تجارت تبعات رسوب کالاها در گمرکات را بررسي مي‌کند؛
کالا و سرمايه مردم در انبار بروکراسي
کورش شرفشاهي: چندين سال است که نامگذاري بر اساس مباني اقتصادي صورت مي‌گيرد و بر حمايت از توليد ملي و کالاي ايران تاکيد مي‌شود، اما هنگامي‌که قرار بر اجراي اين شعارهاست، درعمل با مشکلاتي رو به رو مي‌شويم که نمي‌دانيم چه کسي را بايد بدين اتهام محاکمه کنيم.
کورش شرفشاهي: چندين سال است که نامگذاري بر اساس مباني اقتصادي صورت مي‌گيرد و بر حمايت از توليد ملي و کالاي ايران تاکيد مي‌شود، اما هنگامي‌که قرار بر اجراي اين شعارهاست، درعمل با مشکلاتي رو به رو مي‌شويم که نمي‌دانيم چه کسي را بايد بدين اتهام محاکمه کنيم. بي شک وقتي کالايي وارد کشور مي‌شود، يعني اهميت اين کالا احساس شده، ثبت سفارش صورت گرفته و تمامي‌مراحل طي شده تا کالا در گمرکات کشور به زمين نشسته است. اما اشکال اينجاست که کالاها راکد مي‌شوند و برخي از آنها آنقدر مي‌مانند تا به ضايعات تبديل شوند. بدترين حالت، رسوب مواد اوليه مورد نياز توليد است. اگرچه گمرک تاکيد کرده به صورت ويژه مواد اوليه مورد نياز را ترخيص مي‌کند، اما همچنان توليدکنندگان از رسوب مواد اوليه در گمرکات گلايه دارند و زيان اين تاخير متوجه منافع ملي در شرايط تحريم مي‌شود.
اکنون بحث رسوب۴۶ هزار کانتينر کالا در گمرک شهيد رجايي مطرح مي‌شود که در اين رابطه مسئولان گمرک معتقد هستند زماني مي‌توان اين ميزان کالا را رسوب شده تلقي کرد که امکان ترخيص آن وجود نداشته باشد.
البته اعتراض‌ها به اندازه‌اي زياد بود که باعث شد تا گمرک واکنش نشان دهد و ترخيص سريع را در دستور کار قرار دهد. اما براساس مصوبه اخير دولت، اگر کالايي در بنادر و مبادي رسمي‌تجارت مانده باشد، بايد متروکه شود در حالي که تبصره‌هاي ذيل ماده 24 قانون امور گمرکي صراحت دارد، کالايي که به گمرک اظهار شده مشمول فرايند متروکه نمي‌شود. اين در حالي است که بر اساس گزارش‌هاي رسمي‌از ابتداي امسال تا پايان آذرماه 18 هزار و 871 کانتينر کالا از مجموع 42 هزار کانتينر کالاي رسوب شده در گمرک، متروکه اعلام شده است.
مشاهدات عيني از گمرکات کشور نشان مي‌دهد که برخي کالاهاي باقي مانده در گمرک از سال ۸۰ نيز مطرح بوده که به گفته مسئولان گمرکي، برخي از اين موارد نيازمند اخذ مجوزهايي از جمله از سازمان حفاظت محيط زيست بوده که توسط واردکنندگان و صاحبان کالاها تعيين تکليف نشده اند.مقامات گمرکي همچنين با بررسي برخي پرونده‌هاي باقي مانده از سال‌هاي ۹۳ و ۹۴ عنوان کردند که دليل عدم خروج و ترخيص اين کالاها از گمرک متفاوت بوده و برخي از مهمترين دلايل توقف و رسوب اين کالاها نيز در دو روز گذشته و همچنين روزهاي آينده به منظور تعيين تکليف بررسي خواهند شد. اگرچه مهرداد جمال ارونقي؛ معاون فني گمرک ايران اعلام کرد تا يک هفته بيشتر کالاهاي رسوب کرده و دپو موجود در بندر شهيد رجايي تعيين تکليف مي‌شود، اما با وجود گذشت اين زمان، هنوز تکليف اين کالاها مشخص نشده است. البته چالشهاي واردات کالا شامل ثبت سفارش‌ها، اتمام مهلت قانوني انجام پروسه واردات و لزوم اخذ مجوز دوباره از وزارت صمت و ساير دستگاه‌ها، مسائل مربوط به تخصيص ارز، مباحثي در زمينه انتقال بدون ارز، اتمام مهلت کارت بازرگاني در حين انجام عمليات ورود کالا به گمرک و طي مراحل ترخيص کالا است.همچنين مسائل بانکي، اعتبارات اسنادي، تخصيص و تامين ارز و ناتواني واردکننده براي دريافت کد از بانک‌ها از جمله موارد ديگر است. اما طبق اعلام مسئولان تاکنون حدود ۶۰ مورد از موانع شناسايي شد.
