گروه راه و مسكن: نقشه راه بهبود وضع ايمني جادههاي کشور براي يک افق ۱۰ ساله تهيه و تدوين شده است که براي سه افق کوتاه مدت يعني تا پايان سال ۹۷، ميان مدت يعني تا پايان سال ۹۹ و بلند مدت يعني تا پايان ۱۴۰۶ هدفگذاري شده است که البته طبق گفته مهرداد تقيزاده معاون حملونقل وزير راه و شهرسازي پس از پايان مدت ۱۰ ساله، اين برنامه براي يک بازه زماني ۲۰ و ۳۰ ساله مورد بازنگري قرار ميگيرد. نقشه راهايمني جادههاي کشور بر مبناي سه محور «انجام اقدامات ايمنسازي جادهاي»، «افزايش سهم حملونقل همگاني + واقعي سازي قيمت سوخت» و «انجام اقدامات ايمنسازي جادهاي+ افزايش سهم حملونقل همگاني + واقعي سازي قيمت سوخت» تدوين شده است.
براي اجراي نقشه راهايمني جادههاي كشور و دستيابي به افق برنامه در سه بازه زماني، نياز به الزاماتي درخصوص تامين اعتبار، نيروي انساني و حمايتهاي قانوني از سوي دولت و مجلس شوراي اسلامياست كه کاهش تلفات جادهاي کشور به ۱۲ هزار نفر يکي از اهداف الزامات ۸ گانه اين برنامه عملياتي است.
صبح ديروز دوشنبه ( 13 آذرماه 96) نشست خبري نقشه راه بهبود وضع ايمني جادههاي کشور با حضور مهرداد تقي زاده معاون حملونقل وزير راه و شهرسازي و دبير كميسيون اميني راههاي كشور، هرمز ذاکري معاون مرکز تدوين مقررات و ايمني حملونقل وزارت راه و شهرسازي، زهرا مويدي مهر کارشناس ادارهامور تجاري سازي و ترانزيت با تشريح اقدامات انجامشده در راستاي تهيه نقشه راهايمني جادههاي کشور برگزار شد.
مهرداد تقي زاده در اين نشست خبري اظهار داشت: نقشه راه شامل دو بخش اصلي؛ برمبناي برنامه اجرايي (ACTION PLAN) ارتقاي ايمني و توجه به انتقال مسافر بيشتر بر روي حملونقل همگاني و بار بيشتر از روي جاده بر روي ريل با توسعه حملونقل ريلي و واقعي سازي قيمت سوخت تهيه و تدوين شده است.
معاون مرکز تدوين مقررات و اميني حملونقل وزارت راه و شهرسازي، با اشاره به راهکارهاي ساير کشورها براي ارتقا ايمني جادهها اظهار داشت: در وهله اول تا جايي که ممکن است بار و مسافر را از روي جادهها کمتر و بيشتر به ريل منتقل شود. در گام دوم سعي ميکنند بخش کثيري از مسافران را به حملونقل هوايي منتقل کنند و بخش نيز به مد اتوبوسي منتقل کنند. اين اقدامات در کاهش تصادفات بسيار تاثيرگذار است و ارتباط مستقيم با افرادي که از حملونقل درون و برونشهري استفاده ميکنند، دارد.
رابطه مستقيم قيمت سوخت با تعداد تلفات جادهاي
معاون وزير راه و شهرسازي با اشاره به رابطه قيمت سوخت و تعداد تلفات، بيان داشت: تحقيقات نشان داده کشورهايي که قيمت سوخت بيش از کشور ايران است تعداد تلفات آنها پايينتر است و آنهايي که قيمت سوخت کمتري نسبت به کشور ما دارند نيز تعداد تلفات بيشتري نسبت به ايران دارند.
تقي زاده افق نهايي طرح را ۱۰ ساله عنوان کرد، گفت: اين طرح در سه افق کوتاهمدت، ميانمدت و بلندمدت ديدهشده است. در نقشه راهايمني سه سناريو در نظر گرفته شده است: افق کوتاهمدت تا پايان سال ۹۷، ميانمدت تا پايان سال ۹۹ و باند مدت تا سال ۱۴۰۶ در نظر گرفته شده است.علت انتخاب يک افق ۱۰ دهساله به اين خاطر است که بتوان پس از ۱۰ سال مجدد آن را بازنگري کرد. همانند ساير کشورها که چشماندازهاي ۲۰ و ۳۰ ساله در حوزهايمني تعريف کردهاند.
