کالاهاي قاچاق به دو شکل انجام ميشود، يک بخش از سوي متخلفان حرفه اي به شکل سازمان يافته صورت ميگيرد و بخش دوم از سوي افراد بوميمرزنشين يا همان کولبران وچتربازان کالاي قاچاق ازآن سوي مرزبه کشور وارد ميشود، طبق بررسيها تنها5درصد کالاي قاچاق وارد شده به کشورازسوي چتربازان وکولبران صورت ميگيرد و 95 درصد ديگر به شکل سازمان يافته انجام ميشود.استان هرمزگان به خاطرموقعيت جغرافيايياش به عنوان اصليترين کانال ورود کالاي قاچاق به کشور به حساب ميآيد. اين استان به خاطرداشتن 900 کيلومتر مرزآبي در خليجفارس ودرياي عمان، محل مناسبي براي رفتوآمد شناورهاي کوچک و بزرگ است از همين سو يک چهارم کالاهاي قاچاق که توسط چتربازان به کشوروارد ميشود از اين استان صورت ميگيرد.در گزارش پيش رو بيشتر ازفعاليت چتربازان جنوب کشورمان با خبرميشويد:
*چترباز وشوتي چه کساني هستند
اوج گرفتن ورود قاچاق کالا از ابتداي دهه 70 در کشورمان صورت گرفت، کالاهايي که آن زمان تا کنون در سبد قاچاقچيان قرار دارد،شامل انواع سيگار،لوازم آرايشي، تجهيزات ماهواره و رايانه، لوازم برقي خانگي است ازهمان زمان به اين دست قاچاقچيان «چترباز» راننده خودروهايي که کالاي قاچاق جابه جا ميکنند را «شوتي» ميگويند.
*درآمد اندک
چند نفري کنار ساحل بندر عباس در ضلع غربي بوستان غديرايستادهاند،خودرو شان را مخالف دريا پارک کردهاند و درصندوق عقب خودروها را بازگذاشتهاند، نزديک ميشويم که ناگهان قايق موتوري نزديک ساحل ميشود، افراد منتظر به صف ميشوند و به سرعت جعبههاي بسته بندي شده را از قايق بيرون ميآورند و دست به دست داخل خودروها ميگذارند، سپس خودروها که بارشان تکميل شد به سرعت ازمحل بارگيري درکنار ساحل فاصله ميگيرند تا نوبت به خودروديگر برسد، آن طور که پيداست هيچ کسي کاري به کارشان ندارد و با خيال راحت کارشان را ادامه ميدهند.نزديک ترميشويم تا بتوانيم گفتگويي با آنها انجام دهيم. دربين افراد يک نفر خانم مشغول به کار است، او که «خديجه- ق» نام دارد و با لهجه جنوبي صحبت ميکند تنها به ما چند لحظه وقت ميدهد تا سوالا تمان را بپرسيم.او در ابتداي صحبتهايش ميگويد:« ما راننده خودرو هستيم وکاري به اين نداريم که درداخل کارتنها چه جنسي است، البته ما صاحب کارمان را ميشناسيم و ميدانيم اين افراد کالاي قاچاق ميآورند اما دنبال کالاي خلاف مانند مشروبات الکلي و مواد مخدر نيستند.»او درباره حقوق کاري اش ميگويد:« درآمدمان بسياراندک است،اگرخودرومان سالم باشد روزانه يک سرويس ميبريم، مسيرمان از سواحل بندرعباس آغازميشود و بايد اجناس را به آن سوي پليس راه حاجي آباد در170 کيلومتري بندرعباس انتقال دهيم، براي هر سرويس 200تا300 هزار تومان نصيب مان ميشود، البته استهلاک خودرو و هزينه سوخت با خودمان است.»وي درپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اينکه چطورازايست بازرسي شهرستان حاجي آباد عبورميکنيد؟ پاسخ ميدهد:« ترفندهاي مختلفي وجود دارد، ما چون بومياين منطقه هستيم مسيرهاي فرعي را خوب بلد هستيم وازسوي ديگرماموران را ميشناسيم و آنها نيزاگرمتوجه شوند خيلي با ما کاري ندارند چون ميدانند که شغل مان جابه جايي کالا است.»