*مشکل اصلي در اجراي قانون
در اين رابطه از سوي گمرک پيشنهادهايي مطرح شده که عضو کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي‌گفت: مشکل اصلي کشور در ارايه برنامه نيست بلکه مشکل اصلي در اجراست و اميدواريم رييس جديد گمرک در ترخيص کالاها به سرعت اقدام کند.حميد گرمابي گفت: يکي از مهمترين مباحثي که از سوي گمرک به تازگي مطرح شده، نگهداري کالاها در انبارهاي کارخانه‌هاست و گفت: امروزه بزرگترين معضل گمرکات کشور، نداشتن انبار است تا بتوانند کالاهاي وارداتي را در اين انبارها نگهداري کنند. اما با تصميم جديدي که رييس جديد گمرک گرفته، از اين پس کالايي در انبارهاي گمرک نخواهد ماند و صاحبان کالا اقدام به نگهداري کالاي خودشان مي‌کنند.وي هزينه‌هاي سنگين نگهداري کالا در گمرکات را يکي از چالشهاي واردکنندگان دانست و گفت: صاحبان کالا بابت نگهداري گمرک هزينه انبارداري مي‌پردازند که هزينه توليد را بالا مي‌برد. اين در حالي است که بسياري از صاحبان کالا در کارخانه‌هاي خودشان انبارهايي دارند که خالي افتاده و کالايي در آن نيست و گمرک با تسليم کالا به صاحب کالا، هم هزينه توليد را کاهش مي‌دهد و هم خيال مالکان کالا از بابت کالايي که خريداري کرده‌اند راحت مي‌شود.نماينده نيشابور در مجلس شوراي اسلامي‌با اعلام اينکه نگهداري هر کالا شرايط خاص خودش را دارد گفت: هر کالايي را نمي‌توان به صورت فله‌اي نگهداري کرد. برخي کالاها بايد در دماي خاص نگهداري شود، برخي ديگر تاريخ مصرف دارند و برخي از کالاها نيز در فضاي باز از بين مي‌روند يا لطمه مي‌بينند. بنابر اين بهتر است کالا در اختيار مالک اصلي قرار گيرد تا هر جور صلاح مي‌داند نسبت به نگهداري آن اقدام کند.وي از اختلافاتي که بين واردکنندگان و گمرک در اثر نگهداري نامناسب کالا پيش مي‌آيد خبر داد و گفت: صاحب کالا انتظار دارد کالايش به درستي نگهداري شود در حالي که گمرک زماني که کالايي را در انبارها روي زمين قرار مي‌دهد، ديگر به سراغ آنها نمي‌آيد تا زماني که صاحب کالا براي بردن به گمرک مراجعه کند. همين يک جا ماندن براي برخي کالاها اشکال ايجاد مي‌کند و باعث مي‌شود آن کالاها زير بار فشار ضايع شوند.گرمابي کاغذ بازي را يکي از جدي‌ترين مشکلات کشور دانست و گفت: رييس جديد گمرک بايد در اولين گام به بروکراسي پايان دهد. البته تاکنون نيز سعي شده کاغذبازي در ادارات کاهش داشته باشد اما به اندازه کافي نبوده و اميدواريم مديريت جديد در اين مهم تاکيد داشته باشد.
