سهراب دل‌انگیزان
استاد دانشگاه رازی کرمانشاه

تـــورم یــکی از بیماری‌های مضمن و خسارت بار اقتصاد ایران در 50 سال اخیر بوده است. برای رسیدن به راهکار و سیاست‌هایی کارآمد، شدنی و نتیجه بخش در حوزه کنترل تورم، ناچار باید که به تشریح و توضیح درستی، از پدیده تورم در اقتصاد ایران رسید و برای رسیدن تشریح و توضیح درستی از این پدیده، نیاز است.

تا دسته‌بندی صحیحی از این مسأله ترسیم و طراحی شود. براساس مدل‌های مرسوم و شناخته شده اقتصاد کلان تورم، چندین مدل ارائه شده توسط اقتصاددانان در طول تاریخ می‌توان معرفی کرد.

اثر تغییر در عرضه و تقاضا:
بر اساس چارچوب نظریه عرضه و تقاضای مرسوم هر عاملی که باعث شود تا در بازارهای یک کشور عرضه کاهش یابد، یا تقاضا افزایش یابد و یا همزمان عرضه کاهش یافته و تقاضا افزایش یابد، انگاه آن عامل می‌تواند یک تورم و افزایش قیمت را در اقتصاد رقم بزند. حال ممکن است روی عرضه عوامل متعددی که روی زنجیره تولید، ساختارهای زنجیره عرضه، نهادهای پشتیبان و... همه با اختلالاتی مواجه شوند و یا از طریق بازار کار و یا بازار عوامل تولید دیگر افزایش هزینه‌هایی باعث اختلال در عرضه گردد. در مقابل ممکن است که در طرف تقاضای اقتصاد به هر علتی مانند انتظارات و یا افزایش هزینه‌های دولتها و یا افزایش مخارج سرمایه گذاری و.. یا اختلالهای دیگری بوجود آیند و میزان تقاضای موجود را افزایش دهند. لذا از همین منظر می‌توان تورم را توجه کرد و تورم را مشاهده کرد.

نظریه مقداری پول:
بر اساس نظریه مقداری پول اصولاً قیمت بر اساس میزان تناسب سه متغیر اصلی قابل شکلگیری است. حجم پول، سرعت گردش پول و حجم محصولات فیزیکی قابل مبادله در بازارهای یک کشور. بر این اساس اگر حجم محصولات قابل مبادله در یک اقتصاد ثابت بماند، ولی حجم پول و یا سرعت گردش پول تغییر کند، حتماً این تغییر روی سطح عمومی قیمت‌ها اثرگذار خواهد بود. بر این اساس اگر به هر علتی در کنار ثبات سرعت گردش پول و حجم ثابت محصولات قابل مبادله در بازار، حجم پول افزایش یابد، به همان تناسب می‌توان انتظار افزایش قیمت‌ها را داشت. و اگر حجم پول ثابت باشد و حجم محصولات حقیقی قابل مبادله در بازار نیز ثابت بماند، آنگاه در دوره‌های رونق با افزایش سرعت گردش پول، باید منتظر افزایش سطح قیمت‌ها نیز بود. یکی از نکاتی که در این حوزه قابل توجه است این است که رشد تولیدات داخلی از آن نگاه که اعتماد آفرین و عاملی برای تداوم تولید است، لذا اثرات القایی بزرگی بر اقتصاد خواهد داشت که مهمترین نتیجه آن کنترل نرخ تورم خواهد بود.
اثر تحریم و FATF:
بر اساس یک دیدگاه اساسی و مهم، وجود تحریم‌های بین‌المللی و نیز نداشتن عضویت در پیمان‌های بین‌المللی چون FATF، عاملی شده است تا اقتصاد و فعالان کشور از بازارهای بین‌المللی دور نگهداشته شده و بخش قابل توجهی از هزینه‌های مبادله شامل هزینه‌های صرافی، هزینه‌های گشایش، هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها، هزینه‌های پذیرش ریسک‌های غیر منظم و بزرگ، هزینه‌های پذیرش فساد مالی و اداری مرسوم در این حوزه و... بر تولید و عرضه کنندگان تحمیل شود. این هزینه‌ها به صورت معمول هزینه‌های تولید را افزایش داده و عاملی برای ایجاد تورم ساختاری و مضمن خواهند بود.

