اولین پسلرزههای رفراندوم اقلیم کردستان عراق در بازار انرژی؛
قيمتهاي نفت روز سهشنبه تحت تاثير تهديد ترکيه براي مسدود کردن خط لوله نفت منطقه کردستان عراق صعود کرد و برنت به بالاترين رکورد در ۲۶ ماه گذشته رسيد.
به نقل از ايسنا، بهاي نفت برنت براي تحويل در نوامبر در بازار لندن ۴۶ سنت افزايش يافت و به ۵۹.۴۸ دلار در هر بشکه رسيد. بهاي معاملات اين بازار روز دوشنبه با ۳.۸ درصد افزايش بسته شده بود.
بهاي نفت خام آمريکا براي تحويل در نوامبر با ۱۵ سنت افزايش، به ۵۲.۳۷ دلار در هر بشکه رسيد. بهاي معاملات اين بازار در ابتدا تا سطح ۵۲.۴۳ دلار صعود کرده بود که بالاترين قيمت در پنج ماه گذشته بود.
قيمت برنت از بيش از ۵۵ دلار در هفته گذشته افزايش يافته است، زيرا توليدکنندگان اوپک و غيراوپک تاييد کردهاند بازار به سوي تعادل مجدد پيش ميرود و تقاضا براي نفت قوي به نظر ميرسد. عامل ديگري که به افزايش قيمتهاي نفت در معاملات سهشنبه کمک کرد، تهديد رجب طيب اردوغان، رئيس جمهور ترکيه، براي مسدود کردن خط لولهاي بود که نفت خام را از شمال عراق براي صادرات به بندر سيهان منتقل ميکند. اين تهديد فشارها بر منطقه نيمه مختار کردستان بر سر همهپرسي استقلال را تشديد ميکند. اين خط لوله معمولا بين ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام را به بندر سيهان ترکيه منتقل ميکند.
به گفته توموميچي آکوتا، اقتصاددان ارشد در شرکت تحقيقاتي ميتسوبيشي، پايبندي بالاي توليدکنندگان در محدود کردن عرضه و همچنين خبر واکنش ترکيه به همهپرسي کردستان به رشد قيمتهاي نفت کمک کرده است.
با اينهمه نفت خام آمريکا به دليل مازاد عرضهاي که پس از توفانهاروي ايجاد شده است، قيمت پايينتري نسبت به برنت دارد. اختلاف قيمت ميان نفت وست تگزاس اينترمديت و برنت به ۷.۱۷ دلار رسيده که بزرگترين اختلاف قيمت از اوت سال ۲۰۱۵ به اين طرف به شمار ميرود.
تحليلگران در نظرسنجي رويترز که پيش از انتشار آمار ذخاير از سوي گروه صنعتي موسسهامريکن پتروليوم انجام گرفت، پيشبيني کردند ذخاير نفت آمريکا احتمالا به ميزان ۹.۳ ميليون بشکه در هفته گذشته افزايش پيدا کرده است. همچنين تحليلگران پيشبيني کردند کهامار نشان دهد ذخاير بنزين به ميزان يک ميليون بشکه و ذخاير ميعانات ۲.۵ ميليون بشکه کاهش پيدا کرده است.
آمار موسسهامريکن پتروليوم روز سهشنبه و آمار رسمياز سوي اداره اطلاعات انرژي آمريکا روز چهارشنبه منتشر خواهد شد.
تهديد ترکيه به بستن خط لوله نفت اقليم کردستان
اظهارات تهديدآميز اردوغان در حالي مطرح شد که مدت کوتاهي پيش از آن بينالي ييلديريم، نخست وزير ترکيه، اظهار کرد: آنکارا ممکن است در برابر دولت اقليم کردستان بر سر اين همهپرسي تدابير تنبيهي شامل بستن مرزها و فضاي هوايي را اتخاذ کنند و نتيجه اين همهپرسي را به رسميت نميشناسد.
