وقتی همه خواب بودند!
تجارت آنلاین: بهرام عکاشه که گسل های تهران و ایران را مثل کف دستش می شناسد به عنوان پدر علم زلزله شناسی ایران و یکی از مهمترین کارشناسان زمین شناسی چند ماه قبل در گفت و گو با رضا رشید پور در برنامه حالا خورشید در خصوص زلزله ویرانگر تهران هشدار داد.
حسین خدنگ: همین چند ماه قبل بود که پدر علم زلزله شناسی ایران که میهمان برنامه حالا خورشید رضا رشیدپور بود از احتمال وقوع زلزله در تهران و البته دورنمای وحشتناک آن سخن گفت.
بهرام عکاشه که همه او را به عنوان یکی از مهمترین کارشناسان زمین شناسی و زلزله می دانند همواره در خصوص زلزله ویرانگر تهران هشدار داده است. مردی که گسل های تهران و ایران را مثل کف دستش می شناسد و چند دهه است تمام فعالیت های این گسل ها را در مرکز زلزله نگاری تهران ثبت و بررسی کرده است.
گسل هایی که یکی دو ماه است به صورتی عجیب و وحشتناک از کرمانشاه تا کرمان خواب و خوراک را بر مردم حرام کرده اند و حالا کم کم دارند تهران و کرج را هم می لرزانند.
اولین بار 29 آذرماه بود که با زلزله 2/5 ریشتری بالاخره زلزله گسل های تهران و کرج را از خواب بیدار کرد تا بسیاری حرفهای دلهره اور پیرمرد زلزله شناس ایرانی را به یاد بیاورند.
دومین زمین لرزه که تهران و کرج را سه شنبه شب لرزاند همه فهمیدند بالاخره سر و کله زلزله در تهران هم پیدا شده است. زلزله ای که به سرعت به موضوع روز همه شبکه های اجتماعی و رسانه ها تبدیل شده و حالا حسرت یک شب آرام و خواب راحت را به دل بسیاری از پایتخت نشینان گذاشته است.
تهران- یک هفته است که تهران می لرزد و طی این مدت ۲ زمین لرزه بالای ۴ ریشتر در ملارد روی داده است، که تنها به چند خانه روستایی خسارت وارد شده و ۲۳۵ مجروح و ۲ کشته در البرز و تهران داشته است.
زلزله طی ۷ روز اخیر به صورت متناوب استان تهران را تکان داده است و بخش اعظمی از سخنان رد و بدل شده بین مردم به زلزله و مخاطرات آن، احتمال تکرار آن و ... سپری می شود، تا جایی که تعداد کثیری از مردم، در حال حاضر اطلاعات خوبی در خصوص گسل های موجود در استان تهران و دامنه خسارات احتمالی فعال شدن آن ها دارند.
مردمی که پس از زلزله همه سراسیمه به خیابان ریختند، خودروها در ترافیک وحشتناک باقی ماندند، آلودگی هوا در عرض دو ساعت، سه برابر شد. تمام شهروندان تهرانی در دقایق پس از زلزله تهران تنها به یک چیز می‌اندیشیدند: «محصور زلزله، آلودگی هوا و مرگ هستند.»
براستی چگونه باید از شهری گریخت که برای خارج شدن از حریم شهری آن حداقل باید سه ساعت زمان سپری کرد در حالی که پیک وقوع زلزله اصلی تا پیش لرزه تنها دو ساعت است؟ شهری که حالا چشم همه شهروندانش به گسل های زیر پای آن است. گسل هایی که برخی می گویند بالاخره از خواب بیدار شده اند.
*وضعیت گسل های تهران به روایت پدر علم زلزله شناسی
بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران در خصوص وضعیت ژئوفیزیکی گسل‌های تهران می گوید: بیش از‌هزار گسل در تهران فعال است و فعالیت این گسل‌ها هر روز در مراکز زلزله‌نگاری اطراف تهران ثبت می‌شود. بیش از 30 سال از ایجاد پایگاه‌های ثبت زلزله در تهران می‌گذرد. این شهر همیشه زلزله‌خیز بوده و خواهد بود. در واقع پدیده زلزله مختص چند روز اخیر نیست و منطقه البرز تا چندین‌هزار سال آینده همواره زلزله‌خیز خواهد بود، زیرا تهران در دامنه کوه‌های البرز قرار گرفته و ارتفاع کوه‌های البرز هر سال یک میلی‌متر زیاد می‌شود، بنابراین زمین ساخت به ویژه در اطراف دامنه البرز فعال است و ادامه دارد.