اثر انتظارات تورمی:
بر اساس نظریه انتظارات تورمی می‌توان اینگونه تعبیر کرد که که هرگاه نااطمینانی در اقتصاد شکل بگیرد و این نااطمینانی روی انتظارات قیمتی آینده مؤثر واقع شود، یعنی فعالان اقتصادی انتظار داشته باشند که در آینده به علت نااطمینانی، عرضه محصولات کاهش داشته باشد، و یا در عرضه آنها وقفه‌ای و اختلالی شکل بگیرد، آنگاه فعالان اقتصادی از همین امروز نسبت به عرضه محصولات خویش کاهش اعمال کرده و در تقاضاهای خود افزایش می‌دهند. با این شرایط از همین امروز عرضه در اقتصاد امروز کاهش یافته و تقاضا افزایش خواهد یافت. این یعنی افزایش سطح عمومی قیمتها و شکل گیری نوعی تورم ناشی از انتظارات تورمی.

اثر نهادها:
در نظریات نهادگرا و ساختارگرا، روی ساختارها و نهادها و نظام قراردادهای ناکارآمد تمرکز می‌گردد و از آن طریق بیان می‌شود که چون نظام قراردادها و نهادهای مستقر ناکارآمد بوده و با اختلال مواجه هستند، آنگاه در انعقاد قراردادهای بین فعالان اقتصادی، نظام تعهدپذیری و ایفای تعهدها و نیز نظام مراجعه به امور قضایی و تضمین تعهدات قراردادی، اختلال‌های شکل گرفته باعث می‌گردند که اعتماد بین طرفین قراردادها برای جریان. عادی و روان فعالیت‌ها اختلال ایجاد گردد. لذا این اختلال‌ها از یک طرف تأخیر و انحراف در ایفای تعهدات را بوجود خواهند آورد. از طرف دیگر، هزینه‌های جدیدی را به نام هزینه‌های مبادله به مجموع هزینه‌های تولید برای طرفین قراردادها اضافه می‌نماید. لذا این اختلال نهادی از یک طرف عاملی برای کاهش سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی می‌گردد، از طرف دیگر نیز هم عرضه را کاهش داده و هم هزینه‌های تولید را افزایش خواهد داد. لذا به صورت ساختاری و نهادی یک تورم مضمن در اقتصاد تولید و جاری خواهد ساخت.

اثر رفتاری دولت:
چارچوب نظری دیگری از طرف رفتارشناسی دولت مطرح می‌گردد. در این چارچوب ناکارآمدی دولت در تولید کالای عمومی و منفعل بودن مدیریت کلان دولتی در مقابل تقاضاهای رانتجویی و ردیف خواهی رسمی گروه‌های ذی نفوذ، عاملی است که همواره از طرف دولت و مجلس هر دو با هم، بودجه‌های دولتی بدون وجود تعهد و قابلیتی برای تولید کالای عمومی با کیفیت و مولد، در مسیرهایی غیر مولد و نمایشی و عموماً به صورت توزیع رانت افزایش یافته و حتی این رانت‌خواهی و رانت‌جویی‌ها جنبه قانونی پیدا می‌کنند.
بر این اساس چون درآمدهای دولت عموماً نمی‌توانند این تقاضاهای مستمر و فزاینده را پوشش دهند، لذا بودجه دولت همواره با کسری مستمر و بادوام مواجه می‌گردد. این کسری بودجه از هرطریقی که جبران گردد، یک مکانیسم به ظاهر قانونی ولی در بنیاد مخرب، شکل گرفته است که هرنوع جبران کسری را به صورت آشکار یا پنهان و یا به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم با خلق پول پرقدرت تهاتر می‌کند. لذا پس از جریان یافتن این پول پرقدرت توسط دولت در جامعه، مکانیزم تورم‌زایی ناشی از آن شکل خواهد گرفت.

