مهدیه مرعشی
کارشناس عمران
mahdieh_marashi@yahoo.com
حادثه پلاسکو و اتفاقات دردناکی که به ویژه برای پرسنل خدوم و شجاع آتش‌نشانی رخ داد، جدا از مباحث سیاسی‌اش، یادآوری دوباره اشکالات پایه‌ای و تاثیرگذار در عرصه ساخت و ساز و سازه‌های مختلف شهری را در پی داشت. مساله‌ای که متاسفانه تنها پس از وقوع حوادث، برای چند روزی در خصوص آنها بحث و تبادل نظر می‌شود و دوباره به دست فراموشی سپرده می‌شود.
چند روز پس از این حادثه تلخ فیلمی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که حاکی از نوعی انفجار در طبقات پایین محل آتش‌سوزی (طبقه هشتم و نهم) پیش از ریزش ساختمان بود، و شبهاتی در خصوص عمدی بودن این اتفاق و حتی تروریستی بودن آن را تداعی می‌کرد.
مصالح فولادی در حرارت آتش‌سوزی تا ۸۰ درصد مقاومت خود را از دست می‌دهد و به همین دلیل مدت زمان بسیار کمتری را دوام می‌آورند، در خصوص سازه‌های بتنی، پس از شروع آتش، آتش‌نشان‌ها فرصت خیلی بیشتری را برای مهار آتش دارند، در مقایسه اسکلت‌های فولادی و بتنی این مورد همیشه مطرح است. نکته مهم اینکه، ساختمان پلاسکو از دیدگاه قدمت ساخت و ساز و امنیت جانی، بدون رخ دادن آتش‌سوزی نیز اصلا وضعیت خوبی نداشته است، ترکیب قدمت سازه و مقاومت پایین با بحران آتش‌سوزی منجر به پدیده «تخریب پیشرونده» در سازه شده است.
توضیح ساده شده تخریب پیشرونده بدین صورت است که هنگامی که یک طبقه از سازه روی طبقه زیرین خود فرو می‌ریزد، طبقه زیرین برای بار طبقه‌ای که تحت تخریب روی آن افتاده طراحی نشده است، لذا تعدادی از اِلمان‌های اصلی سازه مانند تیرها را از دست می‌دهد، با تکرار این روند به مرحله‌ای خواهیم رسید که با حذف تیرها (رابط میان ستون‌ها جهت انتقال بار) ستون‌ها به یکدیگر متصل نیستند، در این مرحله به آستانه حذف یک ستون از چرخه باربری می‌رسیم، به محض حذف شدن یک ستون، می‌بایست بقیه ستون‌ها بار آن یک ستون را تحمل کنند که به طور یقین در چنین سازه‌ای ستون‌ها این مقاومت را ندارند.
در این زمان ستون بعدی در مجاورت ستون حذف شده قبلی از بین می‌رود و به همین ترتیب این روند تخریب پیشرونده ادامه پیدا می‌کند تا کل سازه فرو بریزد، وقتی حرف از تخریب ستون به میان می‌آید، سازه از ترازهای ارتفاعی پایینی خود متلاشی می‌شود، ولی در هر صورت همچنان اولین خرابی در جایی از تراز طبقات بالایی اتفاق افتاده است.
مشاهده ویدئوی فروریزش ساختمان پلاسکو نیز نشان می‌دهد، در آغاز یک خرابی نه چندان بزرگ در گوشه سازه رخ می‌دهد، بعد متوجه از بین رفتن تیرها می‌شویم و سپس ملاحظه می‌شود که یک ستون به طور کامل از سازه جدا می‌شود و سپس به تدریج بقیه ستون‌ها از بین رفته و سازه به طور کامل فرو می‌ریزد.