وی می افزاید: تمام گسل‌های تهران جوان هستند و از البرز تا جنوب تهران حداقل چند‌هزار گسل با طول‌های مختلف وجود دارد، اما بزرگ‌ترین آنها گسل شمال تهران است. این گسل از لواسانات آغاز و شاخه‌ای است که از شرق تهران آمده و از منطقه ورامین عبور و به سمت شمال کرج حرکت می‌کند و در نهایت به قزوین می‌رسد. این گسل توانایی ایجاد زلزله 7.5 درجه ریشتری دارد. به موازات این گسل، گسل‌های زیادی نیز وجود دارند که در راستای مشترک با این گسل حرکت می‌کنند. از جمله گسل‌های جنوب تهران گسل‌های اشتهارد، ری شمالی و جنوبی هستند، توانمندی گسل‌های ری به دلیل نرمی خاک این مناطق کمتر است و زلزله 6.2 درجه ریشتری ایجاد می‌کند. گسل شمال تهران به نام گسل نیاوران به دلیل سختی زمین در این مناطق زلزله بالای 7 درجه ریشتر ایجاد خواهد کرد. در استان البرز، شمال کرج زلزله‌خیز است و کرج دارای گسل‌های شمالی و جنوبی است، گسل‌های ملارد، اشتهارد از جمله گسل‌های کرج هستند.
عکاشه می افزاید: ده‌ها گسل مهم در جنوب شهر تهران وجود دارد و مهمترین آنها گسل ری است. جالب است بدانید محققان ایرانی و ژاپنی بر گسل شمال تهران کار کرده‌اند و اثبات کردند فعال شدن این گسل زلزله ۷.۲ ریشتری در پی دارد و تعداد کشته‌ها میلیونی خواهد بود!
این هشدار البته وقتی پدر علم زلزله شناسی ایران تاکید می کند امکان وقوع زلزله هایی با ریشترهای بالا در تهران تقریبا غیرممکن است کمی تلطیف تر می شود.
*زلزله 8 ریشتری هیچگاه در تهران اتفاق نمی افتد
رییس سابق بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران می گوید: اینکه می گویند امکان وقوع زلزله 8 ریشتر در تهران، برایم تعجب آور است، زلزله 8 ریشتری در تهران غلو است، زلزله 8 ریشتر برای مناطقی مثل ژاپن که زلزله های عمیق تا 700 کیلومتر دارد ممکن است، اما در ایران امکان وقوع زلزله 8 ریشتری وجود ندارد.
«بهرام عکاشه» در گفت‌وگو با ایسکانیوز در خصوص امکان وقوع زلزله 8 ریشتری در تهران اظهار می دارد: اینکه می گویند امکان وقوع زلزله 8 ریشتر در تهران، برایم تعجب آور است، زلزله 8 ریشتری در تهران غلو است، زلزله 8 ریشتر برای مناطقی مثل ژاپن که زلزله های عمیق تا 700 کیلومتر دارد ممکن است، اما در ایران امکان وقوع زلزله 8 ریشتری وجود ندارد.
وی می افزاید: زلزله های جنوب تهران معمولا سطحی تا عمق 20 کیلومتر هستند، زلزله های شمال تهران هم عمیقتر تا عمق 30 کیلومتر معمولا هست، پتانسیل گسل های جنوب تهران تا زلزله 6.2 ریشتر و پتانسیل گسل های شمال تهران حدود 6.5 ریشتر تا 7.5 ریشتر بوده است،
رییس سابق بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با بیان اینکه شهر تهران در معرض خطر زلزله هست، می افزاید: معمولا گسلی که از شرق تهران می آید از شمال تهران عبور می کند و به سمت کرج و قزوین می رود.شمال تهران معمولا زلزله هایش با جنوب تهران فرق می کند جنوب تهران بدلیل سستی زمین وقوع زلزله خطرناک است و فقر مردم که آنجا هستند بسیار خسارت وارد می کند.منطقه شمال تهران زمینش سنگی است منطقه جنوب تهران زمینش رسوبی است و تمام آب فاضلاب تهران از شمال به سمت جنوب می رود پس جنوب تهران هیچ زمانی زلزله هفت ریشتر نداشته است .
وی با اشاره به اینکه 90 درصد سطح کشور مان زلزله خیز است و در صورت وقوع زلزله کشته می گیرد، تاکید می کند: من منتظر زلزله بزرگ در تهران هستم زلزله 6.5 ریشتری در جنوب یا هفت تا هفت و نیم ریشتری در شمال.
*وقتی گسل اشتهارد فعال می شود
بر اساس آنچه کارشناسان می گویند تهران ۷ گسل اصلی دارد و به گفته محققان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله از آخرین زمان زلزله بزرگ در این شهر ۱۸۷ سال می‌گذرد و به لحاظ آماری به طور تقریبی هر ۲۰۰ سال می‌توان انتظار یک زمینلرزه با بزرگای بیش از ۷ را در این پهنه داشت.