اکنون بحث رسوب۴۶ هزار کانتينر کالا در گمرک شهيد رجايي مطرح مي‌شود که در اين رابطه مسئولان گمرک معتقد هستند زماني مي‌توان اين ميزان کالا را رسوب شده تلقي کرد که امکان ترخيص آن وجود نداشته باشد.
البته اعتراض‌ها به اندازه‌اي زياد بود که باعث شد تا گمرک واکنش نشان دهد و ترخيص سريع را در دستور کار قرار دهد. اما براساس مصوبه اخير دولت، اگر کالايي در بنادر و مبادي رسمي‌تجارت مانده باشد، بايد متروکه شود در حالي که تبصره‌هاي ذيل ماده 24 قانون امور گمرکي صراحت دارد، کالايي که به گمرک اظهار شده مشمول فرايند متروکه نمي‌شود. اين در حالي است که بر اساس گزارش‌هاي رسمي‌از ابتداي امسال تا پايان آذرماه 18 هزار و 871 کانتينر کالا از مجموع 42 هزار کانتينر کالاي رسوب شده در گمرک، متروکه اعلام شده است.
مشاهدات عيني از گمرکات کشور نشان مي‌دهد که برخي کالاهاي باقي مانده در گمرک از سال ۸۰ نيز مطرح بوده که به گفته مسئولان گمرکي، برخي از اين موارد نيازمند اخذ مجوزهايي از جمله از سازمان حفاظت محيط زيست بوده که توسط واردکنندگان و صاحبان کالاها تعيين تکليف نشده اند.مقامات گمرکي همچنين با بررسي برخي پرونده‌هاي باقي مانده از سال‌هاي ۹۳ و ۹۴ عنوان کردند که دليل عدم خروج و ترخيص اين کالاها از گمرک متفاوت بوده و برخي از مهمترين دلايل توقف و رسوب اين کالاها نيز در دو روز گذشته و همچنين روزهاي آينده به منظور تعيين تکليف بررسي خواهند شد. اگرچه مهرداد جمال ارونقي؛ معاون فني گمرک ايران اعلام کرد تا يک هفته بيشتر کالاهاي رسوب کرده و دپو موجود در بندر شهيد رجايي تعيين تکليف مي‌شود، اما با وجود گذشت اين زمان، هنوز تکليف اين کالاها مشخص نشده است. البته چالشهاي واردات کالا شامل ثبت سفارش‌ها، اتمام مهلت قانوني انجام پروسه واردات و لزوم اخذ مجوز دوباره از وزارت صمت و ساير دستگاه‌ها، مسائل مربوط به تخصيص ارز، مباحثي در زمينه انتقال بدون ارز، اتمام مهلت کارت بازرگاني در حين انجام عمليات ورود کالا به گمرک و طي مراحل ترخيص کالا است.همچنين مسائل بانکي، اعتبارات اسنادي، تخصيص و تامين ارز و ناتواني واردکننده براي دريافت کد از بانک‌ها از جمله موارد ديگر است. اما طبق اعلام مسئولان تاکنون حدود ۶۰ مورد از موانع شناسايي شد.