فروریزش سازه فولادی در مقابل حرارت آن هم پس از گذشت ساعت‌ها ادامه آتش‌سوزی، اصلی ساده است و عدم حضور هیچ کارشناسی در صحنه حادثه (از نهادهای مختلف متولی از شهرداری و شورای شهر و آتش‌نشانی گرفته تا وزارت کشور و ...) در خصوص تذکر این امر نکته‌ای قابل تامل است.
mahdieh_marashi@yahoo.com
حادثه پلاسکو و اتفاقات دردناکی که به ویژه برای پرسنل خدوم و شجاع آتش‌نشانی رخ داد، جدا از مباحث سیاسی‌اش، یادآوری دوباره اشکالات پایه‌ای و تاثیرگذار در عرصه ساخت و ساز و سازه‌های مختلف شهری را در پی داشت. مساله‌ای که متاسفانه تنها پس از وقوع حوادث، برای چند روزی در خصوص آنها بحث و تبادل نظر می‌شود و دوباره به دست فراموشی سپرده می‌شود.
چند روز پس از این حادثه تلخ فیلمی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که حاکی از نوعی انفجار در طبقات پایین محل آتش‌سوزی (طبقه هشتم و نهم) پیش از ریزش ساختمان بود، و شبهاتی در خصوص عمدی بودن این اتفاق و حتی تروریستی بودن آن را تداعی می‌کرد.
مصالح فولادی در حرارت آتش‌سوزی تا ۸۰ درصد مقاومت خود را از دست می‌دهد و به همین دلیل مدت زمان بسیار کمتری را دوام می‌آورند، در خصوص سازه‌های بتنی، پس از شروع آتش، آتش‌نشان‌ها فرصت خیلی بیشتری را برای مهار آتش دارند، در مقایسه اسکلت‌های فولادی و بتنی این مورد همیشه مطرح است. نکته مهم اینکه، ساختمان پلاسکو از دیدگاه قدمت ساخت و ساز و امنیت جانی، بدون رخ دادن آتش‌سوزی نیز اصلا وضعیت خوبی نداشته است، ترکیب قدمت سازه و مقاومت پایین با بحران آتش‌سوزی منجر به پدیده «تخریب پیشرونده» در سازه شده است.
توضیح ساده شده تخریب پیشرونده بدین صورت است که هنگامی که یک طبقه از سازه روی طبقه زیرین خود فرو می‌ریزد، طبقه زیرین برای بار طبقه‌ای که تحت تخریب روی آن افتاده طراحی نشده است، لذا تعدادی از اِلمان‌های اصلی سازه مانند تیرها را از دست می‌دهد، با تکرار این روند به مرحله‌ای خواهیم رسید که با حذف تیرها (رابط میان ستون‌ها جهت انتقال بار) ستون‌ها به یکدیگر متصل نیستند، در این مرحله به آستانه حذف یک ستون از چرخه باربری می‌رسیم، به محض حذف شدن یک ستون، می‌بایست بقیه ستون‌ها بار آن یک ستون را تحمل کنند که به طور یقین در چنین سازه‌ای ستون‌ها این مقاومت را ندارند.
در این زمان ستون بعدی در مجاورت ستون حذف شده قبلی از بین می‌رود و به همین ترتیب این روند تخریب پیشرونده ادامه پیدا می‌کند تا کل سازه فرو بریزد، وقتی حرف از تخریب ستون به میان می‌آید، سازه از ترازهای ارتفاعی پایینی خود متلاشی می‌شود، ولی در هر صورت همچنان اولین خرابی در جایی از تراز طبقات بالایی اتفاق افتاده است.
مشاهده ویدئوی فروریزش ساختمان پلاسکو نیز نشان می‌دهد، در آغاز یک خرابی نه چندان بزرگ در گوشه سازه رخ می‌دهد، بعد متوجه از بین رفتن تیرها می‌شویم و سپس ملاحظه می‌شود که یک ستون به طور کامل از سازه جدا می‌شود و سپس به تدریج بقیه ستون‌ها از بین رفته و سازه به طور کامل فرو می‌ریزد.
فروریزش سازه فولادی در مقابل حرارت آن هم پس از گذشت ساعت‌ها ادامه آتش‌سوزی، اصلی ساده است و عدم حضور هیچ کارشناسی در صحنه حادثه (از نهادهای مختلف متولی از شهرداری و شورای شهر و آتش‌نشانی گرفته تا وزارت کشور و ...) در خصوص تذکر این امر نکته‌ای قابل تامل است.
مطالب مرتبط
آخرین اخبار