کارشناسان معتقدند، زلزله های اخیر ملارد فعالیت گسل اشتهارد بوده است، به گفته مرادی، رییس مرکز لرزه نگاری کشور، گسل اشتهارد فعال شده و بهتر است مردم البرز و غرب تهران موارد ایمنی را رعایت کنند.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال پس لرزه وجود دارد، اظهار می کند: با توجه به شدت زلزله، نمی‌توان گفت پیش‌لرزه بوده یا پس لرزه؛ احتمال وقوع زلزله و پس‌لرزه‌ها وجود دارد.ملارد نزدیک ترین کانون زلزله خیز در زمین لرزه های اخیر است.
مرکز زلزله ۵.۲ ریشتری ۲۸ آذر ماه در نزدیکی جایی بود که پیش از این در آن در سال ۱۸۷۶در شرق آن یک زلزله ۵.۷ ریشتری و در شمال شرقی آن در سال ۱۹۶۷ یک زلزله ۷ ریشتری آمده بود.
در همین رابطه رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزارت راه با اشاره به اینکه زلزله دیشب، پس‌لرزه زلزله هفته گذشته بود، می گوید: گسل غرب تهران فعال شده است.
علی بیت‌اللهی می افزاید: در پس‌لرزه‌هایی که بعد از زلزله اصلی رخ می‌دهد بر اساس منطق و علم زلزله‌شناسی باید پس‌لرزه‌ای با نیم تا یک ریشتر کمتر از زلزله اصلی رخ دهد و به این ترتیب انرژی آزادشده زمین تخلیه شود.
وی ادامه داد: در زلزله 5.2ریشتری تهران و البرز این مورد را شاهد نبودیم و عموماً پس‌لرزه‌های با فاصله 2 تا 3 ریشتر ثبت شده بود که پس‌لرزه شب گذشته تا حد قابل‌توجهی نگرانی ما را برطرف کرد.
وی با بیان اینکه پس‌لرزه شب گذشته دقیقاً روی موقعیت زلزله 5.2ریشتری رخ داد، تصریح کرد: اینکه پیش‌بینی کنیم که این پس‌لرزه، آغاز فعالیت گسل شمال تهران است و ممکن است زلزله بزرگ‌تری اتفاق بیفتد، سخنی بر مبنای مشاهدات علمی نخواهد بود، در عین حال اینکه گفته شود با وقوع این زلزله، زلزله‌ای با بزرگای بیش از 4 و 5 نیز قابل تصور نیست، صحیح نبوده و مورد تأیید نیست.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه خطر بالقوه زلزله در اقصی نقاط کشور امری دائمی و مستمر است، اظهار می کند: احتمال خطر را همه می‌دانیم و بر اساس آن نیز باید برنامه‌های ساخت‌وساز و توسعه‌ای را در دستور کار قرار دهیم. مسئولان باید با مشاهده چنین زلزله‌های خفیفی که در واقع مانور زلزله است رویکردهای صحیح و اجرایی اتخاذ کرده و در این کار سرمایه‌گذاری کنند تا خطرات را به حداقل برسانند.
* آسوده بخوابید گسل های تهران خوابند!
به دنبال زمینلرزهای با بزرگای ۴.۲ ریشتر که در ساعت ۰۰:۵۴:۳۳ بامداد چهارشنبه ۶ دی ماه در عمق ۱۲ کیلومتری زمین رخ داد، نشست ستاد بحران این سازمان به‌طور مجدد با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان این سازمان به منظور بررسی این زمین لرزه برگزار شد تا مشخص شود شتاب ثبت شده در ایستگاه ملارد، که برای زلزله بامداد ۶ دی ماه ۱۳۹۶ ثبت شده، تأثیری بر روی گسل‌های فعال تهران ندارد.
نتایج بررسی‌ها و اظهارنظرات کارشناسان و متخصصان گروه لرزه زمین‌ساخت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در این نشست به شرح زیر عنوان شده است:
-۱شتاب ثبت شده در ایستگاه ملارد، بیشینه شتاب ۴۰ سانتیمتر بر مجذور ثانیه (مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی) را برای زلزله بامداد ۶ دی ماه ۱۳۹۶ ثبت کرده که این میزان شتاب تأثیری بر روی گسل‌های فعال تهران نخواهد داشت. البته این مسئله موجب فراموشی بحث مخاطرات ناشی از عملکرد گسل‌های فعال تهران نخواهد بود.
-۲ در سلسله جبال البرز و به ویژه تهران وجود گسل‌های فعال فراوان عامل لرزه‌خیزی منطقه است و به‌نظر می‌رسد که در حال حاضر انرژی آزاده شده حاصل زلزله‌های ناشی از فعال شدن گسل جنوب کرج – ماهدشت نقشی در افزایش فعالیت گسل‌های تهران نداشته باشد.
