سـاري بـر مـدار تـوسعـه

ساري از ديرباز تاكنون همواره قلب تپنده سرزمين تبرستان بود اما به رغم اين ديرينگي و با وجود حفظ موقعيت مركزيت در ادوار مختلف روند توسعه ساري به كندي پيش مي‌رفت و اين عقب ماندگي در ساليان اخير بيشتر نمايان شد زيرا شتاب گرفتن روند توسعه شهرها و نيز مقايسه ساري با ديگر مراكز استانها ، اين توقع را ايجاد ميكرد كه ساري نيز مواهب پيشرفت و توسعه را تجربه كند خصوصا كه ظرفيتهاي طبيعي و سرمايه‌هاي انساني در آن مهيا بود ولي متاسفانه تامين اين مطالبه پيوسته در محاق قرار داشت تا جايي كه منتقدين آشكارا مي‌گفتند ساري در حد و اندازه مركز استان نيست ! 

حافظه عمومي‌بي شك ، ساريِ قبل از دهه 90 را از ياد نبرده است . اين شهر تاريخي و زيبا سالهاي متوالي قرباني رويه‌هاي ناكارآمد و برنامه‌هاي بدون پشتوانه كارشناسي و اعتباري شد . ساري اگرچه به لحاظ خطوط جغرافيايي بزرگتر شده بود ولي نمي‌شد رشد نامتوازن آن را توسعه قلمداد كرد ضمن اينكه اين شهر از بي مهريها و كم توجهي‌هاي دولتمردان و نيز سوء مديريتهاي مسئولين محلي رنج مي‌برد و پروژه‌هاي اساسي در آن ، گاه تا چند دهه نيمه كاره باقي مي‌ماند. اين قصه پر غصه زماني تلخ تر مي‌شد كه مسئولان اجرايي در سطح استان و كشور با نيازها و اولويتهاي مركزيت استان برخوردي شعاري داشتند . در چنين اوضاع رقت باري بود كه حركتهاي لاك پشتيدر كارهاي عمراني مثل طولاني بودن مدت زمان عمليات اجرايي پروژه‌ها به يك رويه عادي تبديل شده بود . پر واضح است كه در اين شرايط دستيابي ساري به توسعه ، بصورت امري ناممكن دست نيافتني تصور مي‌شد.

آنچه در تمام آن سالها بر ساري مي‌رفت ، حق مردمان صبور و بلند همتش نبود كه در طول تاريخ و در برهه‌هاي خطير با ايثار و از جان گذشتگي موجبات سربلندي شهرشان و حتي استان و كشورشان را فراهم ساخته بودند . روحيه پهلواني و غيرت و حميت مردم ساري خصوصا در جريان اوجگيري و پيروزي انقلاب اسلامي‌و پس از آن در دفاع مقدس ، دوچندان متجلي شد . آنها با حضور مثال زدني در صحنه ايران اسلامي‌و تقديم فرزندان برومند و عزيز خود ، بر ميثاقي كه با معمار بزرگ انقلاب اسلامي‌حضرت امام خميني (ره ) و نيز خلف صالح ايشان ، مقام معظم رهبري بستند ،پايبند و استوار باقي ماندند و هرگز از عهد و پيمان خود عدول نكردند . ساروي‌هاي غيرتمند همانگونه كه در گذشته‌هاي دور و در پي حوادث طبيعي و تهاجمات و ابتلائات ، شهرشان را از مرز نابودي بازگرداندند ، همچنان پاي كار بودند اما كم كاريها و كم توجهي‌ها و مطالبات به حق آن‌ها زمين مانده و اجرائي نشده بود.

هرچه بود در نيمه سال 1391 همان اتفاقي كه شهروندان همچون يك آرزو سالهاي متمادي انتظارش را كشيده بودند ، در مديريت شهري ساري افتاد . اتفاقي كه گذر ساري از ايستايي و ركود چندين ساله را رقم زد و به نقطه شروع تحول در اين شهر تبديل شد. شوراي سوم در واپسين ماههاي دوره فعاليت خود مهدي عبوري برادر شهيدان عبوري را به عنوان شهردار ساري برگزيد . با حضور عبوري در رأس شهرداري مركز استان ، گويي ورق برگشت و ساري روزهاي تازه‌اي را به خود ديد و ساروي به ساروي بودن خود باليد.

عبوري از همان ماههاي نخست تصدي شهرداري با عملگرايي ، تفكر و آينده نگري مبتني بر تخصص، افق روشني را فراروي ساري گشود به نحوي كه اميدها مردم براي برون رفت اين شهر از عقب افتادگي‌هاي مزمن و قرار گرفتن در مسير پيشرفت دوچندان شد . در واقع اين شهردار جوان نشان داد كه مي‌تواند ساري را از رخوت و خمودي خلاص كرده در مسير توسعه به مفهوم علمي‌آن قرار دهد و اينچنين بود كه شوراي چهارم نيز رأي به ابقاء وي داد، چرا که ماندن عبوري ديگر نه خواست منتخبين مردم بلکه مطالبه همه ساروي‌ها بود.