تدوين سه سناريو براي نقشه راهايمني جادههاي كشور
معاون حملونقل وزير راه و شهرسازي بابيان اينکه سه سناريو براي نقشه راهايمني جادههاي کشور تعريفشده است، گفت: سناريوي اول انجام اقدامات ايمنسازي جادهاي، سناريوي دوم افزايش سهم حملونقل همگاني به علاوه واقعي سازي قيمت سوخت، سناريوي سوم انجام اقدامات ايمنسازي جادهاي به علاوه افزايش سهم حملونقل همگاني و همچنين واقعي سازي قيمت سوخت است.
تشريح سناريوي اول
تقي زاده در ادامه به تشريح سناريوي اول پرداخت و گفت: اين سناريو بهعنوان سناريوي مبنا، شامل برنامههاي اجرايي ارتقاي ايمني راهها و منطبق با ۵ پايه دهه اقدام براي ايمني راهها و توصيه بانك جهاني است. در تهيه اين برنامه مدل سيستم ايمن و برنامه جهاني ايمني راه (GRSF)، مبناي عمل قرار گرفته است. بر اساس برنامه اجرايي ارتقاي ايمني راه، اقدامات اجرايي، مداخلات مياني و سنجش و ارزيابي برنامه مرتبط با ۵ پايه مديريت ايمني، راهايمن، خودروي ايمن، كاربر ايمن و مديريت پس از سانحه صورت خواهد گرفت.
معاون حملونقل وزير راه و شهرسازي افزود: مبناي تهيه برنامه اجرايي، سند راهبرد ملي ايمني راههاي کشور است که در سال ۱۳۸۹ توسط کميسيون ايمني راههاي کشور تهيه و ابلاغ شد. اين سند داراي ۱۶ استراتژي و ۹۶ هدف راهبردي است. با اجراي كامل اقدامات اين سناريو، كشتهشدگان تصادفات رانندگي به ۱۵۰۰۰ نفر (حفظ وضع موجود) كاهش خواهد يافت.
تشريح سناريوي دوم
وي در خصوص سناريوي دوم نيز بيان داشت: بر اساس اين سناريو، با توسعه حملونقل عموميو واقعي سازي قيمت سوخت، سهم حملونقل همگاني در جابجايي افزايش خواهد يافت و همزمان با كاهش خودرومحوري و تردد در شبكه راهها، ارتقاي ايمني و كاهش تصادفات رانندگي حاصل خواهد شد.
تقي زاده يادآور شد: نكته قابلذکر اينكه عليرغم سرمايهگذاري بالا در مرحله ساخت و توسعه حملونقل همگاني، اين سرمايهگذاري در بلندمدت بازگشت سرمايه و ايمني پايدار را به دنبال خواهد داشت و نسبت به سرمايهگذاري و هزينههاي دوره بهرهبرداري توسعه زيرساختهاي جادهاي، از مزيت بيشتري برخوردار خواهد بود. با اجراي كامل اقدامات اين سناريو، كشتهشدگان تصادفات رانندگي به ۱۳۰۰۰ نفر كاهش خواهد يافت.
تشريح سناريوي سوم
معاون حملونقل وزير راه و شهرسازي با اشاره به سناريوي سوم نيز گفت: اين سناريو شامل انجام اقدامات ايمنسازي جادهاي بهعلاوه افزايش سهم حملونقل همگاني و اقعيسازي قيمت سوخت است که با اجراي همزمان سناريوهاي ۱ و ۲، ضمن توجه به ارتقاي ايمني مطابق با ۵ پايه يادشده، با توسعه حملونقل همگاني و واقعي سازي قيمت سوخت و اجراي كامل اقدامات، انتظار ميرود تصادفات رانندگي در سال ۱۴۰۶ به حدود ۹۰۰۰ نفر كاهش يابد.
۵۶۰ هزار ميليارد تومان؛ بودجه مورد نياز براي دستيابي به افق نقشه راهايمني
به گفته تقي زاده اعتبار بودجه موردنياز براي پيادهسازي نقشه راهايمني جادههاي کشور بر اساس برنامههاي اجرايي در سه افق كوتاهمدت، ميانمدت و بلندمدت جهت اجراي سناريوي يك،۱۳۰ هزار ميليارد تومان، جهت اجراي سناريوي دو، ۱۵۰ هزار ميليارد تومان و جهت اجراي سناريوي سه، حدود ۲۸۰ هزار ميليارد تومان برآورد ميگردد كه جزئيات آن موجود است.
