سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)، بزرگترین بازار شفاف دولت

دکتر سید امیر اصغری (مدیریت سامانه تدارکات الکترونیکی دولت) اشاره کردند، در این بازار الکترونیکی معاملاتی، وزارتخانه¬ها، دستگاه¬های اجرایی مشمول قانون برگزاری مناقصات و سایر قوانین مالی و معاملاتی بخش عمومی بایستی با رعایت قانون تجارت الکترونیکی و قانون برگزاری مناقصات، معاملات خود را در این بستر انجام دهند. از سوی دیگر، تامین¬کنندگان کالا و خدمات کل کشور می¬توانند با حضور در این معاملات از منافع مالی آن منتفع گردند.  
وی همچنین از مزایای سامانه ستاد به موارد زیر اشاره نمود:
1-    ایجاد بستری شفاف جهت فسادزدایی انجام معاملات: با راه¬اندازی این سامانه، هم¬اکنون دولت این دانش را بطور کامل دارد که چه دستگاهی، چه معامله¬ای را با چه کسانی، تحت چه ضوابطی، در چه رقابتی، با چه شرایطی و در چه زمانی انجام داده است. بایستی اذعان نمود که دیجیتالیزه کردن فرآیندهای سنتی، نرخ فساد را صفر نمی¬کند اما ریسک انجام تخلف و فساد را کمینه می¬کند. به عبارتی، اگر تعمدی در انجام تخلف وجود داشته باشد، ردپاها به وضوح در سیستم می¬مانند. در نیمه نخست سال، شفاف¬سازی معاملات وزارت صنعت، معدن و تجارت در سامانه ستاد انجام شد؛ بدین گونه که تمامی معاملاتی که وزارت صمت و سازمان¬های تابعه آن انجام می¬دهند و نصاب آنها از 2 میلیون و 500 هزار تومان بالاتر است در این سامانه در قسمت پنل شفا¬ف¬سازی معاملات قابل رویت است. در گام بعدی، در اسفند 97، معاملات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز اطلاع رسانی گردید. این روند به تدریج برای تمامی دستگاه¬ها انجام خواهد گردید. بدیهی است که اگر دستگاه¬ها، افزون بر چشم دستگاه¬های نظارتی همانند سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات کشور، چشم مردم را نیز نظاره¬گر انجام معاملات خود ببینند، نرخ انجام تخلف کمینه خواهد گردید. البته این اطلاع ¬رسانی، شفاف¬سازی پس از انجام تمامی مراحل در سامانه ستاد است و رسالت این سامانه بسیار بیشتر از اطلاع¬رسانی است.
2-    ایجاد یک بستر معاملاتی منصفانه برای رقابت تمامی تامین¬کنندگان کالا و خدمات در کل کشور: سامانه ستاد بر بستر وب است؛ برای مثال برای تامین¬کنندگان جنوب کشور، این امکان فراهم است که پاسخگوی نیازمندی¬های دستگاه¬های شمال کشور نیز باشند. لذا این امکان، می¬تواند موجب رونق کسب و کارهایی شود که شاید تا دیروز تنها پاسخگوی دستگاه¬های استان و یا شهر خود بودند و مساوات را در اختیار قرار می¬دهد.
3-    داده¬های پرارزشی در این سامانه برای استفاده در تصمیمات مدیریت کلان کشور وجود دارد. مبتنی بر این داده-های عظیم و کاویدن بر روی آنها، برای مثال سازمان برنامه و بودجه کشور می¬تواند مبتنی بر هزینه¬کرد سال گذشته دستگاه¬ و نهادهایی که از بودجه دولتی ارتزاق نموده¬اند، برآورد و تامین بودجه واقعی¬تری را در سال آینده جهت تخصیص در نظر گیرد یا برای مثال می¬توان سیاست¬گذاری¬های کلان پیرامون تولید یک کالای خاص، وارد نمودن آن یا خرید قطعی نمودن آن را بر مبنای داده¬های واقعی سامانه انجام داد.