همهپرسي استقلال کردستان روز دوشنبه با وجود مخالفت شديد دولت مرکزي عراق و کشورهاي همسايه ايران و ترکيه و همچنين هشدارهاي غربي نسبت به تاثير اين اقدام در تشديد بيثباتي در خاورميانه برگزار شد.
اردوغان گفت: اين همهپرسي جداييطلبي غيرقابل قبول بوده و تدابير مقابلهجويانه اقتصادي، تجاري و امنيتي در برابر آن بکار گرفته خواهد شد. اما وي اعلام نکرد که ترکيه تصميم گرفته است جريان نفت از کردستان عراق را مسدود کند. روزانه صدها هزار بشکه نفت اقليم کردستان از طريق خط لولهاي براي صادرات به بندر سيهان ترکيه منتقل ميشود. اما رئيس جمهور ترکيه روشن کرد که چنين گزينهاي روي ميز است.
وي در سخناني گفت: بگذاريد ببينيم دولت منطقهاي شمال عراق از چه کانالهايي نفت خود را ارسال خواهند کرد يا در کجا آن را خواهند فروخت. ما شير نفت را در اختيار داريم و لحظهاي که آن را ببنديم کار تمام است.
نخست وزير ترکيه اعلام کرد که آنکارا پس از گفتوگو با دولت مرکزي عراق، درباره تدابير تنبيهي عليه دولت اقليم کردستان تصميم خواهد گرفت.
وي به شبکههاي ترکيهاي گفت: وزارتخانههاي انرژي، کشور و گمرک سرگرم کار روي اين تدابير هستند. ما تدابير لازم را در خصوص گذرگاههاي مرزي و فضاي هوايي ارزيابي ميکنيم و اين تدابير را به سرعت به کار خواهيم گرفت.
رسانههاي داخلي اعلام کردند که ترکيه دسترسي به کردستان عراق را از طريق مرز "هابور" را مسدود کرده است با اينهمه وزير گمرک اين کشور اين مطلب را تکذيب و اعلام کردهابور بازماندهاما کنترلهاي شديدي بر روي عبور و مرور اعمال ميشود. اما اردوغان بعدا گفت اين مرز تنها براي عبور از سمت ترکيه به سوي عراق باز است.
ارزش سهام ترکيش ايرلاينز که پروازهاي مستقيم به شمال عراق دارد ۶.۵ درصد ريزش کرد. ارزش ليره ترکيه نيز کاهش يافت.
يک مقام تلويزيوني ترکيه نيز به رويترز گفت: ترکيه کانال تلويزيوني روداو کردستان را از خدمات ماهوارهاي ترک ست حذف کرده است.
ترکيه همواره راه ارتباطي اصلي شمال عراق با دنياي خارج بوده است، اما اين کشور همهپرسي کردستان را موضوع مهميبراي امنيت ملي خود ميداند. ترکيه بزرگترين جمعيت کردهاي منطقه را دارد و به مدت سه دهه با کردهاي مخالف در جنوب شرقي اين کشور مبارزه کرده است.
*تاثير استقلالطلبي اقليم کردستان بر تعاملات نفتي ايران و عراق
به اذعان اکثر کارشناسان، استقلال کردستان از سوي کشورهاي منطقه مورد تاييد نيست و تاثير آن نيز در منطقه و همچنين بازارهاي جهاني نفت کوتاه خواهد بود.
تعاملات نفتي ايران و عراق در اوايل سال جاري با ديدار وزير نفت دو کشور قوت گرفت و در سفري که وزير نفت کشورمان به عراق داشت، موضوعات نفتي و گازي دو کشور مورد بحث قرار گرفت و قرار شد ايران از يک سو گاز به عراق صادر و از سوي ديگر نفت اين کشور را به کشورهاي ديگر صادر کند. در اين راستا بيژن زنگنه و جبار علي حسين اللعيبي وزيران نفت ايران و عراق در مورد صادرات نفت کرکوک از طريق يک خط لوله که از ايران عبور ميکند به تفاهم رسيدند و قرار شد يک مشاور بينالمللي پيرامون توجيه فني و اقتصادي اين طرح معرفي شود.