*مشکل اصلي در اجراي قانون
در اين رابطه از سوي گمرک پيشنهادهايي مطرح شده که عضو کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي‌گفت: مشکل اصلي کشور در ارايه برنامه نيست بلکه مشکل اصلي در اجراست و اميدواريم رييس جديد گمرک در ترخيص کالاها به سرعت اقدام کند.حميد گرمابي گفت: يکي از مهمترين مباحثي که از سوي گمرک به تازگي مطرح شده، نگهداري کالاها در انبارهاي کارخانه‌هاست و گفت: امروزه بزرگترين معضل گمرکات کشور، نداشتن انبار است تا بتوانند کالاهاي وارداتي را در اين انبارها نگهداري کنند. اما با تصميم جديدي که رييس جديد گمرک گرفته، از اين پس کالايي در انبارهاي گمرک نخواهد ماند و صاحبان کالا اقدام به نگهداري کالاي خودشان مي‌کنند.وي هزينه‌هاي سنگين نگهداري کالا در گمرکات را يکي از چالشهاي واردکنندگان دانست و گفت: صاحبان کالا بابت نگهداري گمرک هزينه انبارداري مي‌پردازند که هزينه توليد را بالا مي‌برد. اين در حالي است که بسياري از صاحبان کالا در کارخانه‌هاي خودشان انبارهايي دارند که خالي افتاده و کالايي در آن نيست و گمرک با تسليم کالا به صاحب کالا، هم هزينه توليد را کاهش مي‌دهد و هم خيال مالکان کالا از بابت کالايي که خريداري کرده‌اند راحت مي‌شود.نماينده نيشابور در مجلس شوراي اسلامي‌با اعلام اينکه نگهداري هر کالا شرايط خاص خودش را دارد گفت: هر کالايي را نمي‌توان به صورت فله‌اي نگهداري کرد. برخي کالاها بايد در دماي خاص نگهداري شود، برخي ديگر تاريخ مصرف دارند و برخي از کالاها نيز در فضاي باز از بين مي‌روند يا لطمه مي‌بينند. بنابر اين بهتر است کالا در اختيار مالک اصلي قرار گيرد تا هر جور صلاح مي‌داند نسبت به نگهداري آن اقدام کند.وي از اختلافاتي که بين واردکنندگان و گمرک در اثر نگهداري نامناسب کالا پيش مي‌آيد خبر داد و گفت: صاحب کالا انتظار دارد کالايش به درستي نگهداري شود در حالي که گمرک زماني که کالايي را در انبارها روي زمين قرار مي‌دهد، ديگر به سراغ آنها نمي‌آيد تا زماني که صاحب کالا براي بردن به گمرک مراجعه کند. همين يک جا ماندن براي برخي کالاها اشکال ايجاد مي‌کند و باعث مي‌شود آن کالاها زير بار فشار ضايع شوند.گرمابي کاغذ بازي را يکي از جدي‌ترين مشکلات کشور دانست و گفت: رييس جديد گمرک بايد در اولين گام به بروکراسي پايان دهد. البته تاکنون نيز سعي شده کاغذبازي در ادارات کاهش داشته باشد اما به اندازه کافي نبوده و اميدواريم مديريت جديد در اين مهم تاکيد داشته باشد.
*تسريع در ترخيص
در همين رابطه عضو کميسيون کشاورزي مجلس با استقبال از تغيير مديريت در گمرک گفت: تاکنون تجربه ثابت کرده که جابجايي مديريتها تاثيرات بسزايي در بهبود کارها داشته و مدير جديد سعي کرده توانمندتر ظاهر شود که اميدواريم اين مهم در گمرک نيز اتفاق بيفتد.علي اکبري با تاکيد بر اينکه امروزه توليدکنندگان يا واردکنندگان گلايه دارند که کالاهايشان در انبارها باقي مانده و نمي‌توانند آنها را ترخيص کنند گفت: برخي از کالاها که در گمرک زمين گير شده يا فاسد شدني است يا تاثير مستقيم بر توليد دارد که در اين رابطه گلايه‌هاي بسياري را شاهد بوده‌ايم و اميدواريم با تغيير مديريت اين مشکل نيز حل بشود.وي دليل زمين گير شدن کالا در انبارها را ناشي از بروکراسي اداري و بي توجهي به توليد دانست و گفت: اگر رييس جديد گمرک اهتمام کند، مي‌تواند بر ترخيص کالاها سرعت بدهد و رونق اقتصادي را رقم بزند. عضو کميسيون کشاورزي مجلس ترخيص به موقع کالا از گمرک را حقي دانست که متوجه فعالان اقتصادي است و گفت: بايد مراقب باشيم که اين حق از کسي ضايع نشود و در نتيجه تاخير در ترخيص کالاها، سرمايه‌هاي ملي بر باد نرود.وي با ابراز تاسف از نبود ثبات اقتصادي در کشور گفت: بارها شاهد بوده‌ايم که ترخيص کالا با تاخير صورت گرفته و زماني مواد اوليه به دست توليد کننده رسيده که توجيه اقتصادي نداشته يا از ارزش آن کاسته شده است.اکبري با تشکر و تقدير از رييس جديد گمرک و اظهاراتي که در خصوص رفع مشکلات گمرک مطرح کرده است گفت: اگر رييس جديد بر آنچه به عنوان برنامه مطرح کرده ، تاکيد داشته باشد و بخواهد در ترخيص کالاها ، همکاري با توليدکنندگان، حفظ سرمايه واردکنندگان و خالي کردن انبارهاي گمرک از کالاهايي که بي مورد در گمرک نگهداري مي‌شود اهتمام کند، نه تنها چرخ اقتصاد کشور را به حرکت در مي‌آورد بلکه از هدر رفت سرمايه‌هاي مردم که به نوعي سرمايه ملي تلقي مي‌شوند، جلوگيري خواهد کرد.وي با اعتراف به اينکه کالاهاي بسياري در انبارهاي گمرک به ضايعات تبديل شده گفت: از خودرو تا مواد غذايي و دارويي فاسد شدني در گمرک بر زمين مانده که برخي فاسد شده و برخي نيز خسارت ديده است. بنابر اين تصميم رييس جديد گمرک در ترخيص سريع کالاهاي در انبارهايي گمرک مانده مي‌تواند تاثيرات بسزايي در رفع مشکلات داشته باشد.