-۳گاردین به‌صورت جدی نسبت به افزایش وقوع زلزله‌های با بزرگای بیشتر از ۷ در سال ۲۰۱۸ هشدار داده است که حاصل کاهش سرعت حرکت وضعی (چرخش زمین به دور خود) است (منبع گاردین برگرفته از دو مقاله منتخب امسال در انجمن زمین‌شناسی آمریکا–پیوست شماره ۱)
-۴مطالعات پیش‌نشانگری زمینلرزه در همه مراکز دنیا جنبه پ‍ژوهشی و محلی دارد و تاکنون هیچ مرجع علمی معتبری، هشدار زمینلرزه خارج از محدوده تحت پایش خود منتشر نکرده است.
-۵کامل‌ترین بانک اطلاعات گسل‌های کشور در اختیار سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به عنوان متولی شناسایی و معرفی سرچشمه‌های لرزه‌زا است.
-۶نتایج مطالعات گذشته گروه لرزه‌زمین‌ساخت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور نشان داده گسل ماهدشت-جنوب کرج گسلی است با راستای به تقریب شرقی-غربی است و مطالعات تکتونیک فعال و ریخت زمین‌ساختی، فعالیت گسل را در دوره کواترنری نشان می‌داد که بر همین اساس رخداد زمینلرزه روی این گسل دور از انتظار نبود.
با این اطلاعیه و تاکید بر این نکته که گسل های تهران بر اثر زلزله ملارد فعال نشده اند و اظهار نظر علمی دکتر عکاشه در خصوص غیرممکن بودن وقوع زلزله 8 ریشتری در تهران شاید باید گفت شهروندان تهرانی می توانند از این پس شب های آرامتری داشته باشند و امیدوار باشند انرژی زمین بر اثر پس لرزه های اخیر خالی شده باشد و خانه هایشان لرزه های احتمالی آرام اینده را تاب بیاورد.
*کدام خانه‌های تهران در زلزله قابل اعتمادند؟
در جستجوی پاسخ این سوال محسن بهرام غفاری، عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان معتقد است آن‌قدرها هم که می‌گویند ساختمان‌های تهران سست و بی‌تاب نیستند که سریعاً در زلزله‌ها فروبریزند!
متاسفانه مردم به خانه‌هایی که در آن زندگی می‌کنند، اعتماد چندانی ندارند؛ این استدلالی است که می‌توان از عکس‌العمل تهرانی‌ها به زمینلرزه 5.2ریشتری ملارد داشت که تهران را نیز کمی لرزاند و بخش زیادی از ساکنان پایتخت را به پارک‌ها و بوستان‌ها کشاند؛ اما محسن بهرام غفاری، عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان دراین‌باره می‌گوید: آن‌قدرها هم وضع خراب نیست و تاب‌آوری ساختمان‌ها نسبت به ارزیابی 19سال پیش آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا)، حداقل 50درصد بیشتر شده است.
آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا)، در حوالی سال‌های 1376 و 1377 مطالعاتی در تهران انجام داده و در سناریوهای مختلف برآورد کرده بود در زلزله احتمالی تهران بین 35 تا 55 درصد ساختمان‌ها فرو بریزند.
محسن بهرام غفاری، عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان تصریح می‌کند: مقررات ساختمان ملی ایران جزو اسناد کاملاً علمی بوده و با مقررات، ضوابط و کدهای مورد عمل در پیشرفته‌ترین کشورهای لرزه‌خیز ازجمله ژاپن و آمریکا برابری می‌کند و با رعایت آنها حتماً ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله‌های شدید خواهیم داشت.
بهرام غفاری تصریح می‌کند: اگر مباحث 22گانه مقررات ملی ساختمان و استاندارد 2800در ساخت‌وسازها رعایت شود، ساختمانی خواهید داشت که طبق قرار این مباحث، در برابر زلزله با شدت 7درجه «مرکالی اصلاحی» هیچ آسیبی نمی‌بیند و در زلزله‌های بالای 9درجه مرکالی اصلاحی نیز سازه آن فقط اجازه آسیب دارد و بازهم آوار نمی‌شود.
او در تشریح گفته‌های خود درباره شدت لرزه‌هایی که یک ساختمان مهندسی ساز می‌تواند تحمل کند، می‌افزاید: بزرگی زلزله در مقیاس ریشتر، واحدی است که میزان انرژی آزادشده در لحظه گسست زمین در کانون زلزله را نشان می‌دهد اما درجه مرکالی اصلاحی، میزان تأثیری است که از طرف این زلزله به سازه‌های دست بشر وارد می‌شود که هر چه به کانون زلزله نزدیک باشد، شدیدتر و هر چه از آن فاصله بگیرد کمتر خواهد بود.
گفتنی است زلزله اخیر که در مرز البرز و تهران روی داد، به‌اندازه 3 درجه مرکالی اصلاحی بر سازه‌های تهران تأثیر داشته است.