اثرناترازی انرژی:
از زاویه دیگری، برخی از کارشناسان موضوعاتی چون ناترازی انرژی و ارزان فروشی بنزین، برق و گاز را در داخل کشور عاملی برای گسترده بودن هزینه‌های دولت می‌دانند و این هزینه‌ها را به عنوان یارانه در حال توزیع توسط دولت تعریف می‌کنندو ابراز می‌دارند که چون این یارانه‌های گسترده توسط دولت توزیع می‌گردد، لذا مشمول کسری بودجه می‌شود. این کسری بودجه از طریق بانک مرکزی و خلق پول تأمین می‌گردد و عاملی برای تورم خواهد بود.

اقتصاد دستوری و قیمت‌گذاری دولتی:
موضوع مهم دیگری که سعی دارد تا تورم در قیمت کالاهای تولیدی را تشریح و تبیین نماید، دخالت بی موارد و گسترده دولت در همه امور اقتصادی و بازارهاست که عاملی برای تخصیص غیر بهینه، شکل‌گیری رانت، عدم امکان عرضه روانِ محصولات به بازار و یا قیمت‌گذاری‌ها و تخصیص سهمیه‌هایی که نتیجه‌ای جز افزایش هزینه‌های تولید، کاهش فرصت‌های رقابتی، وقفه در عرضه، افزایش رانت آشکار و پنهان، تحریک تورمی تقاضا و افزایش سطح قیمت محصولات در بازارها را نداشته است. از این دست می‌توان قیمت‌گذاری بسیاری از محصولات، یا تخصیص ارزهای نیمایی و... بسیاری از کالاهای وارداتی که پس از وارد شدن همچنان به همان قیمت بازار آزاد فروخته می‌شوند. بنا بر این می‌توان بخشی از تورم شکل گرفته را نیز ناشی از این حوزه دانست.

اثر ناترازی‌های تولیدی:
دیدگاه بعدی مبتنی بر ناترازی است. این ناترازی‌ها به علت‌های ساختاری، مدیریتی و نظام گزینش شایستگان قانونگذاری و مدیریتی، در بخش‌های خصوصی، خصولتی و دولتی شکل گرفته و عامل ناکارآمدی در تولید، دخالت آشکار در فرایندهای تخصیص منابع، تخصیص غیر بهینه منابع و عوامل تولید و نیز ایجاد هزینه‌های مازاد بسیار برای تولید، بازار کار، زیست شرافتمندانه شهروندان و نیز محیط زیست بوده و شده است.. لذا بر اساس این چارچوب تحلیلی، به علت دخالت‌های نامناسب و غلط دولت در سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی، عملاً فعالیت بخش‌های اساسی تولید در اقتصاد ایران مشمول زیان شده و ناترازی در تولید محصول ایجاد می‌گردد.
این ناترازی و زیان انباشته در شرکت‌های بزرگ، در کنار ضرورت تداوم تولید و سیاست حمایت از تولید با هر شرطی از بالا، عاملی خواهد بود که بانک‌ها (که خودشان از بنگاه‌های بزرگ ناتراز هستند) مجبور شوند که طبق دستور به این بنگاه‌های ناتراز و زیان ده، همواره سرمایه در گردش تزریق نمایند.
تزریق سرمایه در گردش از طریق بانک‌های تجاری به این بنگاه‌های ناتراز، عملاً ناترازی را از سیستم‌های تولیدی به بانک‌های تجاری منتقل می‌کند. بانک‌های تجاری نیز با یک سیستم مداخله گر بالادستی این ناترازی در ترازنامه خود را از طریق اضافه برداشت از منابع بانک مرکزی و تبدیل آن به خلق پول جبران می‌کنند. لذا مجدد این ناترازی نیز به تورم تبدیل خواهد شد.