الزامات ۸ گانه اجراي نقشه راهايمني جادههاي کشور
معاون وزير راه و شهرسازي با اشاره به الزامات ۸ گانه اجراي نقشه راه نيز اظهار کرد: براي اجراي نقشه راه و دستيابي به افق برنامه در سه بازه زماني، نياز به الزاماتي در خصوص تأمين اعتبار، نيروي انساني و حمايتهاي قانوني از سوي دولت و مجلس شوراي اسلامياست که عبارتاست از:
۱- تا زمان کاهش ميزان تلفات جادهاي به ۱۲ هزار نفر، جلسات كميسيون هرماه يکبار و تا زمان کاهش ميزان تلفات جادهاي به ۹ هزار نفر، هر ۳ ماه يکبار در حضور رئيسجمهور يا معاون اول برگزار شود.
۲.مجموعه اقدامات و نتايج بهصورت ۳ ماه يکبار ارزيابيشده و دلايل موفقيت يا عدم موفقيت توسط وزارت راه و شهرسازي به دولت گزارش شود.
۳. حمايت لازم از كميسيون ايمني راههاي كشور (متولي مديريت ايمني) صورت پذيرد. اين پشتيباني از لحاظ تقويت جايگاه بهمنظور فراهم شدن شرايط پيادهسازي مصوبات، تأمين اعتبار موردنياز و نيروي انساني است.
۴. پشتيباني مالي مناسب براي اجراي نقشه راه صورت پذيرد.درآمد ناشي از افزايش قيمت سوخت نسبت به قيمت سال ۹۶ به اجراي نقشه راه اختصاص خواهد يافت.نحوه هزينهكرد مازاد درآمد واقعي سازي قيمت سوخت براي اجراي نقشه راه مطابق با آئيننامهاي خواهد بود كه دو ماه پس از تصويب آن در دولت توسط وزارت راه و شهرسازي تهيه خواهد شد.مازاد هزينههاي موردنياز براي اجراي نقشه راه از ساير منابع توسط سازمان برنامهوبودجه در موعد پيشنهادي وزارت راه و شهرسازي تأمين گردد.
۵.پيشنهاد ميشود در اجراي سناريوي واقعي سازي قيمت سوخت، از ظرفيت كارتهاي هوشمند سوخت در تخصيص سهميه و همچنين افزايش قيمت براي سوخت غير سهميهاي استفاده شود. براي اين کار افزايش پلكاني قيمت سوخت بهموازات بهکارگيري كارت سوخت صورت پذيرد.
۶. نقشه راه بعد از ۲ سال مورد بازنگري قرار خواهد گرفت و اصلاحات لازم بر مبناي مطالعات صورت خواهد پذيرفت.
۷. ارتقاي سطح کميو کيفي حملونقل عموميبرونشهري و درونشهري و تعديل قيمت سوخت دو موضوعي است ک بايد در بسته مشترک در نظر گرفته شود و هر يک از آنها بهتنهايي نتيجهاي در بر نخواهد داشت.
۸.توليد خودروي شخصي كنترل و سياست توليد خودرو بر صادرات و توليد ناوگان عمومي(ريلي و مسافري) متمركز شود.
تقي زاده در پايان تأکيد کرد: دستيابي به هدف تعيينشده در ارتباط با هر يك از سناريوها تنها در صورتي امکانپذير خواهد بود كه كليه الزامات 8 گانه اجراي نقشه راه طبق برنامه فراهم شود.
قيمت يارانهاي سوخت؛ علت افزايش تلفات رانندگي
همچنين هرمز ذاکري معاون مرکز تدوين مقررات و ایمنی حملونقل در اين نشست خبري اظهار داشت: تعداد تلفات ناشي از تصادفات رانندگي در سال گذشته حدود ۱۵ هزار و ۹۰۰ نفر بوده است که طي ۵ سال گذشته با کاهش ۴ درصدي روبرو بوده که قله نمودار تلفات رانندگي در سال ۱۳۸۴ با بيش از ۲۷ هزار و ۷۰۰ نفر بوده است. شاخص تلفات رانندگي در ايران در ازاي ۱۰۰هزار نفر جمعيت است ۱۹.۹ است. در حالي که اين رقم در سال ۸۴ عدد ۴۰ بوده است. البته عدد فعلي از ميانگين جهاني ۱۵ بالاتر است. پيشبيني ميشود اگر اقدامات فعلي با همين برنامهريزي و سرمايهگذاري و توجه ويژه به حملونقل جادهاي باشد و نتوان مديريت تقاضا و سرمايهگذاري مناسب داشته باشيم تلفات ما در افق ۱۴۰۶ در خوشبينانهترين حالت به ۱۹ هزار نفر و يا بيشتر افزايش خواهد يافت. علت افزايش تلفات در صورت ادامه روند فعلي، خودرو محور بودن حملونقل کشور است. توسعه کشور بهگونهاي است که خودرو محوري در حوزه درونشهري و برونشهري افزايش خواهد يافت که ناشي از قيمت يارانهاي سوخت است.
