گروه اقتصاد کلان - کورش شرفشاهی: مدتی است کنترل قیمت ها و مبارزه با گران فروشی به سرخط خبرها تبدیل شده و شبی نیست که صداوسیما به مغازه ها و فروشگاهها سر نزند تا از مردم تاییدیه ثبات بازار و کنترل قیمت ها را بگیرد. جالبتر اینکه مردم وقتی حودشان را مقابل دوربین می بینند، آنچنان تقدیر و تشکر می کنند که گویا در بهترین شرایط اقتصادی زندگی می کنند. اینکه می گویند حافظه تاریخی مردم ضعیف است، واقعیت دارد زیرا کافی است به گزارشهایی که همین صداوسیما در یک ماه گذشته در مورد گرانی ها تهیه کرده توجه کنیم تا متوجه اصل ماجرا بشویم. هنوز مدت زیادی از حرفهایی که مردم در مورد گرانی تخم مرغ، گوشت، مرغ، نان، خودرو، آب، برق، گاز و معیشت می زدند، نگذشته که امروز بابت همین قیمت ها از مسوولان تشکر می کنند. البته آرزوی ما نیز ثبات قیمت ها و جلوگیری از گران فروشی است، اما در همین روزهای اخیر قیمت خودرو، دلار، سکه و بسیاری کالاهای دیگر گران شده که هیچ دلیل منطقی برای آن عنوان نشده است.
تعظیم دولت برابر گرانی
در این رابطه عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از ادعای کنترل قیمت ها گفت: اگر به تمامی سالهای گذشته توجه کنیم، می بینیم تاکنون هیچ دولتی نتوانسته قیمت ها را کنترل کند و دولتها ناچار شده اند در برابر گرانی سر تعظیم فرود بیاورند که این روال در دولت فعلی هم ادامه دارد که البته اکنون شدیدتر است.
هدایت الله خادمی به خبرنگار روزنامه تجارت گفت: اقتصاد فرمول خودش را دارد و قیمت ها بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می شود. وقتی می توانیم قیمت مناسب داشته باشیم که تولید و اشتغال مناسب داشته باشیم. اگر هم بحث واردات مطرح است، مکانیزم واردات باید طوری باشد که بتوانیم
قیمت ها را کنترل کنیم و میزان واردات به نوعی باشد که به تولید هم زیان وارد نکند. اما آنچیزی که سالهاست شاهد بوده ایم، این است که در اقتصاد معیوب کشور ما یک ولنگاری و سهل انگاری وجود دارد که هر کس قیمت هر کالایی که در اختیار دارد، خودش تعیین می کند.
نماینده ایذه و باغملک با تاکید بر اینکه قمیت ها افسار گسیخته شده اند گفت: اگرچه به اندازه کافی قانون برای مبارزه با گرانفروشی داریم اما هیچ کس حاضر به اطاعت از قانون نیست.
وی با اشاره به اینکه در بسیاری از موارد دولت عامل گرانی است گفت: وقتی دولت خودش کالایی را گران می کند، یعنی به صنوف این مجوز را می دهد که آنها نیز گران کنند. تاسف آور اینکه کالایی گران می شود که امکان رقابت آن وجود ندارد، زیرا تولید یا توزیع آن در انحصار دولت است.
دولت قصد کنترل ندارد
خادمی با تاکید بر اینکه باید بپذیریم که دولت قادر به کنترل قیمت ها نیست گفت: شاید گمان کنیم که دولت توانایی کنترل قیمت ها را ندارد، اما واقعیت این است که دولت قصد کنترل قیمت ها را ندارد، زیرا وقتی دولت هم ابزار کنترل را در دست دارد و هم قدرت برخورد با گرانی و گران فروشی را دارد اما کنترل نمی شود، دلیل گرانی تنها و تنها تمایل دولت به گران شدن است. وی با اعلام اینکه گرانی ها کشور و مردم را به دردسر انداخته است گفت: سیستم مدیریتی کشور به هر دلیل توان مدیریت قیمت ها را ندارد. البته منظور از مدیریت این نیست که قیمت ها به 30 سال قبل بازگردد، بلکه ثبات و شیب ملایم در افزایش قیمت هاست. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه نظام مدیریتی کشور توان ثابت نگه داشتن قیمت ها حتی در یک مقطع کوتاه را هم ندارد گفت: شاید قیمت برخی کالاها در مقطعی ثابت بماند، اما می بینیم که قیمت برخی کالاهای دیگر در همان مقطع گران می شود. یک روز لبنیات گران می شود، روز دیگر نان را گران می کنند، روز دیگر قطعات یدکی بالا می رود، یک زمانی هم قیمت مسکن سیر صعودی طی می کند. بنابر این بازار ایران هرگز روی آرامش را ندیده و از این پس هم نخواهد دید. وی با اعلام اینکه خواست ما این است که مردم بتوانند با سرافرزای زندگی کنند گفت: منظور ما از سرافرازی مردم، زندگی پادشاهی نیست. همین قدر که جوانان ما بتوانند اشتغالی داشته باشند تا یک زندگی متوسط را اداره کنند، قیمت ها دایم گران نشود، بی ثباتی نباشد، آشفتگی از بین برود، رانت و فساد روز افزون برداشته شود و مردم روی آسایش و آرامش را ببینند، کفایت می کند. خادمی با تاکید بر اینکه امروزه وضعیت اقتصادی برای مردم عادی اسفبار است اما عده معدودی بدون نگرانی و دغدغه در بهترین شرایط زندگی می کنند گفت: در گذشته شاغلان در آرزوی بازنشسته شدن بودند تا با فراغ بال به تفریح و سیاحت بروند، اما امروزه وضعیت اقتصادی... به اندازه ای خراب است که شاغلان در فکر این هستند که پس از بازنشستگی چه کار کنند تا هزینه های زندگی شان را تامین کنند و در نتیجه به محض آنکه بازنشسته می شوند، به دنبال کار دوم و حتی سوم هستند تا هزینه های زندگی شان را تامین کنند.