مصرف بنزین به ۱۴۰ میلیون لیتر رسید

مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی گفت: مصرف بنزین در روز شنبه (سوم شهریورماه) به ۱۴۰ میلیون لیتر رسیده است. جعفر سالاری‌نسب، در ادامه با اشاره به اینکه میزان فرآورده نفتی موردنیاز در مرزها برای بازگشت زائران تأمین شده است، اظهار کرد: فرآورده موردنیاز در مرزها در حال تأمین است و مشکلی در سوخت‌رسانی به این مناطق وجود ندارد کارت‌های آزاد برای اتوبوس‌های عبوری برای مرزهای باشماق و ریمدان در نظر گرفته شده است. به گفته سالاری‌نسب، برای رفاه حال زائران کارت‌های اضطراری در جایگاه‌های سوخت افزایش پیدا کرده است. وی با اشاره به اینکه برای تأمین سوخت موردنیاز موکب‌های اربعین حسینی هماهنگی‌های لازم انجام شده است، تصریح کرد: علاوه بر آن ۲۰ جایگاه سیار عرضه سوخت در پایانه‌های مرزی مهران، چذابه و شلمچه و ۱۷ دستگاه سوخت‌رسان سیار عرضه بنزین در مرزهای استان‌های کرمانشاه، ایلام، خوزستان و کردستان مستقر شده است. سالاری‌نسب با اشاره به اینکه سوخت بنزین و گازوئیل برای ایام اربعین تأمین شده است، خاطرنشان کرد: تأمین بنزین و گازوئیل مورد نیاز مناطق مرزی ۱۰ درصد افزایش داشته است. وی در پاسخ به این سوال که با توجه به تعطیلات هفته آینده پیش بینی می‌کنید مصرف بنزین روند صعودی داشته باشد، به خبرگزاری مهر گفت: اکنون در زمان پیک مصرف قرار داریم و به نظر نمی‌رسد مصرف بنزین از ۱۴۰ میلیون لیتر در روز فراتر رود.

رشد 138 درصد صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا

رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران ضمن اشاره به برگزاری «نشست بزرگ تجاری ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا» در 9 تا 10 مهر در ایروان، جمهوری ارمنستان از حضور بیش از 300 شرکت ایرانی و پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان) در این نشست خبر داد. مهدی ضیغمی، رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران با تاکید بر اهمیت برگزاری نشست بزرگ تجاری ایران و اوراسیا، گفت: به نظر می‌رسد پیش از اجرایی شدن موافقتنامه تجارت آزاد برگزاری نشست بزرگ تجاری ایران و اوراسیا، فرصت مغتنمی خواهد بود تا با استفاده از این امکان، زمینه لازم برای بهره‌مندی حداکثری فعالان اقتصادی کشورمان از این موافقتنامه را فراهم آوریم. رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران گفت‌وگوی بزرگ تجاری اوراسیا و ایران را به عنوان یک رویداد تجاری در چارچوب همایش اقتصادی سالانه اوراسیا 2024، دانست و افزود: این رویداد توسط کمیسیون اقتصادی اوراسیا و با همکاری شورای تجاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نهادهای ذیربط از کشورهای آن اتحادیه و همکاری سازمان توسعه تجارت ایران برگزار می‌شود و شامل مجموعه‌ای از بحث‌ها و گفتگوهای کاربردی و باهدف تقویت و توسعه بیشتر همکاری‌های تجاری و اقتصادی دوجانبه بین کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ج. ا ایران است.