*چتربازي شغل مان است
«جاسم - م»ازديگر افرادي است که کالاي قاچاق جابه جا ميکند و مدام صورتش را ميچرخاند تا نيروهاي پليس سرنرسند، ميگويد:«بيکاري دراين مناطق زنان و مردان را مجبور کرد با دستمزد اندک به چتربازي مشغول شوند،زناني که دست به اين شغل چتربازي ميزنند ازقشرفقيرهستند وحاضرند با حقوق اندک با مشکلات زياد مشغول به کارشوند.» به گفته اين چترباز بيشتر همکارانم اهل شهرهاي مختلف استان هرمزگان هستند شهرهاي مانند قشم،بندرعباس،ميناب و...که به دليل نيازمالي روبه جابه جايي کالا در دريا و خشکي ميآورند.»او درپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اينکه اگر چتربازان کالا را به محله مورد نظر نرسانند به هر دليلي آن وقت صاحب کالا چه برخوردي با چترباز خاطي انجام ميدهد؟ ميگويد:« اگر دچار سانحه شوند و جان سالم به درببرند ميتوانند دستمزدشان را دريافت کنند.اما اگر گرفتار ماموران شوند خبرازدست مزدشان نيست. همچنين اگر کالا را براي خودشان بردارند آن وقت موضوع فرق ميکنند وکاربه درگيري بين صاحب کالا وچتربازرخ ميدهد که دراين ميان هميشه پيروزاين درگيريها صاحب کار است. فرمول چتربازي اين است که دستمزد در صورتي پرداخت ميشود که کالا سالم به خط پايان برسد.»به گفته جاسم قبل ازاينکه اجناس را جابه جا کنيم، ازمحتواي آن مطلع ميشويم، به اين شکل که ما کالاهاي ساده مانند پارچ ولوازم ارايشي و بهداشتي جابه جا ميکنيم وهيچ وقت سراغ دارو،موبايل،مشروبات الکلي، مواد مخدر و... نميرويم.»او که مخارج زندگي اش را با جابه جا کردن کالاي قاچاق به دست ميآورد، به ما ميگويد:«ما به شکل گروهي کارميکنيم، عده اي از ما در دريا هستند و عده ديگر در خشکي کالاها را از مبدا به مقصد ميرسانيم، در اين گروه همه ازپيرو جوانان تا زن و مرد کنار هم کار ميکنند.»جاسم در پاسخ به اين سوال که تاکنون دستگيرشدهايد؟ ميگويد:« خوشبختانه دراين 3سال که دراين کارمشغول ام ازسوي پليس دستگير نشدهام، اما پليس دريا اگر قايق کالاي قاچاق را کشف کند تمام سرنشينان قايق را دستگير ميکند و بعد ازمدت کوتاهي آزاد ميکند، نيروهاي پليس خشکي خيلي به اين موضوعات ورود پيدا نميکنند، با اين وجود بازهم بايد با احتياط کارمان را دنبال کنيم .ايست بازرسي حاجي آباد بيشتر به دنبال کالاهاي قاچاق بزرگ (کانتينرها)، مواد مخدر، مشروبات الکلي و قاچاق انسان هستند و کاري با ما خرده قاچاقچيان ندارد.»
