به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، یک بنر تبلیغاتی بزرگ توجه شما را جلب میکند، «کیلید»، سامانه هوشمند مسکن. موضوعی که جرقه اولیه را برای تهیه این گزارش فراهم کرد. البته عنوان کیلید فقط منحصر به تبلیغات محیطی داخل تهران نیست، چنانکه جذابیتهای این سامانه موجب شده حتی در روزهای اخیر کیلید موضوع داغ یکی از شبکههای ماهوارهای نیز بشود. اما کیلید چیست و چه کارکردهایی دارد؟ براساس آنچه در وبسایت کیلید آمده، این سامانه استارتاپی یک سایت و اپلیکیشن آگهی و جستوجو ی هوشمند خرید خانه، رهن و اجاره خانه، ویلا و مغازه است. اماصبر کنید، کیلید فقط یک سایت مشاهده آگهی قیمتها نیست، چراکه با دادههایی که در این سامانه بارگذاری شده، شما میتوانید با یک کدپستی، علاوهبر اطلاع از قیمت ملک، به اطلاعاتی از محل قرارگیری، کاربری اراضی، اندازه، سن، امکانات ملک، دسترسی به امکانات حملونقل، شاخص قیمت بازار، املاک مشابه معاملهشده و کلی اطلاعات از معاملات قبلی ملک موردنظر دسترسی پیدا کنید. همچنین کیلید به تکنولوژی برآورد هوشمند قیمت (AVM) مجهز است که میتواند براساس شاخصهای برنامهنویسی شده، روی ملک شما قیمت هم بگذارد. بر این اساس به جهت اینکه حجم اطلاعات و دقت آنها بسیار بالاست، کمتر کسی است که شک نکند این سامانه به دادههای سازمانهای دولتی وصل نیست، موضوعی که علاوهبر اینکه شاکله گزارش ما را تحتتاثیر قرار داده، حتی مشاوران املاک را هم حسابی حساس کرده که نکند همان بلایی را که استارتاپهای حملونقلی سر آژانسهای مسافربری شهری آوردند، حالا کیلید بر سر مشاوران املاک بیاورد.
از حساسیتهای ایجاد شده که بگذریم، حالا کیلید با مجموعه دادههای متنوعی که دارد، چند فرضیه را مطرح میکند.
1- از ابتدای دولت روحانی قرار شد وزارت راه و شهرسازی «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» را راهاندازی کند که میتوانست علاوهبر ترسیم الگوی مطلوب عرضه و تقاضا، خانههای خالی را که در حال حاضر بیش از 2.6 میلیون واحد هستند، شناسایی کند با این حال آخرین گزارشها نشان میدهد این سامانه تا سال 1400 هم راهاندازی نخواهد شد. سامانه مذکور از این منظر مهم است که پیشنیاز راهاندازی سیستم مالیاتی در بخش مسکن است. لذا اینکه چگونه یک بخش به ظاهر خصوصی میتواند این حجم از اطلاعات و دادهها را با استارتاپ کیلید در اختیار کاربران بگذارد که وزارت عریض و طویلی همچون وزارت راه و شهرسازی قادر به آن نیست، خود داستانی به عمق خاک خوردن قانون تعارض منافع در راهروهای مجلس و دولت دارد.
2- بررسی جزئیات فعالیت کیلید نشان میدهد این استارتاپ بخش قابل توجهی از اطلاعات خود را از سامانه اطلاعات کدپستی شرکت ملی پست ایران تغذیه میکند. جالب است بدانید شرکت پست از سالها قبل طرحی را به نام «طرح نشانی استاندارد یا جینف (GNAF)» اجرا کرده که مطابق آن میتوان تشخیص داد در یک خیابان چند ساختمان و در هر یک از این ساختمانها، چند واحد مسکونی، تجاری، داروخانه، بیمارستان و... وجود دارد. جدا ی از اینکه شرکت پست چرا و چگونه این دادهها را در اختیار سامانه کیلید قرار داده ، مساله محوری این است که چرا وزارت راه و شهرسازی و مجموعه دولت و مجلس از این سامانهها برای شفافسازی اطلاعات بخش مسکن استفاده نمیکنند؟ توجه داشته باشیم در کشورهای پیشرو اطلاعات پستی بهترین شیوه برای شناسایی خانههای خالی از سکنه است که حالا به چالش تعارض منافع دولتیها و مجلسیها تبدیل شده است.