وی خواستار اعتراف مسوولان به وضعیت بدی اقتصادی شد و گفت: وقتی مسوولان تریبون را می بینند، سینه را سپر می کنند و می گویند در کشور همه چیز داریم و هیچ نگرانی بابت کمبود یا نبود کالا وجود ندارد. این در حالی است که قیمت ها بالا می رود و هر چند وقت یک بار کالایی کمیاب یا نایاب می شود و به دنبال آن قیمتش چند برابر می شود.
ضعف نظارت، مشکل اصلی
نماینده ایذه و باغملک مشکل اصلی را ضعف نظارت دانست و گفت: زیاد راه دور نرویم. کافی است وضعیت همین خودروسازی کشورمان را بررسی کنیم تا به عمق فاجعه پی ببریم. خودروسازان از زمانی که ملی شده اند تا امروز که 40 سال می گذرد، دایم یارانه می گیرند، خودرو را پیش فروش می کنند تا چندین سال قبل از آنکه خودرو را به مردم تحویل بدهد، پول آن را از مردم گرفته باشند. هنگام تحویل خودرو هم هر جور دلشان بخواهد روی خودرو قیمت می گذارند، قیمت ها را نیز دایم بالا می برند و تاکنون شاهد نبوده ایم که حتی برای یک بار قیمت ها را پایین بیاورند. هنگامی هم که خط تولید جدیدی را تعریف می کنند، روز اول یک قیمت می دهند، اما روزی که اولین خودرو را تحویل می دهند، حرفشان را عوض می کنند و حداقل 30 درصد گرانتر به مردم می فروشند. مردم هم که تابع فرمایش آقایان هستند و هر قیمتی که خودروساز تعیین کند، به دیده منت می پردازند.
وی نتیجه گران فروشی خودرو را نبود نظارت دانست و گفت: در صورتی که همین پژو یا پرایدی که در ایران تولید می شود و برای خرید آن پول پیش می گیرند و مردم را در نوبت دو ساله می گذارند، اگر در کنار خیابانهای فرانسه یا کره جنوبی یا هر کشور دیگری رها کنند، مردم آن کشورها به این خودرو نگاه هم نمی کنند، زیرا سالهاست که تاریخ مصرف آن تمام شده، اما در ایران هر قیمتی که دلشان بخواهد، برای همین خودروهای بی کیفیت تعیین می کنند و از مردم می گیرند.
خادمی مشکل اصلی را نبود یا ضعف نظارت دانست و گفت: مشکل دوم برای آشفته بازار کشورمان، وجود انحصار است. باید بپذیریم که مافیا در کشور ما وجود دارد و هر بخش اقتصاد در اختیار گروه یا عده خاصی است که برای خودشان حاشیه امن درست کرده اند. هیچ کس حق ورود به حاشیه امن را ندارد، مگر آنکه از مافیا مجوز گرفته باشد.
وی با تاکید بر اینکه مافیای اقتصادی کشورمان هر کاری دلش بخواهد، می کند و زور هیچ کس هم به آنها نمی رسد گفت: به عنوان مثال همین خودروسازی ها را در نظر بگیرید. چرا سالهاست هیچ کس قدرت راه اندازی قطب سوم خودروسازی را ندارد؟ چرا بیهوده از این دو خودرو ساز حمایت می شود و حمایت به اندازه ای است که پول کلان در اختیار آنها می گذاریم و نتیجه اش بدهی 80 هزار میلیارد تومانی آنهاست؟ بدتر اینکه خودروهایی تولید می کنند که استاندارد نیست، کیفیت لازم را ندارد، مصرف آن بسیار بالاتر از استاندارد جهانی است، ارابه مرگ هستند، آلودگی هوا را بیشتر می کنند و خلاصه اینکه مردم پول امروز را می دهند اما سوار ماشینهای 30 سال قبل می شوند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه می خواهیم بگوییم نظارت بیشتر شود اما متاسفانه بسیاری از عوامل نظارت در فساد اقتصادی درگیر هستند گفت: راهکار این است که در ناظران تجدید نظر شود. امروزه به فردی به عنوان ناظر نیاز داریم که وابستگی نداشته و شهامت برخورد با دانه درشتها را داشته باشد. ناظر باید از نظر اقتصادی مشکل نداشته باشد، بخشی نگر نباشد، دستش با عوامل فساد در یک کاسه نباشد و مهمتر اینکه کار بلد باشد و شناخت کامل از منفذهای فساد داشته باشد. اگر چنین فردی را دیدید، سلام ما را به او برسانید.