*قاچاق کالا به دوشکل
خبرنگارما براي اينکه بيشتراز نحوه قاچاق کالا آگاه شود، به همراه يکي از بوميان منطقه به نام «رحيم» سراغ يکي ازقاچاقچيان(چتربازان) کالا که با قايق موتوري کالاي قاچاق به نزديکي ساحل ميآورد را ميگيريم، بعد از کلي گشت و گذار و پرس جو نهايتا به يکي از قاچاقچيان معرفي ميشويم، او که خود را« نواب- م»معرفي ميکند درابتدا ازما ميخواهد سوار قايق شويم، ما نيز دل را به دريا ميزنيم همراه اين قاچاقچي کالا راهي دريا ميشويم، درابتدا براي اينکه يک زهرچشميازما بگيرد با سرعت قايق را به حرکت در ميآورد ومدام قايق را بالا و پايين ميکند وازکنار کشتيها ولنجهايي که در نزديکي ساحل پهلو گرفتهاند عبور ميکند، فاصله که از ساحل زياد ميشود،وسط دريا ميايستد وازفلاکس يک ليوان چاي برايمان ميريزد.او در ابتدا از ما ميپرسد که دانستن اين اطلاعات چه کمکي را براي مردم وجامعه به دنبال دارد؟که در جواب ميگويم شايد خيلي از مسئولان مربوط اين گزارش را بخوانند و اقداميبراي کسب وکار شما کنند تا به شکل قانوني به کار تان ادامه دهيد ونيازي نداشته باشيد مدام درهنگام جابه جايي کالا دلهره داشته باشيد.سپس از جيبش پاکت سيگارش را درميآورد به ما تعارف ميکند وميگويد :«سيگاروينستن اصل است،خوبي ما قاچاقچيان اين است که کالاي اصل چه سيگارباشد چه مواد غذايي و بهداشتي نصيب مان ميشود.» او که نزديک به40 سال دارد واز18 سالگي دراين شغل پا گذاشته است،ميگويد:« جابه جايي کالاي قاچاق از ساليان دور و دراز در کشور رخ ميداد، اما در سه دهه اخير اين اقدام به دلايلي رونق گرفته است، نخستين دليل بر ميگردد به اقدامات سياسي به اين شکل که مسئولان دولتي مجوز واردات کالاي مورد نظر را از کشور توليد کننده آن کالا نميدهند در حالي که نياز مصرف کننده داخلي به آن کالا وجود دارد، به همين منظور قاچاقچيان دست به وارد کردن اين نوع کالاهاي مصرفي ميکنند.دليل دوم برميگردد به هزينه تعرفههايي که کمرگ از وارد کنندگان کالا به داخل کشوردريافت ميکند که باعث ميشود تا ما با وارد کردن کالا بدون پرداخت تعرفههاي کمرگي هزينه تمام شده کالا را ارزان تر به دست مصرف کننده برسانيم. حال اينکه چرا ما دست به اين کارميزنيم ريشههاي مختلفي دارد، نخست اينکه بيکاري درکشور بسيار بالاست و از سوي ديگر در جنوب کشور کارخانه وجود ندارد که مردم بتوانند در اين محيطها کار کنند تا هزينه زندگي شان را در اورند، البته اسکلههاي گوناگون، شرکت نفت و پتروشيميوشرکتهاي حمل و نقل در اين استان وجود دارد که بيش از 70 درصد افرادي که در اين مجموعهها کار ميکنند غير بوميهستند و بوميان اين جا مجبور ميشوند براي تامين مخارج زندگي شان به جابه جايي کالا مشغول شوند.»
او درپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت»درباره اينکه نحوه کارکردنتان به چه شکل است؟ پاسخ ميدهد:« قاچاق کالا به دو شکل در جنوب کشور صورت ميگيرد، يک سري افراد هستند که کالاهاي معمولي مانند چاي،پارچه، لوازم بهداشتي و آرايشي بهاندازه يک قايق وارد کشور ميکنند، به اين شکل که قاچاقچيان خرده پا که ما باشيم خريدهاي بازرگانان را از کشور مبدا که اکثر کشورهاي حوزه خليج فارس است تحويل ميگيريم و با لنج به سواحل کشور ميآوريم و سپس با قايق موتوري اين کالاها را به ساحل ميرسانيم و از طريق خودروها به سرعت از محل تخليه فاصله ميگيريم تا مشکلي صورت نگيرد.»