3- پس از شدت گرفتن تلاطم قیمتی در بازار مسکن، حذف قیمتها از آگهیهای آنلاین همچون دیوار و شیپور و پیشنهاد نخریدن مسکن دو اقدام وزیر راه و شهرسازی بوده است. در این زمینه بررسیها نشان میدهد با حذف قیمتها از مراجع رسمی، کانالها و شبکههای غیررسمی زیادی برای ایجاد تلاطم در بازار شکل گرفتهاند. به نظر میرسد با شفافیت و دادههایی که در استارتاپهای هوشمند مسکن وجود دارد، دولت میتواند از این الگو برای تعادلبخشی بین عرضه و تقاضا استفاده کند، چراکه مزیت این استارتاپها، اطلاعات متنوعی است که میتواند زمینه را برای تصمیمسازی بهینه فراهم کند.
4- بررسیهای اولیه نشان میدهد سامانه استارتاپی متعلق به شرکت «کلان داده شهر فناوران» است که موسسان آن علیرضا ذوالفقاری، علیرضا یزدی و محمد گرامی هستند. در این زمینه «فرهیختگان» جهت شفافسازی شائبههای موجود، گفتوگویی را با «علیرضا ذوالفقاری» موسس کیلید انجام داده که وی همه شائبههای موجود در زمینه دسترسی ویژه کیلید به اطلاعات و دادههای آماری سازمانهای دولتی را رد میکند. با این حال مطابق آنچه در ادامه میآید، چند نکته در این گفتوگو تقریبا بیپاسخ یا مبهم مانده است. اینکه بالاخره یک جوان سیوچند ساله چگونه توانسته هزینههای جاری چند میلیاردی شرکت را در سه سال اخیر که شرکت تقریبا درآمد ناچیزی داشته، تامین کند و اینکه اطلاعات متنوعی که در کیلید وجود دارد، چگونه و از چه منبعی تامین شده و مهمتر از آن، یک سامانه بانکی در بانک آینده مشابه نام استارتاپ «کیلید» وجود دارد که شائبه ارتباط کیلید با بانک مذکور را در ذهن تقویت میکند. در این زمینه جستوجویی در سامانه مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور انجام دادهایم که بدون نتیجه بود.
شرح حالی از خودتان بفرمایید.
علیرضا ذوالفقاری، موسس استارتاپ «کیلید»، فارغالتحصیل دوره دکتری شهر هوشمند و چند سالی است که روی سامانههای هوشمند در زمینه مسکن مشغول فعالیت هستم.
کیلید را از کی شروع کردید؟
هسته اصلی کیلید سه سال پیش شکل گرفت که در سال اول عمدتا مشغول برنامهنویسی و توسعه بودیم و الان حول و حوش دو سالی است که کیلید برای مخاطبان عرضه شده است.
کیلید از کجا شروع شد؟
جرقههای اولیه ایجاد سامانه کیلید از دغدغههای تحصیلی و زمینه شغلی بنده شروع شد. ایده را به بنیاد نخبگان ارائه دادیم و موافقت آنها را برای شروع یک شرکت دانشبنیان گرفتیم و به همین منظور امکاناتی در پارک علم و فناوری پردیس در اختیار ما قرار دادند.
کیلید چه کارکردهایی دارد؟
بخش مسکن هم از جنبه نیاز مصرفی و هم از جنبه تقاضای سرمایهای، بخش مهمی در تصمیمگیری خانوارها و بنگاههاست. بر این اساس ما با توجه به تجربیاتی همچون سامانه دیوار و شیپور و... که از قبل برای آگهیها و نیازمندیهای آنلاین شکل گرفته بودند، به این نتیجه رسیدیم که صرفا با آگهی نمیتوان شرایط را برای تصمیمسازی خانوار یا بنگاه آماده کرد. همچنین مشخص است که با بازدید حضوری هم در اغلب اوقات، فرد بدون اطلاع از مجموعه شرایط نمیتواند بهترین تصمیم را بگیرد. بنایراین لازم است در کنار آگهیهای خرید و فروش، اطلاعات مکملی هم برای متقاضی ایجاد کرد تا بهترین تصمیم را بگیرد. لذا تصمیم گرفتیم در کنار آگهیهای فروش که منبع آنها مشاوران املاک هستند، دادههای معاملات واقعی بخش مسکن نیز مکمل آگهیها باشد تا زمینه را برای تصمیم درست فراهم کند.