قوانين گمرک نيازمند بازنگري
در همين رابطه نماينده تبريز در مجلس شوراي اسلامي‌خواستار به روز شدن قوانين گمرک شد و گفت: اختيارات گمرک محدود است و قوانين نيز مربوط به مدتها قبل است که با شرايط امروز همخواني ندارد بنابر اين بايد هرچه سريعتر قوانين گمرک بازنگري شود و در برخي موارد اختيارات رييس گمرک بيشتر شود.محمد اسماعيل سعيدي نظام گمرکات کشور را نيازمند بازنگري جدي دانست و گفت: هر آنچه قانون و اختيارات براي گمرک تعريف شده، مربوط به گذشته است و از زمان تصويب قوانين گمرک تا امروز مدت زيادي گذشته است. بنابر اين اتفاقاتي در اين سالها رخ داده که پاسخگوي شرايط امروز گمرک نيست.وي ادعاهاي ترامپ و اعمال تحريمهاي جديد را متفاوت‌ترين مسايل درگير کشور دانست و گفت: در شرايطي که آمريکا بناي تحريم ا يران را دارد، قرار نيست ما سکوت کنيم و دست روي دست بگذاريم بلکه بنا داريم تحريمها را دور بزنيم ودور زدن تحريمها با قوانين و مقررات گمرکات زياد سازگار نيست.عضو کميسيون فرهنگي مجلس با تاکيد بر اينکه گمرکات نيازمند انعطاف پذيري و تغيير رويه است گفت: گمرک بايد به روز عمل کند زيرا شرايط امروز متفاوت با دهه 50 و 60 است.وي از رسوب کالاهاي بسياري در گمرکات خبر داد و گفت: البته مسوولان گمرک مقصر نيستند زيرا مقررات دست و پا گيري که هيچ ربطي به شرايط امروز ندارد باعث شده تا گمرک قدرت مانور کمتري داشته باشد.سعيدي اقدام گمرک در ترخيص مواد اوليه و ماشين آلات مورد نياز توليد و برخي محصولات مورد نياز کشور که با اختيار گمرک صورت مي‌گيرد را قابل تقدير دانست و گفت: اکنون شرايط ويژه است و بايد مطابق با شرايط روز سخن بگوييم.وي به چند نمونه اشاره کرد و گفت: اکنون که در شرايط تحريم قرار داريم واردکنندگان مي‌دانند که چه ماشيني براي خط توليد نياز داريم و آن دستگاه را با مکافات فراوان خريداري مي‌کنند اما براي اينکه با چالش تحريم رو به رو نشود، آن دستگاه را آکبندي خارج مي‌کنند و در کشور ديگري براي بار دوم بارگيري مي‌کنند و مبدا ورود کالا حذف مي‌شود.نماينده تبريز افزود: در قوانين گمرک تاکيد شده که بايد مبدا ورود کالا و تمامي‌اسناد آن مشخص باشد و هنگامي‌که با دستگاهي رو به رو مي‌شوند که از آکبندي خارج شده، تاکيد مي‌کنند که چهارچوب‌هاي خريد رعايت نشده و اصرار دارند که اين دستگاه دست دوم است و نبايد وارد کشور شود که همين امر باعث شده تا بارها در ورود اين ماشين آلات موردنياز کشور با چالش رو به رو شويم. بنابر اين مي‌بينيم که قوانين فرسوده تاريخ مصرف گذشته همچنان سعي دارد براي امروز که تحريمها وجود دارد کارگشايي کند که نمي‌تواند.