وي علت ديگر را افزايش تعداد خودروها معرفي کرد و گفت: علاوه بر اين کاهش جذابيت حملونقل عمومي، گرايش عموميبه توسعه معابر و زيرساختها، افزايش بار صنعت و معدن بر روي جادهها و کمبود بودجه ارتقا کيفي براي تأمين حملونقل عموميرا ساير علتهاي افزايش تلفات رانندگي عنوان کرد.
ذاکري از افزايش تعداد خودروهاي کشور در ۱۰ سال آينده به حدود ۵۳ ميليون خودرو خبر داد و گفت: اين عدد در صورت تحقق برنامه وزارت، صنعت، معدن و تجارت و رشد اقتصادي کشور است که در نظر دارد سالانه دو ميليون خودرو وارد چرخه حملونقل شود که اين رقم در حال حاضر حدود ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ دستگاه در سال است.
کاهش سهم حملونقل عموميدر جابجاييها
وي با اشاره به کاهش سهم حملونقل عموميدر جابجاييها اظهار داشت: بر اساس آمار وزارت راه و شهرسازي سهم حملونقل عموميريلي و جادهاي در دهه گذشته روند کاهشي داشته است که بهمنزله خودرو محور شدن کشور است علي رقم افزايش تورم است. که افزايش خودرو محوري رشد تصادفات و افزايش تلفات رانندگي را در پي دارد. طبق اين گزارش آمار حملونقل ريلي از ۲۸ ميليون نفر در سال ۸۷ به ۲۳ ميليون نفر مسافر در سال ۹۵ رسيده است و در بخش جاده اي نيز از ۲۶ ميليون نفر مسافر در سال ۸۸ به ۱۶ ميليون نفر مسافر در سال ۹۵ رسيده است. همچنين بر اساس آمار تردد شمار در شبکه راههاي کشور بيش از ۷ درصد رشد داشته است و اين روند در سال جاري نيز افزايش داشته است که در اوج سفرها به بيش از ۱۰ درصد رسيده است. درحاليکه سهم حملونقل عموميکاهش يافته است.
ذاکري در رابطه با اشاره به حملونقل کالا نيز بيان داشت: براي توسعه صنايع مدني در دهه آينده بيش از ۲۱۰ ميليون تن انواع مواد معدني برداشت خواهد شد که در صورت حفظ سهم فعلي بخش ريلي نزديک به ۱۴۰ ميليون تن وارد چرخه حملونقل جادهاي خواهد شد بر اين اساس بيش از ۱۰ ميليون تن تردد جادهاي در سال و ۲۷ ميليون تردد متوسط روزانه به بخش جادهاي افزوده خواهد شد که در چند محور خاص است که افزايش تصادفات و تلفات را در چند محور خاص در بر خواهد داشت.
لزوم افزايش قيمت سوخت همزمان با تقويت مدهاي حملونقل همگاني
معاون مرکز تدوين مقررات و ایمنی حملونقل وزارت راه و شهرسازي با اشاره به راهکارهاي پيش رو خاطرنشان کرد: راهکارها ۵ پايهاي است که در ايمني جادهاي بدان توجه ميشود و همچنين توجه ويژه در جهش کيفي و اصلاح قيمت سوخت است. ۵ پايه مذکور در دههايمني راهها در مدل سيستم ايمن که از طرف سازمان جهاني بهداشت نامگذاري شده است عبارتاند از: مديريت ايمني راه، زير ساختها ، خودروهاي ايمنتر ، رفتار ايمنتر كاربران ، امداد و نجات(مراقبت بعد از تصادف). افزايش قيمت سوخت بايد همزمان با تقويت مدهاي حملونقل همگاني و سرمايهگذاري بر ايمني جاده، ناوگان و نيروي انساني باشد، در غير اين صورت، افزايش قيمت سوخت تاثيرکاهشي کوتاهمدت بر تعداد تلفات خواهد داشت.