استخراج قیمتهای شما چه شکلی است؟ منظورم این است که شما چگونه به اطلاعات بسیار مفصل از املاک و قیمتها دست یافتید؟ برای مثال در سایت کیلید مخاطب میتواند با کدپستی و چند کلیک، تعداد طبقات، سال ساخت، قیمت ملک، تعداد واحدها و اطلاعاتی از این دست را به دست آورد؟ مضاف بر این اطلاعات قیمتی هفت سال اخیر مناطق مختلف تهران نیز در کیلید قابل دسترسی است. لذا این شائبه وجود دارد که شما به پایگاه داده وزارتخانهها متصل هستید و کیلید از آنجا تغذیه میشود؟
اولا باید دو داده را در سایت کیلید تفکیک کنیم. اولین داده، دادههای آگهیهای مسکن است که قیمت را آگهیدهنده میدهد و روال کار کیلید هم این است که در قبال دریافت مبلغی، آگهیهای مشاوران املاک را در کیلید به نمایش میگذارد. بخش دوم دادههای کیلید که مهمترین بخش دادههای این سامانه هم هست و به قول شما محل شائبه رانت هم هست، قیمت املاکی است که در حال حاضر در لیست فروش و آگهی قرار نداشته، اما کیلید برای آنها قیمتگذاری کرده است. اینکه کیلید دادههای مذکور را از کجا میآورد؟ پاسخ به آن بسیار ساده است. ما همه اطلاعات این بخش را از دادههای معاملات واحدهای مسکونی وزارت راه و شهرسازی که از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور(متعلق به وزارت صنعت، معدن و تجارت - اتاق اصناف ایران) استخراج شده و ماهانه به صورت فایل اکسل (EXcel) توسط وزارت راه و شهرسازی منتشر و برای همه قابل استفاده است، تهیه میکنیم.
در اینجا سوالی که پیش میآید این است که در شهر تهران 3/3 میلیون واحد مسکونی وجود دارد. همچنین کل معاملات مسکن تهران در سال به بیش از 160 هزار فقره هم نمیرسد. بر همین اساس با توجه به اینکه شما تقریبا کمتر از دو سال است که کار بارگذاری آمارهای قیمت املاک را در کیلید انجام میدهید چگونه در این مدت برای اغلب واحدهای مسکونی شناسنامه قیمتی تهیه کردهاید؟
ما در وهله اول فقط همان اطلاعات و «دادههای باز» وزارت راه و شهرسازی را داریم که دسترسی آن برای همه آزاد است، اما اینکه قیمت سایر واحدهای مسکونی چگونه در سایت کیلید تعیین میشود، برای شرح آن باید کمی درباره طرح «جینف»(GNAF) توضیح بدهم. «جینف» یا طرح نشانی استاندارد، طرحی است که سازمان پست انجام داده و براساس آن برای همه واحدهای مسکونی و تجاری و... کدپستی 10 رقمی تعیین و تهیه شده است. ما الان توانستیم با پست ارتباط برقرار کرده و از دادههای این سازمان استفاده کنیم. البته دو سال قبل زمانی که به سازمان پست برای دریافت کدهای پنج رقمی مراجعه کردیم، دادههای کدپستی را ندادند. لذا مجبور شدیم با استفاده از کد پنج رقمی پستی(که فروش آنها در بازار هیچ ممنوعیتی ندارد) و با بهرهگیری از نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیایی( GIS) کدهای پستی 10رقمی را تولید کنیم. حالا بر میگردیم به سوال شما که واحدهای مسکونیای که در چند سال اخیر معامله نشدهاند، چگونه در سایت کیلید تعیین قیمت میشود. پاسخ به این سوال همان تحلیل کارکرد هوش مصنوعی است. به عبارتی دیگر زمانی که ما قیمت املاک معامله شده را داریم، در کنار آن کدهای پستی املاک را هم داریم، مضاف بر آن، متراژ را هم که داریم، هوش مصنوعی میتواند برای املاکی که در یک منطقه با ویژگیهای مشترکی قرار دارند، قیمت استخراج کند. این همان قابلیت و کارکردی است که فضای هوشمند استارتاپ کیلید دارد. دقیقا همان کاری که مشاور املاک هم برای تعیین قیمت- البته به صورت فیزیکی- انجام میدهد؛ یعنی مشاور املاک برای استخراج قیمت ملک شما، چند استدلال دارد، اینکه آخرین ملک معامله شده در محله شما چقدر بوده، مشخصات فیزیکی ملک شما چه تشابهها و چه تفاوتهایی با ملک معامله شده دارد و مواردی از این دست، شاخصهایی است که موجب میشود قیمت ملک شما استخراج شود.