حالا شاید با دانستن این موارد بسیاری از ما برخلاف شب های گذشته بتوانیم راحت تر و با آرامش بیشتری بخوابیم و نخستین شب ارامش را بعد از چند شب نا آرامی و ترس و وحشت تجربه کنیم و با توکل و رعایت نکات ایمنی همه چیز را بسپاریم به دست خدایی که همواره پناه و یاور ما بوده و ذکرش آرامش دهنده قلبهای ماست.
بهرام عکاشه که همه او را به عنوان یکی از مهمترین کارشناسان زمین شناسی و زلزله می دانند همواره در خصوص زلزله ویرانگر تهران هشدار داده است. مردی که گسل های تهران و ایران را مثل کف دستش می شناسد و چند دهه است تمام فعالیت های این گسل ها را در مرکز زلزله نگاری تهران ثبت و بررسی کرده است.
گسل هایی که یکی دو ماه است به صورتی عجیب و وحشتناک از کرمانشاه تا کرمان خواب و خوراک را بر مردم حرام کرده اند و حالا کم کم دارند تهران و کرج را هم می لرزانند.
اولین بار 29 آذرماه بود که با زلزله 2/5 ریشتری بالاخره زلزله گسل های تهران و کرج را از خواب بیدار کرد تا بسیاری حرفهای دلهره اور پیرمرد زلزله شناس ایرانی را به یاد بیاورند.
دومین زمین لرزه که تهران و کرج را سه شنبه شب لرزاند همه فهمیدند بالاخره سر و کله زلزله در تهران هم پیدا شده است. زلزله ای که به سرعت به موضوع روز همه شبکه های اجتماعی و رسانه ها تبدیل شده و حالا حسرت یک شب آرام و خواب راحت را به دل بسیاری از پایتخت نشینان گذاشته است.
تهران- یک هفته است که تهران می لرزد و طی این مدت ۲ زمین لرزه بالای ۴ ریشتر در ملارد روی داده است، که تنها به چند خانه روستایی خسارت وارد شده و ۲۳۵ مجروح و ۲ کشته در البرز و تهران داشته است.
زلزله طی ۷ روز اخیر به صورت متناوب استان تهران را تکان داده است و بخش اعظمی از سخنان رد و بدل شده بین مردم به زلزله و مخاطرات آن، احتمال تکرار آن و ... سپری می شود، تا جایی که تعداد کثیری از مردم، در حال حاضر اطلاعات خوبی در خصوص گسل های موجود در استان تهران و دامنه خسارات احتمالی فعال شدن آن ها دارند.
مردمی که پس از زلزله همه سراسیمه به خیابان ریختند، خودروها در ترافیک وحشتناک باقی ماندند، آلودگی هوا در عرض دو ساعت، سه برابر شد. تمام شهروندان تهرانی در دقایق پس از زلزله تهران تنها به یک چیز می‌اندیشیدند: «محصور زلزله، آلودگی هوا و مرگ هستند.»
براستی چگونه باید از شهری گریخت که برای خارج شدن از حریم شهری آن حداقل باید سه ساعت زمان سپری کرد در حالی که پیک وقوع زلزله اصلی تا پیش لرزه تنها دو ساعت است؟ شهری که حالا چشم همه شهروندانش به گسل های زیر پای آن است. گسل هایی که برخی می گویند بالاخره از خواب بیدار شده اند.
*وضعیت گسل های تهران به روایت پدر علم زلزله شناسی
بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران در خصوص وضعیت ژئوفیزیکی گسل‌های تهران می گوید: بیش از‌هزار گسل در تهران فعال است و فعالیت این گسل‌ها هر روز در مراکز زلزله‌نگاری اطراف تهران ثبت می‌شود. بیش از 30 سال از ایجاد پایگاه‌های ثبت زلزله در تهران می‌گذرد. این شهر همیشه زلزله‌خیز بوده و خواهد بود. در واقع پدیده زلزله مختص چند روز اخیر نیست و منطقه البرز تا چندین‌هزار سال آینده همواره زلزله‌خیز خواهد بود، زیرا تهران در دامنه کوه‌های البرز قرار گرفته و ارتفاع کوه‌های البرز هر سال یک میلی‌متر زیاد می‌شود، بنابراین زمین ساخت به ویژه در اطراف دامنه البرز فعال است و ادامه دارد.
وی می افزاید: تمام گسل‌های تهران جوان هستند و از البرز تا جنوب تهران حداقل چند‌هزار گسل با طول‌های مختلف وجود دارد، اما بزرگ‌ترین آنها گسل شمال تهران است. این گسل از لواسانات آغاز و شاخه‌ای است که از شرق تهران آمده و از منطقه ورامین عبور و به سمت شمال کرج حرکت می‌کند و در نهایت به قزوین می‌رسد. این گسل توانایی ایجاد زلزله 7.5 درجه ریشتری دارد. به موازات این گسل، گسل‌های زیادی نیز وجود دارند که در راستای مشترک با این گسل حرکت می‌کنند. از جمله گسل‌های جنوب تهران گسل‌های اشتهارد، ری شمالی و جنوبی هستند، توانمندی گسل‌های ری به دلیل نرمی خاک این مناطق کمتر است و زلزله 6.2 درجه ریشتری ایجاد می‌کند. گسل شمال تهران به نام گسل نیاوران به دلیل سختی زمین در این مناطق زلزله بالای 7 درجه ریشتر ایجاد خواهد کرد. در استان البرز، شمال کرج زلزله‌خیز است و کرج دارای گسل‌های شمالی و جنوبی است، گسل‌های ملارد، اشتهارد از جمله گسل‌های کرج هستند.