وی با ابراز تاسف از اینکه امروزه کالاهای بسیاری را سراغ داریم که تولید آن بیشتر از تقاضا اما همچنان گران است گفت: این گرانی های بی حساب و کتاب در ایران، اقتصاددانان جهانی را هم حیران و سرگردان کرده است. البته در کشور ما گزینه ای که همواره روی میز است، مافیای احتکار است که هر از چند گاهی دست به یکی می کنند و قیمت کالایی را به عرش می رسانند و سودهای کلانی می برند. همین مافیا پس از مدتی اراده می کنند و قیمت همان کالا را به فرش می کشانند تا تولیدکننده ذلیل شود.
عرضه ضعیف کالا
خادمی با تاکید بر اینکه کالا تولید می شود اما عرضه نمی شود گفت: به عنوان مثال تولید محصولات کشاورزی را در نظر بگیرید. در برخی سالها سیب زمینی را زیاد می کارند اما تقاضا کم است. نتیجه آن می شود که سیب زمینی روی زمین می ماند و حتی برای کشاورز صرف نمی کند که آن را از دل زمین بیرون بیاورد. جالب تر اینکه نظام بازرگانی کشور به فکر صادرات آن هم نمی افتد تا کشاورز به خاک سیاه بنشیند. اما درست هنگامی که کشاورز ایرانی سیب زمینی کم می کارد و در کشورمان با کمبود رو به رو هستیم، سیب زمینی نه تنها صادر بلکه به کشورهای همسایه قاچاق می شود تا بر گرانی و کمبود دامن بزند. این قضیه در مورد کالاهای بسیاری وجود دارد به نوعی که یک روز گوجه فرنگی، روز دیگر پیاز و روز دیگر کالای دیگری را در گیر می کند که نمونه آن میوه های شب عید است.
وی این رفتارها را نشانگر وجود مافیای بزرگی در کشور دانست و گفت: برای این مافیا هیچ چیز در کشور اهمیت ندارد. اینها به قیمت سود بیشتر حاضر هستند مردم رو به مرگ هم بیفتند. این مافیا همه جور ابزاری در اختیار دارد. سردخانه و انبارهای مجهزی دارند که محصولات و کالاها را در آنها مخفی کنند تا پس از حاشیه سازی، قیمتها را به اندازه ای که دلشان می خواهد، بالا ببرند و بتوانند به چند برابر قیمت بفروشند. این مافیا قدرت لابی و افرادی در عرصه های بانکی و هر سه قوه دارند که مشکلاتشان را مرتفع می کنند تا همچنان بتوانند به حیات خود ادامه دهند.
نماینده ایذه و باغملک در پاسخ به اینکه آیا مسوولان از وجود این مافیا و انبارهای احتکار خبر ندارند یا خبر دارند اما نمی توانند یا نمی خواهند با آنها مقابله کنند گفت: پاسخ این است که وقتی فساد اقتصادی همه گیر شود، دیگر چیزی را نمی توان کنترل کرد. وقتی به درستی بررسی می کنیم، می بینیم دست کسی که احتکار می کند، در دست کسی است که قرار است نظارت یا مجازات کند. بنابر این انتظار نداشته باشیم برخورد مناسبی با گرانی رخ بدهد.
وی با تاکید بر اینکه وقتی فساد اقتصادی مانند موریانه به اقتصاد و بدنه هر سه قوه بزند، اگر اداره مملکت بدرستی انجام بشود باید تعجب کنیم گفت: وقتی به اظهارات مسوولان قضایی توجه می کنیم، از بازداشت و برکناری قضات خبر می دهند، وقتی به دادگاهها نگاه می کنیم، می بینیم که مسوولان دولتی و دستگاههای نظارتی را محاکمه می کنند و حتی قوه مقننه هم درگیر است. بنابر این انتظار نداشته باشیم که کنترل مناسبی صورت بگیرد.
خادمی افزود: اگر واقع بینانه نگاه کنیم، می بینیم کسی که کالا عرضه می کند، با کسی که نظارت می کند، با کسی که قرار است پرونده مبارزه تشکیل بدهد و خلاصه اینکه همه با هم شریک هستند که راس اینها همان مافیای سازمان یافته است. بنابر این وقتی مجموعه فساد در تمامی بخشها وجود دارد، دیگر نباید انتظاری برای ساماندهی امور داشته باشیم.