ایلیا پیرولی
روزنامهنگار
ilyapirvali@gmail.com
اما اکنون روسيه پس از عبور از يک دوره گذار و فائق آمدن بر مشکلات و تنگناهاي اقتصادي، به يمن وجود منابع عظيم انرژي، در حال بازسازي قدرت است. به همين دليل ميکوشد تا بار ديگر جايگاه خود را بهعنوان قدرتي بزرگ و تأثيرگذار در نظام بينالملل بازيابد. به نظر ميرسد پوتين راه خود را در سياست خارجي يافته و هدفش به کرسي نشاندن و ايفاي نقش از سوي روسيهاي مقتدر، منحصربهفرد و بيهمتا در عرصه داخلي و جهاني است. اگرچه ممکن است او «امپراتوري» خاص خود را در ذهن داشته باشد که مرزهايش هنوز معلوم نيست، اما او ميخواهد ساير دنيا را متقاعد سازد که بايد با «امپراتوري جديد روس» تعامل کنند. روسها اکنون و بهواسطه بحرانهاي کنوني در عراق، سوريه و يمن، از يکسو به نقشآفريني در حلوفصل اين بحرانها مشغولاند و از اين طريق به افزايش نفوذ خود در منطقه و جهان ميپردازند و از سوي ديگر از طريق ايجاد ارتباط با کشورهاي منطقه منافع سياسي و اقتصادي خود را تأمين ميکنند. روسيه به دنبال موازنه متقابل با آمريکا است که به يک نوعی چالش گري در عرصه سياسي را در مقابل آمريکا دنبال ميکند. خاورميانه شايد به خودي خود براي روسها مهم نباشد اما به چالش کشيدن آمريکا براي قدرت نمايي در مقابل آنها از اهميت زيادي برخوردار است. روسيه به دنبال حفظ ميزان تجارت موجود در رقابت سخت با اروپا و در عين حال گسترش تجارت در منطقهاي است که ديگر توسط تحريمها محدود نشده چراکه از اين طريق قادر است از ۳۰ تا ۱۰۰ ميليارد دلار سرمايه آزاد شده ايران پس از توافق هستهاي سود ببرد. اهداف روسيه از نزديکي به ايران، چين و ژاپن؛ به همين دليل است. اهداف روسيه در ايران يعني سود بردن از لغو تحريمهاي ايران منوط به علاقه کمپانيهاي غربي در سرمايهگذاري در ايران، به توانايي ايران در ايجاد اصلاحات لازم براي پذيرش غرب بستگي دارد. هدف روسيه درنزديکي به ژاپن؛ اکنون به تکنولوژي روز دنيا و سرمايه گذاري کشورهاي ديگر نياز دارد و ژاپن با قابليتهاي گسترده خود ميتواند احتياجات مسکو را برآورده سازد. متقابلا توکيو در تلاش است مالکيت جزاير کوريل را دوباره بدست آورد. از طرف ديگر روسيه ناچار است براي غلبه بر بحرانهاي اقتصادي در سالهاي آتي سرمايه گذاري و تکنولوژي پيشرفته ساير کشورها و خصوصا ژاپن را جلب کند. اين اقدام در درجه نخست در صنعت نفت و گاز و صادرات آن مطرح است و مقامات کرملين به خوبي ميدانند که براي پيشرفت در اين زمينه لازم است امتيازاتي براي کشورهاي پيشرفته در نظر بگيرند و ژاپنيهاي چشم باداميجزاير کوريل را ميطلبند. نزديکي روسيه با چين با امضاي پيماني در پکن، به اختلافات مرزي ۴۰ ساله خود پايان دادند. مناطق مرزي مورد اختلاف پکن و مسکو در دوران جنگ سرد دليل و شاهد درگيريهاي نظامياتحاد جماهير شوروي سابق و چين کمونيست بود و عامل اصلي شکاف در جبهه کمونيسم به شمار ميرفت. حال همه دلایل رویاروی دارند به فراموشی سپرده میشوند. زمان آبستن حوادث شگفت آوری خواهد بود.