4-    ایجاد و حفظ محرمانگی از دیگر مزایای سامانه است. تمامی پاکات معامله از جمله پاکت ج مناقصات که مشتمل بر پیشنهادات مالی است، با استفاده از روش¬های ترکیبی رمزنگاری متقارن و نامتقارن رمز می¬شوند و تنها توسط دستگاه¬ معامله¬گزار و تنها در زمانی که بایستی این پاکات گشوده شوند، بازگشایی می¬شوند. افزون بر رمزنگاری، از امضای دیجیتال و مهرزمانی نیز بهره¬برده می¬شود که مشخص شود چه کسی بر روی چه سندی، چه زمانی مجوز چه کاری را داده است.
5-    سامانه ستاد، یکی از بهترین گلوگاه¬ها برای جلوگیری از معامله کالاهای خارجی دستگاه¬هاست. هم¬اکنون تعامل خوبی با معاونت امور صنایع وزارت صمت شکل گرفته است و کالاهایی که آن معاونت به یقین برسد که بدیل و نظیر داخلی  دارند و در سامانه ستاد نیز تامین¬کننده آن حضور دارد را مشخص کرده و ارسال می¬کنند تا در این سامانه، امکان معامله آنها غیرفعال شود.
6-    امکان نظارت سیستمی برای دستگاه¬های نظارتی بر بستر این سامانه میسر شده است و همکاران عزیز در این دستگاه¬ها می¬توانند با ورود به سامانه، اطلاعات مورد نیاز برای مونیتورینگ و نظارت را مشاهده نمایند. اگر چه انطباق عملکرد سامانه با بندهای قانونی، فرآیند نظارت را تسهیل می¬کند.
دکتر اصغری همچنین پیرامون داده¬های آماری سامانه اشاره کردند که تاکنون بیش از 58 هزارمیلیارد تومان تراکنش مالی(بیش از 48 هزار میلیارد تومان مناقصه، قریب 4 هزار میلیارد تومان مزایده و بیش از 6 هزار میلیارد تومان خرید جزئی و متوسط) در این سامانه صورت گرفته است. در سامانه ستاد، تاکنون 5900 دستگاه اجرایی، 80 هزار تامین¬کننده و بیش از 25 هزار مزایده¬گر ثبت¬نام کرده¬اند و بیش از 730 هزار معامله در گردش و نهایی شده در سامانه اجرا شده است.
وی افزود، از جمله اقداماتی که امیدواریم در ابتدای سال آتی شاهد به بار نشستن آن در سامانه ستاد باشیم عبارتند از:
1-    ارتباط سیستمی با سامانه¬های سازمان برنامه و بودجه برای جلوگیری از تعدد ورود اطلاعات در سامانه¬های متفاوت و همچنین دریافت اطلاعات صلاحیت پیمانکاران و مشاوران بطور سیستمی از این سازمان
2-    ارتباط سیستمی با بانک مرکزی برای احراز اصالت ضمانتنامه¬های بانکی که ارائه این سرویس، موجب تسهیل فرآیند برای دستگاه¬ها و تامین¬کنندگان درحین معامله خواهد شد
3-    فراهم نمودن امکان ثبت¬نام غیرحضوری مبتنی بر فراهم شدن وب¬سرویس¬های هویتی ثبت¬احوال، شاهکار، اتباع خارجی، کد پستی، مجوزها و ... اکنون می¬توان ثبت¬نام را بدون حضور تامین¬کنندگان به دفاتر ثبت¬نام انجام داد.
4-    فراهم¬نمودن امکاناتی برای ورود شرکت¬های حمل و نقل و تحویل اینترنتی که بتوانند سرویس حمل¬ و نقل را برای برنده معاملات از مکان تامین¬کننده به دستگاه انجام دهند
دکتر اصغری در نهایت افزود که اتاق¬های بازرگانی، اتحادیه¬ها و اصناف باید حضور پررنگ¬تری برای معرفی این سامانه به افراد زیرمجموعه خود داشته باشند تا دایره¬ وسیع¬تری بتوانند از این بازار بزرگ به صورت منصفانه بهره¬مند شوند. در سالی که گذشت، جلسات بسیاری با روسای اتحادیه¬های متفاوت گذاشته شد تا تمامی این عزیزان بتوانند با اطلاعات بیشتری خود مفسر و تبیین¬کننده سامانه برای سایر زحمت¬کشان و عرضه¬کنندگان کالا و خدمات کل کشور باشند.¬¬