باشند. هر چند تا کنون محل قعطی مذاکرات شنبه هفته آینده مشخص نشده اما نکته قطعی این است که چشم‌انداز ارائه شده از سوی دو طرف ایجابی و مثبت است. با این تفاسیر، «تجارت» به منظور بررسی هر چه بیشتر دستاوردهای مذاکرات دیروز و نیز ارزیابی واکنش‌های موافق ومخالف به آن با قاسم محبعلی، کارشناس مسائل منطقه و مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه و حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل منطقه گفتوگو داشته است.
محبعلی: مسائل اقتصادی می‌توانند مشوق پیشرفت مذاکرات باشند اما...
قاسم محبعلی، در ارزیابی خود از مذاکرات ایران و آمریکا در عمان اظهار داشت: «مذاکره اخیر را می‌توان رویدادی کم‌سابقه طی تمامی سال‌های بعد از وقوع انقلاب اسلامی ایران مورد بازخوانی و آن را به عنوان گام نخست مدنظر قرار داد. نکته مهم نیز این است که هم وزار امور خارجه ایران و هم دولت آمریکا مذاکرات را مثبت ارزیابی کرده‌اند. با این وجود، هنوز برای ارزیابی نهایی زود و فعلا جلسه نخست برگزار شده است. دو طرف برای انتقال مواضع و مفاد مطرح شده به پایتخت کشورهایشان بازگشته‌اند و باید منتظر ماند و دید در شنه هفته آینده چه پیشرفت دیگری صورت می‌گیرد. با تمام این اوصاف، این‌که ایران و آمریکا به صورت رسمی، علنی و دوجانبه مذاکره می‌کنند یک اتفاق مهم و ایجابی است که چشم‌انداز پیشرفت گفت‌وگوها را امیدبخش کرده است.»
مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه در بخشی دیگر از اظهاراتش در ارتباط با وجود منطق تجاری در پشت مذاکرات ایران و آمریکا تاکید کرد: «این‌که اقتصاد و تجارت پیش‌برنده مذاکرات باشد، بسیار خوش‌بینانه است. چرا که اساسا این مسائل امنیتی و سیاسی هستند که شرایط سرمایه‌گذاری و همکاری تجاری را مهیا می‌کنند. روابط ایران و غرب عمدتا با محوریت مسائل امنیتی و سیاسی است. تا زمانی که این مسائل حل‌وفصل نشود، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری در اقتصادی ایران بعید است. هر چند مسائل اقتصادی در نوع خود نیز می‌توانند مشوق دو طرف برای تفاهم و نرمش در مواضع باشد. از یک سو، ایران به سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها و فناوری روز جهانی نیاز دارد. از سوی دیگر، حضور در بازار ایران برای کمپانی‌های خارجی بسیار اهمیت دارد.»
وی افزود: «در سطحی دیگر باید توجه داشت فعلا شرایط ایران برای سرمایه‌گذاری غربی‌ها به سبک عربستان یا عراق مهیا نیست. در ابتدا باید توجه داشت که به دلیل مسائل امنیتی فعلا ریسک سرمایه‌گذاری در ایران بالا بوده و رتبه E را دارد. در سطح دوم، قوانین حقوقی کشور در ارتباط با بحث مالکیت و نحوه سرمایه‌گذاری فعلا مشکلات زیادی دارد و نیازمند بررسی و رفع شدن است. اگر می‌خواهیم که مبادلات اقتصادی و شراکت‌های مالی احتمالی محدود به خریدن هواپیما، خودرو و یک سری اقلام تکنولوژیک نباشد، باید مدل کشورهای عربی همانند عربستان، امارات و قطر را مدنظر قرار دهیم.»
این کارشناس مسائل منطقه، در بخش دیگر از اظهارات خود تصریح کرد: «در ایران، آمریکا و حتی اسرائیل جناح تندرو مخالف مذاکرات ایران و آمریکا هستند. چرا که منافع خود را در گرو تداوم خصومت و دشمنی میان دو طرف می‌بینند. اما باید توجه داشت شرایط کشور ما فعلا متفاوت است. اگر در قالب مثال بیان کنیم، شاید شما مخالف جنگ باشید اما زمانی که یک سرباز کشور برای جنگ می‌رود، وظیفه همه همدلی و حمایت از او است. در شرایط فعلی نیز حتی اگر مخالف مذاکره باشیم و با دیدگاه و اشخاص مذاکره کننده نیز موافق نباشیم، باید با همدلی و به صورت متحد از مذاکره‌کنندگان حمایت کرد. متاسفانه یک عده به منافع ملی توجهی ندارد و نمی‌دانند که یک کشور در برابر یک کشور دیگر قرار دارد نه یک گروه و جریان خاص.