در کیلید هم ما یکسری شاخصهایی ساختهایم که اولین مولفه آن، شاخص میانگین قیمت املاک در شهر تهران است. ما کار تحقیقاتی زیادی در این زمینه انجام دادهایم که یکی از آنها و البته مهمترین آن، استفاده از روش هیبرید(یعنی ترکیب روش فروش تکرای و روش هدانیک) است. پس از شاخصسازی برای تهران، از همین شیوه برای مناطق 22گانه تهران نیز استفاده میکنیم. لذا هوش مصنوعی از همین شاخص برای تعیین قیمت نیز بهره میبرد، اما این روش به تنهایی روش دقیقی نیست، لذا سامانه در کنار این روش از قیمت املاک مشابهی هم که ماهانه در سامانه وارد میکنیم، نیز استفاده میکند. در یک جمعبندی شیوه تعیین قیمت در استارتاپ کیلید به این صورت است که به صورت همزمان هم از شاخص کلی قیمت معاملات مسکن تهران و مناطق که برنامهنویسی شدهاند، بهره میبرد و هم از املاک معامله شده همجوار یا در همسایگی و با ویژگیهای مشترک استفاده میکند.
سوالم را طور دیگری تکرار میکنم در سامانه کیلید اطلاعات تعداد طبقات، کاربری اراضی و تعداد واحدها و... وجود دارد. آیا این اطلاعات را از سازمان خاصی تهیه کردهاید؟ راحتتر بگویم شما «ژن خوب» هستید؟
خیر. من خیلی سختی کشیدم تا به اینجا برسم. روز اول فقط سه نفر بودیم که در پارک علم و فناوری پردیس مشغول طراحی اولیه سامانه و آمادهسازی نقشههای تهران برای سامانه بودیم. نقشههای اولیه را خریدیم و اطلاعات را تطبیق دادیم و امروز با افتخار میگویم در مقایسه با نمونههای خارجی از کیفیت بالایی برخوردار هستیم. ما یک میلیون کدنویسی برای این سامانه انجام دادیم که شاخص درست میکند و بهطور اتوماتیک اطلاعات پرت را حذف میکند.
چند نفر در کیلید مشغول فعالیت هستند؟
ما 82 نفر نیروی متخصص دارای بیمه داریم.
شما گفتید 82 نفر نیروی متخصص بیمه شده دارید، با فرض دستمزد ماهانه دو میلیون تومانی برای استخدام هر نیرو و البته بدون احتساب سایر هزینههای جاری، باید سالی دو میلیارد تومان فقط برای حقوق و دستمزد کارکنان شرکت کنار بگذارید. در این سه سال چهکسی این مبالغ را پرداخت کرده است؟
ببینید کل درآمد کیلید از مشاوران املاک است که از طریق جذب آگهی از آنان دریافت میکنیم. درحالحاضر ما با سه هزار مشاور املاک همکاری داریم و روزانه چهار هزار آگهی دریافت میکنیم. ما بستههای آگهی به مشاوران املاک میفروشیم، یعنی برخلاف مشاوران املاک که بابت معامله ملک حق مشاوره یا کمیسیون دریافت میکنند، ما در سامانه کیلید درآمدی از معاملات نداریم. البته ما اعتقاد داریم پلتفرم هستیم و نباید در آینده هم سراغ درآمدزایی از فروش ملک برویم. لذا اعتقادم این است که ما باید همیشه بیطرف بمانیم و فقط به مردم اطلاعات و مشاوره بدهیم تا آنها با امکانات ویژه بتوانند بهترین تصمیم را بگیرند.