عکاشه می افزاید: ده‌ها گسل مهم در جنوب شهر تهران وجود دارد و مهمترین آنها گسل ری است. جالب است بدانید محققان ایرانی و ژاپنی بر گسل شمال تهران کار کرده‌اند و اثبات کردند فعال شدن این گسل زلزله ۷.۲ ریشتری در پی دارد و تعداد کشته‌ها میلیونی خواهد بود!
این هشدار البته وقتی پدر علم زلزله شناسی ایران تاکید می کند امکان وقوع زلزله هایی با ریشترهای بالا در تهران تقریبا غیرممکن است کمی تلطیف تر می شود.
*زلزله 8 ریشتری هیچگاه در تهران اتفاق نمی افتد
رییس سابق بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران می گوید: اینکه می گویند امکان وقوع زلزله 8 ریشتر در تهران، برایم تعجب آور است، زلزله 8 ریشتری در تهران غلو است، زلزله 8 ریشتر برای مناطقی مثل ژاپن که زلزله های عمیق تا 700 کیلومتر دارد ممکن است، اما در ایران امکان وقوع زلزله 8 ریشتری وجود ندارد.
«بهرام عکاشه» در گفت‌وگو با ایسکانیوز در خصوص امکان وقوع زلزله 8 ریشتری در تهران اظهار می دارد: اینکه می گویند امکان وقوع زلزله 8 ریشتر در تهران، برایم تعجب آور است، زلزله 8 ریشتری در تهران غلو است، زلزله 8 ریشتر برای مناطقی مثل ژاپن که زلزله های عمیق تا 700 کیلومتر دارد ممکن است، اما در ایران امکان وقوع زلزله 8 ریشتری وجود ندارد.
وی می افزاید: زلزله های جنوب تهران معمولا سطحی تا عمق 20 کیلومتر هستند، زلزله های شمال تهران هم عمیقتر تا عمق 30 کیلومتر معمولا هست، پتانسیل گسل های جنوب تهران تا زلزله 6.2 ریشتر و پتانسیل گسل های شمال تهران حدود 6.5 ریشتر تا 7.5 ریشتر بوده است،
رییس سابق بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با بیان اینکه شهر تهران در معرض خطر زلزله هست، می افزاید: معمولا گسلی که از شرق تهران می آید از شمال تهران عبور می کند و به سمت کرج و قزوین می رود.شمال تهران معمولا زلزله هایش با جنوب تهران فرق می کند جنوب تهران بدلیل سستی زمین وقوع زلزله خطرناک است و فقر مردم که آنجا هستند بسیار خسارت وارد می کند.منطقه شمال تهران زمینش سنگی است منطقه جنوب تهران زمینش رسوبی است و تمام آب فاضلاب تهران از شمال به سمت جنوب می رود پس جنوب تهران هیچ زمانی زلزله هفت ریشتر نداشته است .
وی با اشاره به اینکه 90 درصد سطح کشور مان زلزله خیز است و در صورت وقوع زلزله کشته می گیرد، تاکید می کند: من منتظر زلزله بزرگ در تهران هستم زلزله 6.5 ریشتری در جنوب یا هفت تا هفت و نیم ریشتری در شمال.
*وقتی گسل اشتهارد فعال می شود
بر اساس آنچه کارشناسان می گویند تهران ۷ گسل اصلی دارد و به گفته محققان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله از آخرین زمان زلزله بزرگ در این شهر ۱۸۷ سال می‌گذرد و به لحاظ آماری به طور تقریبی هر ۲۰۰ سال می‌توان انتظار یک زمینلرزه با بزرگای بیش از ۷ را در این پهنه داشت.
کارشناسان معتقدند، زلزله های اخیر ملارد فعالیت گسل اشتهارد بوده است، به گفته مرادی، رییس مرکز لرزه نگاری کشور، گسل اشتهارد فعال شده و بهتر است مردم البرز و غرب تهران موارد ایمنی را رعایت کنند.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال پس لرزه وجود دارد، اظهار می کند: با توجه به شدت زلزله، نمی‌توان گفت پیش‌لرزه بوده یا پس لرزه؛ احتمال وقوع زلزله و پس‌لرزه‌ها وجود دارد.ملارد نزدیک ترین کانون زلزله خیز در زمین لرزه های اخیر است.