محبعلی در بخش پایانی اظهاراتش در ارتباط با گمانه‌زنی‌های برای بازگشایی سفارت دو کشور ایران و آمریکا اظهار داشت: «اساسا باید مذاکرات معطوف به تنش‌زدایی حداکثری و در نهایت برقرار روابط دیپلماتیک باشد. بازگشایی سفارتخانه حتی در شرایط تنش‌زدایی حداقلی نیز امری معمول و منطقی است. برای نمونه مشکلات و اختلافات ایران با عربستان هنوز هم حل نشده اما در نخستین گام دو طرف به سمت بازگشایی سفارت گام برداشتند. طی تاریخ بازیگران زیادی بوده که علی‌رغم اختلاف و تنش روابط دیپلماتیک با یکدیگر داشته‌اند. برای نمونه آمریکا و شوروی در دورن جنگ سر، عمیق‌ترین تنش‌های تاریخ را داشتند اما روابط دیپلماتیک داشتند. در شرایطی فعلی نیز اختلاف میان آمریکا و چین مشهود است اما دو طرف با یکدیگر ارتباطات عمیق دیپلماتیک دارند. باید به شدت از تصمیم بازگشایی سفارت آمریکا در ایران و بالعکس آن استقبال کرد.»
هانی‌زاده: رویکرد ترامپ نسبت به مذاکره و توافق با ایران مثبت و ایجابی است
حسن هانی‌زاده در ارزیابی خود از مذاکرات ایران و آمریکا در عمان تاکید کرد: «مذاکرات غیرمستقیم روز شنبه ایران و آمریکا در فضایی مثبت و برخلاف بدبینی‌های گذشته انجام گرفت. به نظر می‌رسد دونالد ترامپ، قصد دارد مذاکرات را مستقیما مدیریت کند و نهایتا به یک توافق با ایران دست پیدا کند. نمود بارز این امر خارج کردن مارکو روبیو از مدیریت مذاکرات و گماشتن شخصی همچون استیون ویتکاف به عنوان رئیس هیات مذاکره کننده آمریکایی اشاره کرد. اساسا ترامپ با این انتخاب تصمیم خود را برای کنار گذاشتن تندروها و نزدیکان به صهیونیست‌ها گرفته است. استقبال دو طرف ایران و آمریکا از مذاکرات و ادامه آن در هفته آینده نشان دهنده این است که ترامپ می‌خواهد فضای تعامل با ایران را تغییر دهد. به نظر می‌رسد ترامپ به اشتباهات بزرگ خود در 4 سال نخست پی برده است. او حالا قصد دارد تبادل تجاری یک تریلیون دلاری با کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته باشد، یکی از محرک‌های اصلی او برای رسیدن به توافق با ایران است. چرا که او می‌داند چنین سرمایه‌گذاری بزرگی نیازمند حفظ فضای امنیتی مناسب در منطقه است. در این روند به طور حتم ایران می‌تواند بازیگری مهم و موثر باشد.»
این کارشناس مسائل منطقه در بخشی دیگر از اظهارات خود پیرامون مخالفت‌ها و موافقت‌های صورت گرفته پیرامون مذاکرات روز شنبه تاکید کرد: «به هر حال در ایران فضا برای ایراد نقد از روند مذاکرات موجود است. اما باید توجه داشت عراقچی، دیپلماتی با تجربه و با هوش بالا است. او مورد اقبال و پذیرش تمامی نهادهای تصمیم‌گیرنده در کشور نیز است. بنابراین همان‌گونه که در آمریکا شاهد یک تغییر رویه برای مذاکره هستیم، این روند باید در ایران نیز مورد استقبال قرار بگیرد. باید توجه داشت نه از تیم مذاکره کننده ایران قهرمان‌سازی کرد و نه آن‌ها را تخریب. بهرحال ایران همچنان برای تمامی سناریوها آمادگی لازم را دارد. شایان ذکر است که کشورمان تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد آمریکا نگذاشته و نباید یک عده به آشفتگی روانی در جامعه دامن بزنند.»
هانی‌زاده در بخشی دیگر از اظهاراتش در ارتباط با موضوع شراکت اقتصادی میان ایران و آمریکا گفت: «سرمایه‌گذاری آمریکا می‌تواند اقتصاد ایران را دگرگون کند. برای تحقق این سرمایه‌گذاری باید قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه، قانون و روال را برای سرمایه‌گذاری خارجی مهیا کنند. این‌که از سرمایه‌گذاری خارجی وحشت داشته باشیم به شدت نادرست است. باید این نگاه تغییر کند. سرمایه‌گذاری خارجی می‌توان وضعیت اقتصاد و معیشت ایران را دگرگون کرد. باید با همدلی قوای سه‌گانه این امر عملیاتی شود.»
این کارشناس سیاست خارجی در بخش پایانی اظهارات خود تاکید کرد: «بازگشایی سفارتخانه میان ایران و آمریکا به یک روند نسبتا طولانی نیاز دارد. بازگشایی سفارتخانه‌ها می‌توانند به تسریع و پیشرفت مذاکرات کمک شایانی خواهد کرد.»