وي که مدام سيگار ميکشد ادامه ميدهد:« قاچاقچيان ديگري هستند که به شکل يک باند کارميکنند، اين افراد کالاي بيشتري را از کشورمبدا سفارش ميگيرند و با شيوههاي مختلف از رشوه دادن به ماموران گمرک تا تغييرنام محصول کانتينر وارد کشور ميکنند که کارآنها راحت تراست، البته گاهي آنها نيزبا همين شگرد ما کالاها را به ساحل ميرسانند،اما چون حجم کالاي آنها بيشتراست بعد از انتقال کالا به شيوه قايق موتوري به ساحل اين کالاها را دريک محيط مناسب جمع ميکنند و بعد ازانتقال کامل ازدريا به ساحل با کاميون به شهر مورد نظر کالاي قاچاق را بار گيري ميکنند.» او به قاچاق سوخت نيزاشاره ميکند، ميافزايد:« چند سال پيش که قيمت هر بشکه نفت خام بالاي100 دلار مبادله ميشد سوخت مايع در کشورهاي خليج فارس بسيار قيمت بالا داشت، عده اي بنزين و گازوئيل را با روشهاي گوناگون به لنجها و کشتيهاي خارجي که در سواحل ما پهلو ميگرفتند ميفروختند، اما با کاهش قيمت نفت خام به زير 40دلار بنزين و گازوئيل در کشورهاي ديگر نيز کاهش پيدا کرد و ديگر ارزش جابه جايي اين محصول وجود ندارد.»وي درپاسخ به اين سوال خبرنگار ما درباره اينکه قاچاقچيان عمده بيشتر چه نوع کالايي قاچاق ميکنند، پاسخ ميدهد:« آنها بيشتر لوازم خانگي، مواد غذايي، موبايل، لوازم تاسيساتي، دارو و... که حاشيه سود بيشتري دارد را براي قاچاق انتخاب ميکنند.» هوا در حال طوفاني شدن است، «نواب » موتور قايق را روشن ميکند تا ما را به ساحل برساند، او ميگويد :« فرصت خوبي است تا هوا طوفاني شد دست به کار شويم کالاهاي قاچاق را از لنجها به ساحل انتقال دهيم، با طوفاني شدن هوا ديگر خبري از گشتهاي دريايي پليس نيست.»
*هيچ مسئولي پاسخگو نيست
«مولايي» يکي ازاعضاي سابق شوراي شهر بندرعباس دراين خصوص به خبرنگار«تجارت« ميگويد:« متاسفانه به قدري چتربازان در سواحل بندرعباس افزايش پيدا کردهاند که درهرزمان ازشبانه روزميتوانيم آنها را درسطح شهر مشاهده کنيم.»او ادامه ميدهد:« متاسفانه هيچ مسئولي زيربار ساماندهي چتربازان نميرود وحتي باورندارند که به دليل مشکلات اقتصادي سرپرستان خانواده مجبورميشوند دست به جابه جايي کالاي قاچاق بزنند، که گاهي اوقات متاسفانه شاهد حضورزنان براي جابه جايي کالا قاچاق هستيم.»وي درپاسخ به اين سوال خبرنگار ما درباره اينکه چه راه کاري وجود دارد که شاهد کاهش ورود کالا قاچاق به کشور باشيم؟ پاسخ ميدهد:« تنها با ايجاد اشتغال ميتوانيم چتربازان را جذب اشتغال سالم کنيم ودرغيراين صورت افراد براي بدست آوردن معيشتشان دست به اين نوع تخلفات ميزنند.»
*95درصد کالاي قاچاق سازمان يافته است
اين موضوع را از«محمد صالح جوکار» نماينده مجلس نهم که درکميسيون امنيت ملي فعاليت ميکرد، جويا شدهايم، که ميگويد:« قاچاقچيان که هرازگاهي چند جعبه کالا از آن سوي مرز وارد کشور ميکنند قاچاق چيان خرده پا هستند، اين افراد با نامهاي چترباز و کولبرمعروف هستند.طبق بررسيهاي که درمجلس نهم انجام دادهايم اين افراد تنها 5درصد کالاهاي قاچاق کشور را وارد ميکنند و 95 درصد کالاهاي قاچاق کشور به شکل سيستم يافته وارد ميشود.»او درپاسخ به سوال خبرنگار «تجارت»درباره اينکه قاچاق سيستم يافته به چه شکل اقدام به وارد کردن کالاي قاچاق به داخل کشورميکنند؟ ميگويد:« اين افراد به صورت کاملا حرفه اي کالاها را با روشهاي مختلف از گمرکات وارد کشور ميکنند، يکي از روشهاي آنها اين است که محتواي کانتينر با برگ بارنامه تفاوت دارد، يا اينکه با همکاري کارکنان گمرک کانتينر مورد نظر را ترخيص ميکنند.»اين نماينده سابق مجلس شوراي اسلاميدر ادامه ميافزايد:«مجموعه ستاد مبارزه با کالا و ارز و ديگر نهادهاي مربوط در ابتدا بايد مبارزه با ورود کالاي قاچاق را از گمرکات شروع کنند، چرا که بزرگترين ورودي کالاي قاچاق گمرکات هستند.»