قوانين گمرک نيازمند بازنگري
در همين رابطه نماينده تبريز در مجلس شوراي اسلامي‌خواستار به روز شدن قوانين گمرک شد و گفت: اختيارات گمرک محدود است و قوانين نيز مربوط به مدتها قبل است که با شرايط امروز همخواني ندارد بنابر اين بايد هرچه سريعتر قوانين گمرک بازنگري شود و در برخي موارد اختيارات رييس گمرک بيشتر شود.محمد اسماعيل سعيدي نظام گمرکات کشور را نيازمند بازنگري جدي دانست و گفت: هر آنچه قانون و اختيارات براي گمرک تعريف شده، مربوط به گذشته است و از زمان تصويب قوانين گمرک تا امروز مدت زيادي گذشته است. بنابر اين اتفاقاتي در اين سالها رخ داده که پاسخگوي شرايط امروز گمرک نيست.وي ادعاهاي ترامپ و اعمال تحريمهاي جديد را متفاوت‌ترين مسايل درگير کشور دانست و گفت: در شرايطي که آمريکا بناي تحريم ا يران را دارد، قرار نيست ما سکوت کنيم و دست روي دست بگذاريم بلکه بنا داريم تحريمها را دور بزنيم ودور زدن تحريمها با قوانين و مقررات گمرکات زياد سازگار نيست.عضو کميسيون فرهنگي مجلس با تاکيد بر اينکه گمرکات نيازمند انعطاف پذيري و تغيير رويه است گفت: گمرک بايد به روز عمل کند زيرا شرايط امروز متفاوت با دهه 50 و 60 است.وي از رسوب کالاهاي بسياري در گمرکات خبر داد و گفت: البته مسوولان گمرک مقصر نيستند زيرا مقررات دست و پا گيري که هيچ ربطي به شرايط امروز ندارد باعث شده تا گمرک قدرت مانور کمتري داشته باشد.سعيدي اقدام گمرک در ترخيص مواد اوليه و ماشين آلات مورد نياز توليد و برخي محصولات مورد نياز کشور که با اختيار گمرک صورت مي‌گيرد را قابل تقدير دانست و گفت: اکنون شرايط ويژه است و بايد مطابق با شرايط روز سخن بگوييم.وي به چند نمونه اشاره کرد و گفت: اکنون که در شرايط تحريم قرار داريم واردکنندگان مي‌دانند که چه ماشيني براي خط توليد نياز داريم و آن دستگاه را با مکافات فراوان خريداري مي‌کنند اما براي اينکه با چالش تحريم رو به رو نشود، آن دستگاه را آکبندي خارج مي‌کنند و در کشور ديگري براي بار دوم بارگيري مي‌کنند و مبدا ورود کالا حذف مي‌شود.نماينده تبريز افزود: در قوانين گمرک تاکيد شده که بايد مبدا ورود کالا و تمامي‌اسناد آن مشخص باشد و هنگامي‌که با دستگاهي رو به رو مي‌شوند که از آکبندي خارج شده، تاکيد مي‌کنند که چهارچوب‌هاي خريد رعايت نشده و اصرار دارند که اين دستگاه دست دوم است و نبايد وارد کشور شود که همين امر باعث شده تا بارها در ورود اين ماشين آلات موردنياز کشور با چالش رو به رو شويم. بنابر اين مي‌بينيم که قوانين فرسوده تاريخ مصرف گذشته همچنان سعي دارد براي امروز که تحريمها وجود دارد کارگشايي کند که نمي‌تواند.
آخرین اخبار