با توجه به اینکه کار جدی کیلید از تابستان سال گذشته شروع شده، پس قبل از آن هزینههای جاری شما از کجا تامین میشد؟
ما تا خرداد سال جاری زیانده بودیم که البته این ویژگی همه استارتاپها در شروع کار است و تقریبا از تیرماه هزینهها و درآمدهای ما سربهسر شده است. اما در پاسخ به سوال شما باید بگویم برای جبران هزینههای اولیه طراحی کیلید، بعد از بازگشتم به کشور، طرح فعلی را به بنیاد نخبگان ارائه دادم که هم طرح سربازنخبه را دریافت کردم و هم حدود 100 میلیون تومان کمک مالی بلاعوض کردند. البته در پارک علم و فناوری هم اتاقهایی در اختیار ما قرار دادند که تا امروز هم بخش اصلی فعالیتهای کیلید در آنجا انجام میشود و هم دفتری در تهران داریم.
گفتید بنیاد 100 میلیون تومان کمک بلاعوض کرد. خب این کمک حقوق و دستمزد یک ماه کارمندان شما هم نمیشود.
بله، درست است ما بعد از اینکه بنیاد ملی نخبگان طرح را پذیرفت، با ویژگیهایی که طرح ما داشت، عنوان دانشبنیان را دریافت کردیم. برای حل مشکل نقدینگی هم با 20 سرمایهگذار جلسه گذاشتیم و درنهایت توانستیم با سه سرمایهگذار به توافق برسیم.
از بین سرمایهگذارانی که گفتید، بانکها هم حضور دارند؟
خیر، با هیچ بانکی مذاکره نکردیم.
گفتید مردم عادی هم میتوانند آگهیهای خود را در کیلید ثبت کنند. خب مگر قیمتگذاری ملک در فضای مجازی ممنوع نشده؟
ما بهخاطر اینکه میخواهیم کیلید تخصصی بماند یک شرطی برای ثبت آگهی در کیلید ایجاد کردیم که بر مبنای آن آگهیهایی که از سوی مشاوران ثبت میشود حتما قیمت دارد. اما آگهیهایی که از سوی افراد عادی (غیرمشاور املاک) ثبت میشود، کیلید بهصورت پیشفرض آگهی را به مشاور املاک منطقهای که در آنجا ثبت شده، ارجاع میدهد و پس از تایید مشاور املاک منطقه، آگهی به نمایش گذاشته میشود. یعنی در اینجا قیمت نهایی آگهیها را مشاوران املاک تعیین میکنند.
خیلیها میگویند قیمتهای کیلید کمتر از قیمتهای بازار است، این را قبول دارید؟
خب ممکن است این موضوع وجود داشته باشد چراکه قیمتهای ما از دادههای ماه قبل معاملات املاک تهیه میشود. اما بهنظر من این قیمتها به جهت اینکه از تغییرات آنی و حباب بازار به دور است، میتواند در عرضه و تقاضا نقش مثبتی داشته باشد، چراکه مبنای ما نتایج و عملکرد بازار است و عملکرد بازار هم که از عرضه و تقاضا استخراج میشود، اتفاقا از قیمتگذاری کاذب دور است.
اقدامی برای همسانسازی قیمت آگهی و قیمت معاملات بازار انجام دادهاید؟ یعنی ابزارهایی در کیلید دارید که با تطبیق قیمتهای آگهی و قیمت معاملات واقعی بازار بگوید این قیمت آگهی کاذب است؟
واقعیت را بگویم نه، هنوز کاری برای این مورد انجام ندادهایم. البته من در یکی از کشورهایی که این سامانه را قبل از ما ایجاد کرده، دیدم این امکان وجود دارد که خریدار ملک میتواند آگهی فروش را درکنار قیمتهای بازار قرار دهد و تصمیم بهتری بگیرد. اگر این قابلیت به سامانه کیلید هم اضافه شود در آن صورت خریدار میتواند با مشاهده و مقایسه دو قیمت بازار و آگهیها، هیجانات و قیمتهای کاذب را تشخیص دهد و قیمتهای کاذب خودبهخود کنار میروند.
در زمینه اجارهبها هم میشود کاری کرد؟
بله، قطعا میتوان کارهایی کرد، اما متاسفانه دادههای اجاره بسیار متغیر است و برخلاف معاملات که کد رهگیری دارند، قراردادهای اجارهبها از هیچ الگوی خاصی تبعیت نمیکند و همین نداشتن دقت در دادههای اولیه، کار را برای تصمیمگیری سخت میکند.