حال به نظر ميرسد استقلالطلبي اقليم کردستان عراق و نارضايتي ايران از اين تصميم بر روابط نفتي ايران با اين اقليم تاثير مستقيم بگذارد. به طوري که برخي کارشناسان بر اين باورند ايران نه تنها استقلال کردستان عراق را به رسميت نميشناسد، بلکه روابط اقتصادي و نفتي خود را نيز با اقليم کردستان عراق قطع خواهد کرد.
*نميتوان در مورد تعاملات اقتصادي نظر قطعي داد
دراين راستا مهدي اميرمعيني مشاور موسسه بين المللي مطالعات انرژي با اشاره بهامضاي تفاهمنامه بين ايران و عراق در اوايل سال جاري مبني بر اين که ايران نفت کرکوک را صادر کند، اظهار کرد: قرار شد براي اجراي اين تفاهمنامه يک مشاور بينالمللي به کار گرفته شود و اين مشاور طرح مذکور را مطالعه کند و چنانچهامکان آن فراهم بود، اجرا شود. بنابراين هنوز نميتوان نظر قطعي داد که آيا اين طرح عملياتي ميشود يا خير و مشخص نيست استقلالطلبي کردستان عراق روي اين تفاهمنامه تاثيرگذار باشد يا خير.
*قطع رابطه اقتصادي ايران با کردستان عراق
اين در حالي است که يک کارشناس اقتصادي عقيده دارد براي ايران حفظ يکپارچگي عراق به عنوان يک کشور همسايهامري مهم محسوب ميشود.
به گفته عبدالله يونس آرا، يکپارچگي کشور عراق بر همکاري دو کشور تاثير دارد و ايران نميخواهد رابطهاش با کشور همسايه دچار مشکل شود و اين تحرکات در سياست خارجي ايران قابل پذيرش نيست. البته در اين مورد ايران، ترکيه و سوريه موضع مشترکي دارند.
وي در مورد اجراي تفاهمنامههاي نفتي بين ايران و عراق، اظهار کرد: ابتدا بايد تکليف کردستان عراق مشخص شود و بعد به بررسي اجراي توافقات بپردازيم. در حال حاضر اولويت کشورها اين است که به هيچ عنوان اجازه ندهند چنين اتفاقي رخ دهد و مسائل اقتصادي در حاشيه قرار ميگيرند.
به گفته اين کارشناس اقتصادي، چنانچه کردستان عراق مستقل شود، ايران همکاري اقتصادي خود از جمله همکاريهاي نفتي را با کردستان عراق قطع ميکند.
*استقلالطلبي کردستان عراق کوتاهمدت است
همچنين مرتضي بهروزيفر کارشناس اقتصادي با تاکيد بر اين که استقلال کردستان عراق يک مساله دور از ذهن است، اظهار کرد: ايران، ترکيه و دولت مرکزي عراق قصد دارند از بروز اين اتفاق جلوگيري کنند.
به گفته وي، استقلال طلبي کردستان عراق براي يک مدت کوتاه در منطقه ناامني ايجاد خواهد کرد و چنانچه سران کردهاي عراق برخواسته خود پافشاري کنند، تحرکات آنها با يک حرکت نظاميخاموش خواهد شد. البته ممکن است دولت مستقل کردستان عراق براي کوتاه مدت ايجاد شود و از آنجايي که کشوري مانند ترکيه اعلام کرده خطوط لوله خود را بر روي کردستان عراق قطع خواهد کرد، ممکن است قيمتها در بازارهاي جهاني براي کوتاه مدت افزايش پيدا کند.
بهروزيفر در مورد موضع ايران در تعاملات نفتي با کرکوک عراق، توضيح داد: بعيد ميدانم ايران با استقلال اقليم کردستان کنار بيايد. از طرف ديگر از آنجايي که يکي از شروط استقلال يک کشور تعاملات با کشورهاي همسايه است و کشورهاي همسايه کردستان عراق، ايران و ترکيه هستند و از آنجايي که ايران و ترکيه با اين استقلال مخالف هستند بعيد ميدانم کردستان عراق براي مدت طولاني مستقل بماند.