پرشدگی ۵۲ درصدی مخازن سدها
در سال جاری آبی از ابتدای مهرتا ۳ شهریور ارتفاع کل ریزش‌های جوی کشور معادل ۲۴۹.۸ میلیمتر است؛ این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه بلند مدت ۲۴۳.۹ میلیمتر افزایش داشته است. در سال جاری آبی از ابتدای مهرماه ۱۴۰۲ تا سوم شهریور ماه ۱۴۰۳ ارتفاع کل ریزش‌های جوی کشور معادل ۲۴۹.۸ میلیمتر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه بلند مدت ۲۴۳.۹ میلیمتر ۲ درصد افزایش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ۲۰۸.۸ میلیمتر ۲۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد. در حال حاضر ۴۰ میلیارد و ۸۵۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره‌شده در سدهای کشور وجود دارد که پرشدگی ۵۲ درصدی ظرفیت مخازن سدها را نشان می‌دهد در حالی که ۴۸ درصد این ظرفیت خالی است. البته خروجی آب سدها روند افزایشی داشته است به طوری که در سال جاری ۳۵.۷۴ میلیارد متر مکعب در حالی که سال گذشته ۳۳.۶۲ میلیارد متر مکعب بوده که نشان دهنده رشد ۶ درصدی خروجی سدها است. همچنین آب موجود در مخازن سدها از ابتدای سال آبی تا سوم شهریور ۲۷ میلیارد و ۱۴۰ میلیون مترمکعب بود که مقایسه این رقم با حجم فعلی ذخایر آبی سدها، نشان‌دهنده رشد ۱۲ درصدی است.

صادرات محصولات
فولادی ۲.۶ میلیون دلار رسید
گمرک ایران اعلام کرد: صادرات محصولات فولادی و مصنوعات آن در پنج ماهه سال جاری به دو میلیارد و ۵۶۶ میلیون دلار رسید. گمرک ایران طی گزارشی اعلام کرد: صادرات محصولات فولادی و مصنوعات آن در پنج ماهه سال جاری به دو میلیارد و ۵۶۶ میلیون دلار رسید و میزان وزنی صادرات محصولات فولادی و مصنوعات آن چهار میلیون و ۹۷۹ هزار تن بوده است. طبق این گزارش در خصوص عمده‌ترین اقلام صادراتی در گروه کالایی محصولات فولادی و مصنوعات آن در پنج ماهه ۱۴۰۳ اعلام می‌شود شمش از آهن و فولاد با ۶۵۱ میلیون دلار، میلگرد با ۴۵۵ میلیون دلار، ورق فولادی ۲۱۰ میلیون دلار، لوله یا پروفیل‌های توخالی از فولاد ۱۴۰ میلیون دلار و محصولات نیمه تمام از آهن یا فولاد با ۱۳۵ میلیون دلار عمده‌ترین اقلام صادراتی در گروه محصولات فولادی و مصنوعات آن را داشتند. گفتنی است؛ در مدت یادشده پنج قلم فوق‌الذکر در مجموع ۱.۶ میلیارد دلار از ارزش کل صادرات محصولات فولادی و مصنوعات آن را به خود اختصاص دادند.