مرکز زلزله ۵.۲ ریشتری ۲۸ آذر ماه در نزدیکی جایی بود که پیش از این در آن در سال ۱۸۷۶در شرق آن یک زلزله ۵.۷ ریشتری و در شمال شرقی آن در سال ۱۹۶۷ یک زلزله ۷ ریشتری آمده بود.
در همین رابطه رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزارت راه با اشاره به اینکه زلزله دیشب، پس‌لرزه زلزله هفته گذشته بود، می گوید: گسل غرب تهران فعال شده است.
علی بیت‌اللهی می افزاید: در پس‌لرزه‌هایی که بعد از زلزله اصلی رخ می‌دهد بر اساس منطق و علم زلزله‌شناسی باید پس‌لرزه‌ای با نیم تا یک ریشتر کمتر از زلزله اصلی رخ دهد و به این ترتیب انرژی آزادشده زمین تخلیه شود.
وی ادامه داد: در زلزله 5.2ریشتری تهران و البرز این مورد را شاهد نبودیم و عموماً پس‌لرزه‌های با فاصله 2 تا 3 ریشتر ثبت شده بود که پس‌لرزه شب گذشته تا حد قابل‌توجهی نگرانی ما را برطرف کرد.
وی با بیان اینکه پس‌لرزه شب گذشته دقیقاً روی موقعیت زلزله 5.2ریشتری رخ داد، تصریح کرد: اینکه پیش‌بینی کنیم که این پس‌لرزه، آغاز فعالیت گسل شمال تهران است و ممکن است زلزله بزرگ‌تری اتفاق بیفتد، سخنی بر مبنای مشاهدات علمی نخواهد بود، در عین حال اینکه گفته شود با وقوع این زلزله، زلزله‌ای با بزرگای بیش از 4 و 5 نیز قابل تصور نیست، صحیح نبوده و مورد تأیید نیست.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه خطر بالقوه زلزله در اقصی نقاط کشور امری دائمی و مستمر است، اظهار می کند: احتمال خطر را همه می‌دانیم و بر اساس آن نیز باید برنامه‌های ساخت‌وساز و توسعه‌ای را در دستور کار قرار دهیم. مسئولان باید با مشاهده چنین زلزله‌های خفیفی که در واقع مانور زلزله است رویکردهای صحیح و اجرایی اتخاذ کرده و در این کار سرمایه‌گذاری کنند تا خطرات را به حداقل برسانند.
* آسوده بخوابید گسل های تهران خوابند!
به دنبال زمینلرزهای با بزرگای ۴.۲ ریشتر که در ساعت ۰۰:۵۴:۳۳ بامداد چهارشنبه ۶ دی ماه در عمق ۱۲ کیلومتری زمین رخ داد، نشست ستاد بحران این سازمان به‌طور مجدد با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان این سازمان به منظور بررسی این زمین لرزه برگزار شد تا مشخص شود شتاب ثبت شده در ایستگاه ملارد، که برای زلزله بامداد ۶ دی ماه ۱۳۹۶ ثبت شده، تأثیری بر روی گسل‌های فعال تهران ندارد.
نتایج بررسی‌ها و اظهارنظرات کارشناسان و متخصصان گروه لرزه زمین‌ساخت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در این نشست به شرح زیر عنوان شده است:
-۱شتاب ثبت شده در ایستگاه ملارد، بیشینه شتاب ۴۰ سانتیمتر بر مجذور ثانیه (مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی) را برای زلزله بامداد ۶ دی ماه ۱۳۹۶ ثبت کرده که این میزان شتاب تأثیری بر روی گسل‌های فعال تهران نخواهد داشت. البته این مسئله موجب فراموشی بحث مخاطرات ناشی از عملکرد گسل‌های فعال تهران نخواهد بود.
-۲ در سلسله جبال البرز و به ویژه تهران وجود گسل‌های فعال فراوان عامل لرزه‌خیزی منطقه است و به‌نظر می‌رسد که در حال حاضر انرژی آزاده شده حاصل زلزله‌های ناشی از فعال شدن گسل جنوب کرج – ماهدشت نقشی در افزایش فعالیت گسل‌های تهران نداشته باشد.
-۳گاردین به‌صورت جدی نسبت به افزایش وقوع زلزله‌های با بزرگای بیشتر از ۷ در سال ۲۰۱۸ هشدار داده است که حاصل کاهش سرعت حرکت وضعی (چرخش زمین به دور خود) است (منبع گاردین برگرفته از دو مقاله منتخب امسال در انجمن زمین‌شناسی آمریکا–پیوست شماره ۱)
-۴مطالعات پیش‌نشانگری زمینلرزه در همه مراکز دنیا جنبه پ‍ژوهشی و محلی دارد و تاکنون هیچ مرجع علمی معتبری، هشدار زمینلرزه خارج از محدوده تحت پایش خود منتشر نکرده است.