همانند استارتاپهای حملونقل شهری (اسنپ و تپسی و...) که توانستند تا حدودی آژانسهای مسافری شهری را از گردونه رقابت حذف کنند، آیا با فراگیرشدن کار سامانههایی همانند کیلید، مشاوران املاک از فضای رقابتی معاملات مسکن حذف خواهند شد؟
خیر، مدل کسبوکار استارتاپهای مسکن با مدل کسبوکار استارتاپهای حملونقل شهری فرق میکند. یعنی در استارتاپهای حملونقلی خود استارتاپ کارکرد حملونقلی دارد، اما در استارتاپهای مسکن عمدتا ما زمینه را برای تصمیمسازی درست آماده میکنیم و اتفاقا بازهم قراردادها توسط مشاوران املاک تنظیم میشود. بهعبارتی سود ما از شفافسازی دادههاست که برای انجام آن از مشاوران املاک حقالزحمه دریافت میکنیم و فضا بهجای رقابت، کاملا تعاملی است.
آینده کیلید را چگونه میبینید؟
درحالحاضر فعالیت ما فقط منحصر به تهران و کرج است، لذا قصد داریم فعالیت کیلید را به کل ایران گسترش دهیم. همچنین ما الان برخی از دادههای پارسلهای شهری (قطعات ساختمانی) را از شهرداری دریافت کردیم، ولی هنوز اضافه نکردهایم، اگر این اطلاعات به سامانه اضافه شود، در آن صورت مخاطب میتواند در کنار قیمت، متراژ، تعداد واحدها و طبقات و سایر ویژگیهای ملک، مشخصات و ویژگیهای محله و کاربریهای سازگار و ناسازگار با منطقه مسکونی و تجاری و... را نیز مشاهده کند. مضاف بر این، در دادههای ما هم وضعیت فعلی و هم وضعیت آتی محله و کاربری یا ساختمان از نظر طرحهای تفصیلی و جامع نیز قابل مشاهده خواهد بود. یعنی فرد درکنار اطلاعات فیزیکی واحد مسکونی، میتواند آینده ملک خود را هم مشاهده کند و بفهمد که کوچه یا خیابانی که ملک او در آنجا قرار دارد، آیا در آینده قرار است تعریض شود؟ اتوبانی از کنار آن عبور خواهد کرد؟ و واحدهای دیگر همان ساختمان چقدر به فروش رفتهاند.
اما مهمترین اقدامی که قرار است در چشمانداز آتی کیلید انجام شود، این است که ما میخواهیم الگوی تقاضای مسکن را شناسایی کنیم که در آن صورت میتوان الگوی بهینه عرضه را نیز تعیین کرد. بهعنوان مثال با توجه به جستوجوهایی که در سامانه کیلید انجام میشود، میخواهیم بدانیم برای کدام مناطق، کدام ساختمانها و با چه متراژی بیشترین تقاضا وجود دارد. اگر این الگوی تقاضا درست شناسایی شود، در آن صورت انبوهسازان، سازندگان خرد و حتی شهرداری میداند که مطابق نیازها مسکن بسازد. حتی بهنظرم با این الگو میتوان مشکل بخشی از خانههای خالی بدون متقاضی را نیز حل کرد، چراکه عرضه دقیقا مطابق با تقاضای بازار صورت خواهد گرفت. لذا این تحلیل کلاندادهها اولا به سازنده کمک خواهد کرد بر مبنای واقعیت تصمیم بگیرد که چند واحدی بسازد و ثانیا به مدیریت شهری هم کمک خواهد کرد در تعیین پهنهها و تراکمها، به اهداف مالی و بودجهای، مطابق با نیازها و تقاضای واقعی پهنهبندی و تعیین تراکم کند. درکنار این موارد، کیلید میتواند یک سامانه شفافیت باشد. از این منظر به نظرم در سیاستگذاری کلان هم بهجای حذف قیمتها از سامانهها، اگر شیوه و روش قیمتگذاری را شفافسازی کنیم، زمینه برای تصمیمسازی منطقی متقاضیان و عرضهکنندگان مسکن فراهم خواهد شد.
منبع:فرهیختگان
انتهای پیام/