افزایش قیمت نفت در پی
تشدید تنش‌ها در خاورمیانه
قیمت‌های جهانی نفت خام به‌دلیل ترس از تشدید تنش در خاورمیانه و انتظارها برای کاهش نرخ بهره در آمریکا افزایش یافت. شانا در گزارشی به نقل از رویترز نوشت: قیمت نفت در معاملات روز دوشنبه (پنجم شهریور) به‌دلیل سرایت جنگ غزه به دیگر بخش‌های منطقه خاورمیانه و در پی آن احتمال مختل‌شدن عرضه نفت در این منطقه افزایش یافت، این در حالی است که نزدیک‌شدن به زمان آغاز روند کاهش نرخ بهره آمریکا، چشم‌انداز اقتصاد جهانی و تقاضای سوخت را افزایش داد. قیمت نفت خام شاخص برنت دریای شمال در معاملات امروز تا ساعت ۶ و ۱۵ دقیقه به وقت گرینویچ با ۵۶ سنت یا ۰.۷درصد افزایش به ۷۹ دلار و ۵۸ سنت به ازای هر بشکه رسید. نفت خام شاخص دبلیوتی‌آی آمریکا با ۵۷ سنت یا ۰.۷۵درصد افزایش به ۷۵ دلار و ۴۰ سنت برای هر بشکه رسید. حزب‌الله لبنان طی یکی از بزرگ‌ترین درگیری‌ها در بیش از ۱۰ ماه جنگ غزه، روز یکشنبه (چهارم شهریور) صدها موشک و پهپاد به‌سمت مناطق فلسطین اشغالی شلیک کرد؛ زیرا ارتش رژیم صهیونیستی اعلام کرد لبنان را با حدود ۱۰۰ جت، برای خنثی‌کردن حمله‌ای بزرگ‌تر هدف قرار داده است. این درگیری این نگرانی را ایجاد می‌کند که درگیری غزه، منطقه خاورمیانه را به صحنه جنگی فراگیر تبدیل و دیگر طرف‌ها را هم درگیر کند. کلوین وونگ، تحلیلگر ارشد بازار در مؤسسه اوای‌ان‌دی‌ای مستقر در سنگاپور، دراین‌باره گفت: عوامل ریسک ژئوپلیتیک احتمالاً به‌طور قابل توجهی بر بازار نفت تأثیر خواهند گذاشت. هر دو شاخص نفتی در معاملات روز جمعه (دوم شهریور) پس از اینکه جروم پاول، رئیس بانک مرکزی ایالات‌متحده آمریکا، آغاز روند کاهش نرخ بهره را تأیید کرد، بیش از ۲درصد رشد کردند. تحلیلگران بانک استرالیایی ای‌ان‌زد (ANZ) در یادداشتی گفتند: چشم‌انداز تسهیل سیاست پولی باعث تقویت احساسات در کل سبد کالایی شد. به گفته این بانک استرالیایی، قیمت نفت هفته گذشته کاهش یافت؛ زیرا چشم‌انداز ضعیف اقتصادهای بزرگ بر تقاضای سوخت تأثیر گذاشته است. پریانکا ساچدوا، تحلیلگر ارشد بازار در مؤسسه فیلیپ نوا، دراین‌باره گفت: معامله‌گران بازار نفت همچنین نسبت به اقدام‌ شماری از اعضای ائتلاف سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش (اوپک‌پلاس) برای تسهیل کاهش عرضه در اواخر سال جاری میلادی محتاط هستند.

مصر به دنبال احیای تولید نفت و گاز
نخست‌وزیر مصر از برنامه این کشور برای بازگرداندن روند تولید نفت و گاز به مسیر عادی خود خبر داد. انرژی پرس به نقل از خبرگزاری رویترز نوشت: مصطفی مدبولی، نخست‌وزیر مصر، در نشستی خبری گفت: مصر در نظر دارد تولید نفت و گاز را با کمک شریکان بین‌المللی از سال ۲۰۲۵ به اوضاع عادی بازگرداند. این کشور واقع در منطقه آفریقای شمالی پس از دور تازه‌ای از اکتشاف‌ها ازجمله میدان گازی بزرگ فراساحلی ظهر با حدود ۳۰ تریلیون فوت‌مکعب ذخیره گاز طبیعی، قصد داشت به مرکز منطقه‌ای برای گاز طبیعی مایع‌شده (ال‌ان‌جی) بدل شود، اما به‌دلیل کمبود ارز خارجی و در پی آن، انباشت بدهی‌های معوقه، این برنامه از ریل خارج شد.