-۵کامل‌ترین بانک اطلاعات گسل‌های کشور در اختیار سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به عنوان متولی شناسایی و معرفی سرچشمه‌های لرزه‌زا است.
-۶نتایج مطالعات گذشته گروه لرزه‌زمین‌ساخت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور نشان داده گسل ماهدشت-جنوب کرج گسلی است با راستای به تقریب شرقی-غربی است و مطالعات تکتونیک فعال و ریخت زمین‌ساختی، فعالیت گسل را در دوره کواترنری نشان می‌داد که بر همین اساس رخداد زمینلرزه روی این گسل دور از انتظار نبود.
با این اطلاعیه و تاکید بر این نکته که گسل های تهران بر اثر زلزله ملارد فعال نشده اند و اظهار نظر علمی دکتر عکاشه در خصوص غیرممکن بودن وقوع زلزله 8 ریشتری در تهران شاید باید گفت شهروندان تهرانی می توانند از این پس شب های آرامتری داشته باشند و امیدوار باشند انرژی زمین بر اثر پس لرزه های اخیر خالی شده باشد و خانه هایشان لرزه های احتمالی آرام اینده را تاب بیاورد.
*کدام خانه‌های تهران در زلزله قابل اعتمادند؟
در جستجوی پاسخ این سوال محسن بهرام غفاری، عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان معتقد است آن‌قدرها هم که می‌گویند ساختمان‌های تهران سست و بی‌تاب نیستند که سریعاً در زلزله‌ها فروبریزند!
متاسفانه مردم به خانه‌هایی که در آن زندگی می‌کنند، اعتماد چندانی ندارند؛ این استدلالی است که می‌توان از عکس‌العمل تهرانی‌ها به زمینلرزه 5.2ریشتری ملارد داشت که تهران را نیز کمی لرزاند و بخش زیادی از ساکنان پایتخت را به پارک‌ها و بوستان‌ها کشاند؛ اما محسن بهرام غفاری، عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان دراین‌باره می‌گوید: آن‌قدرها هم وضع خراب نیست و تاب‌آوری ساختمان‌ها نسبت به ارزیابی 19سال پیش آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا)، حداقل 50درصد بیشتر شده است.
آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا)، در حوالی سال‌های 1376 و 1377 مطالعاتی در تهران انجام داده و در سناریوهای مختلف برآورد کرده بود در زلزله احتمالی تهران بین 35 تا 55 درصد ساختمان‌ها فرو بریزند.
محسن بهرام غفاری، عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان تصریح می‌کند: مقررات ساختمان ملی ایران جزو اسناد کاملاً علمی بوده و با مقررات، ضوابط و کدهای مورد عمل در پیشرفته‌ترین کشورهای لرزه‌خیز ازجمله ژاپن و آمریکا برابری می‌کند و با رعایت آنها حتماً ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله‌های شدید خواهیم داشت.
بهرام غفاری تصریح می‌کند: اگر مباحث 22گانه مقررات ملی ساختمان و استاندارد 2800در ساخت‌وسازها رعایت شود، ساختمانی خواهید داشت که طبق قرار این مباحث، در برابر زلزله با شدت 7درجه «مرکالی اصلاحی» هیچ آسیبی نمی‌بیند و در زلزله‌های بالای 9درجه مرکالی اصلاحی نیز سازه آن فقط اجازه آسیب دارد و بازهم آوار نمی‌شود.
او در تشریح گفته‌های خود درباره شدت لرزه‌هایی که یک ساختمان مهندسی ساز می‌تواند تحمل کند، می‌افزاید: بزرگی زلزله در مقیاس ریشتر، واحدی است که میزان انرژی آزادشده در لحظه گسست زمین در کانون زلزله را نشان می‌دهد اما درجه مرکالی اصلاحی، میزان تأثیری است که از طرف این زلزله به سازه‌های دست بشر وارد می‌شود که هر چه به کانون زلزله نزدیک باشد، شدیدتر و هر چه از آن فاصله بگیرد کمتر خواهد بود.
گفتنی است زلزله اخیر که در مرز البرز و تهران روی داد، به‌اندازه 3 درجه مرکالی اصلاحی بر سازه‌های تهران تأثیر داشته است.
حالا شاید با دانستن این موارد بسیاری از ما برخلاف شب های گذشته بتوانیم راحت تر و با آرامش بیشتری بخوابیم و نخستین شب ارامش را بعد از چند شب نا آرامی و ترس و وحشت تجربه کنیم و با توکل و رعایت نکات ایمنی همه چیز را بسپاریم به دست خدایی که همواره پناه و یاور ما بوده و ذکرش آرامش دهنده قلبهای ماست.
مطالب مرتبط
آخرین اخبار
پرطرفدارترین عناوین