گروه صنعت و تجارت: قطعی برق که مهمان تابستان هر ساله صنایع شده، اینبار زیان جبران ناپذیری به بخش کشاورزی وارد کرده و امر صادرات را تحت‌الشعاع قرار داده و قطعا نتیجه منفی آن با رشد قیمت در بازار همراه خواهد شد. محمد صالحی، رئیس هیئت مدیره انجمن پسته ایران، در گفتگویی که با تجارت‌نیوز داشته عنوان کرده است که درصد پوک شدن محصول پسته بسیار بیشتر از رقم اعلامی است و 20 درصد نشان‌دهنده حداقل میزان پوک شدن پسته است. در تابستان و در اوج گرما باید به درخت پسته آب برسد و قطعی‌های برق مانع از آن می‌شود. بنا به گفته او، روزانه پنج الی شش ساعت برق قطع می‌شود و این تنها محدود به شش ساعت نمی‌شود. در حال حاضر بسیاری از موتور پمپ‌ها سوخته‌اند و خراب شده‌اند. در اوج گرما، این خرابی‌ها به دنبال قطعی‌های برق رخ داده است. از سوی دیگر روند تعمیر آن‌ها، بر توقف تولید افزوده است. محصول پسته در بازه زمانی تعمیر این موتور پمپ‌ها، عمدتا می‌سوزد، چراکه تحمل گرما و بی‌آبی را ندارند. تا زمانی که این موتور پمپ‌ها تعمیر شوند و دوباره به چرخه بازگردند، پسته سر درخت یا می‌سوزد یا پوک می‌شود یا به نحوی دیگر خراب می‌شود. این مشکلات علنا به علت قطعی‌های برق پدید آمده است. وی با بیان اینکه فاصله موتورپمپ‌ها با باغ‌ها، عمدتا 15 الی 20 کیلومتر است، اظهار داشت: حال اگر قطعی برق منجر به خراب شدن این پمپ‌ها نشود، مشکل دیگری مانند هدررفت آب به وجود می‌آید. وقتی برق قطع شود، تا زمانی که دوباره این موتور پمپ‌ها روشن شود و به باغ‌ها برسد، هدررفت آب را شاهد هستیم. این موضوع نیز از پیامدهای قطعی برق است. وی در پاسخ به این سوال که تاثیر این قطعی‌ها بر بازار پسته چیست؟ توضیح داد: تاثیری که موضوع قطعی‌ها بر بازار پسته می‌گذارد در شرایط حاضر قابل بررسی نیست.
عرضه و تقاضا بازار را تعیین می‌کند و میزان محصول تولیدی و خریداران در دنیا در این زمینه تعیین‌کننده هستند. این موضوع بر تولید پسته اثر مستقیم داشته است نه بازار. اما به هر حال کاهش تولید در پی قطعی‌های برق رخ داده است. سال گذشته حداقل 40 هزار تن پسته خراب شد. اگر اوضاع به همین منوال ادامه پیدا کند، این رقم تکرار خواهد شد و چه بسا ممکن است افزایش پیدا کند.قطعی برق در حالی منجر به خراب شدن 40 هزار تن پسته شد که پیش از این ذبیح‌الله اعظمی سارودیی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفته بود امسال قول داده شده کشاورزی از قطعی برق خارج شود و مجلس نسبت به آن کوتاه نخواهد آمد و
حاضر نمی‌شود با قطع برق، امنیت غذای مردم
به خطر افتد.
در همین زمینه، فعالان کشاورزی عنوان می‌کنند، در فصل برداشت پسته و چند روز قبل از زمان برداشت که پسته نیاز به آبیاری دارد، برق چاه‌های کشاورزی را قطع کردند که منجر به پوک شدن بخش زیادی از پسته کشاورزان شد. گفته می‌شود در حال حاضر نیز در مناطقی مانند شهرستان انار که امسال محصول خوبی داشتند یا شهرستان زرند و بسیاری مناطق دیگر، بین 20 تا 40 درصد محصول به دلیل قطع برق دچار پوکی شده است؛ اما اگر قطع برق اتفاق نمی‌افتاد و آبیاری به‌موقع انجام می‌شد شاید میزان پوکی محصول امسال بین 10 تا 15 درصد بود.
رشد 213 درصدی صادرات پسته متوقف می‌شود؟
انتشار خبر، خرابی 40 هزار تن پسته در حالی منتشر شد که به تازگی آمار امیدوارکننده‌ای از میزان صادرات پسته منتشر شده است. اما این اتفاق در صنعت کشاورزی، قطعا تاثیر بسیار زیادی در افزایش قیمت پسته در بازار داخلی و کاهش صادرات خواهد داشت. بنا به آماری که از سوی گمرک ایران منتشر شده است، صادرات پسته کشور در ۵ ماهه نخست سال جاری با رشد ۲۱۳ درصدی به ۳۵۲ میلیون دلار رسید. بر اساس این آمار، میزان وزنی صادرات انواع پسته در این مدت 36 هزار تن بوده است که 122 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش نشان می‌دهد. این گزارش در خصوص عمده‌ترین پسته‌های صادر شده در 5 ماه سال 1403 می‌افزاید: صادرات پسته با پوست تازه یا خشک با 245 میلیون دلار، مغز پسته تازه یا خشک با 103 میلیون دلار و خلال مغز پسته تازه یا خشک با 3.3 میلیون دلار بیشترین میزان صادرات را در بین محصولات صادراتی انواع پسته به خود اختصاص دادند. از طرف دیگر محمدرضا ترابی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق کرمان خبر می‌دهد، برخی شرکت‌ها برای تامین ارز واردات دست به صادرات پسته به زیر قیمت زدند. او می‌گوید: صادرات پسته و فروش زیرقیمت آن ضمن تخریب بازار، به کشاورزان و صنعت پسته آسیب وارد کرده است. رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق کرمان تاکید می‌کند که صادرکنندگان جدید پسته نیازی به پول پسته ندارند و صرفا آن را برای تامین ارز تجهیزات خود به هر قیمتی صادر می‌کنند. فعالان بخش کشاورزی عنوان می‌کنند که ناترازی برق منجر به این شده تا بخش صنعت و کشاورزی در ساعت‌هایی از شبانه روز دچار خاموشی شوند. صاحبان صنایع این کسری را با فعالیت شبانه و شیفت شب جبران می‌کنند؛ اما کشاورزان چنین فرصتی ندارند زیرا کشاورزان امکان فعالیت در تاریکی شب در باغات و زمین‌های کشاورزی ندارند. در همین زمینه نیز عطاالله هاشمی، عضو شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی عنوان کرده است که وزارت نیرو برای قطعی برق باید به کشاورزی خسارت پرداخت کند.

قطعی برق، واحدهای تولیدی سودده را زیان‌ده ساخت
در همین زمینه نیز جعفر قادری، نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه قطع برق صنایع باعث شده که میزان تولید واحدهایی مانند سیمان، فولاد و آلومینیوم کاهش یابد، گفت: این کاهش تولید به افزایش قیمت ها در بازار منجر شده است. او با اشاره به راهکارهای جلوگیری از خاموشی‌ها به دلیل افزیش مصرف برق گفت: قطع برق مشکلاتی را برای مردم و همچنین بخش خصوصی ایجاد کرده است که باید مانع از آن شد. متاسفانه قطعی برق در بخش‌های مختلف از جمله تامین آب و بخش ارتباطات تاثیرگذار بوده است. همچنین این معضلات باعث افزایش قیمت‌ها در برخی محصولات و تولیدات شده است و مشکلاتی را هم برای مردم و هم بخش خصوصی ایجاد کرده است. این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه قطعی برق باعث شده تا اغلب واحدهای تولیدی که در سال‌های گذشته سودده بوده‌اند، به دلیل اعمال خاموشی‌ها و قطع برق با زیان‌های هنگفتی مواجه شوند، بیان کرد: حتی برخی از آنها در شرایط سخت و بحرانی قرار گرفته‌اند که باید تلاش کنیم در تابستان آینده با ساخت و تکمیل نیروگاه‌های خورشیدی و تبدیل نیروگاه های حرارتی به سیکل ترکیبی از تکرار این شرایط جلوگیری کنیم.