 تيم مديريت شهري با ائتلاف نانوشته دو مؤلفه مديريت جهادي و مديريت تخصص محور که يکي کميت را لحاظ مي‌کرد و مردم محور بود و ديگري کيفيت را ملحوظ مي‌نمود و دانش محور بود ، فصل نويني از اداره اصولي و هدفمند امور شهر را آغاز كرد . تفكرات توسعه انديشانه عبوري و همكارانش مبتني بر تبيين ضرورتها ، احصاء نيازها و تعيين اولويتهاي شهر ، طبقه بندي طرحها و برنامه‌ها بر اساس اولويتها و ظرفيتهاي موجود ، توزيع عادلانه امكانات و خدمات شهري در مناطق مختلف ، توجه به ظرفيتهاي بومي‌شهر و برنامه‌ريزي براي بهره وري اصولي از قابليتهايي چون گردشگري ، توجه به نيازهاي فرهنگي و اجتماعي به موازات فعاليتهاي عمراني و خدماتي ، افزايش توان اعتباري شهرداري و تقويت بودجه عمراني در مقايسه با بودجه جاري بود كه زمينه ساز برنامه ريزي‌هاي دقيق براي سريعتر گام برداشتن در مسير توسعه شهري شد. لازم بود حركتها و فعاليتها بگونه‌اي باشد كه عقب ماندگيها جبران و مطالبات ديرينه شهروندي محقق شود . البته در ادامه كار ، محورهاي ديگري نيز مورد توجه شهرداري قرار گرفت كه در حقيقت مكمل رويكرد جهادي عبوري بود . از جمله اين محورها مي‌توان به موارد زير اشاره نمود :

- جلب اعتماد شهروندان از طريق ارائه خدمات مطلوب ، تامين مطالبات شهروندان و عمل به وعده‌ها و تاكيد بر افتتاح بموقع طرحها كه زمينه ساز آشتي مردم با شهرداري و افزايش سطح مشاركت آنها در اداره امور شهر شد ضمن آنكه تلطيف روابط متقابل شهروندان و مديران شهري موجب شد اكثر قريب به اتفاق پروژه‌هاي شهرداري با حداقل موانع اجتماعي اجرا شود.

-كاهش بي سابقه مدت زمان اجراي پروژه‌هاي عمراني كه بنوبه خود ، كاهش هزينه‌ها و عوارض منفي اطاله عمليات اجرايي طرحها را در برداشت.

- انجام كارهاي بديع و بزرگ از جمله ارتقاء چشمگير بودجه شهرداري كه درمقايسه با ابتداي كار (سال 91 ) تاكنون رشدي حدود 600 درصدي را تجربه كرده است. -توسعه فعاليتهاي شهرداري از عمراني و خدماتي صرف به اقدامات گسترده فرهنگي ، اجتماعي و ورزشي.

بنابراين افزايش درآمدهاي شهرداري و ارتقاء بودجه از اقدامات شاخص عبوري در سمت شهردار ساري مي‌باشد كه با هدف گشايش در امور شهر و تسريع در روند توسعه صورت گرفته است . اين جهش اعتباري البته باري بهر جهت نبوده بلكه از يك چرخه منطقي تبعيت مي‌كرد و عمدتا از طريق افزايش آيتم‌هاي درآمدي و ميل به سمت كسب درآمدهاي پايدار ، افزايش توان شهرداري در جذب اعتبارات دولتي نظير سهم شهرداري از اعتبارات تملك دارايي‌هاي سرمايه‌اي و ماليات بر ارزش افزوده و همچنين ايجاد ساز و كار قانوني و ضابطه مند براي وصول بهنگام مطالبات شهرداري خصوصا از دستگاهها ميسر شده است. با توجه به افزايش مشهود كارآمدي شهرداري و اتخاذ رويكرد جهادي ، بيش از 500 پروژه بزرگ و كوچك در دستور كار شهرداري قرار گرفت و ساري به يكباره به كارگاه بزرگ سازندگي تبديل شد بگونه‌اي كه كمتر نقطه‌اي از شهر پيدا مي‌شد كه در آن يك يا چند طرح عمراني در حال اجرا نباشد . اينچنين بود كه پروژه‌هاي بزرگي در ساري آغاز شده و در موعد مقرر به اتمام رسيد . در اين ميان اجراي پروژه‌هاي عظيم با دقت و سرعت بي سابقه حكايت از اين داشت كه ساري در مدار تحول قرار گرفته است . اين تحول مبتني بر ظرفيتهاي شهر بود و با عنايت به وجود پتانسيل‌هاي گردشگري در ساري ، شهرداري تلاش كرد موضوع محوريت گردشگري در طرح جامع شهري گنجانده و در پروژه‌ها لحاظ شود. از جمله پروژه‌هايي كه در همين راستا طراحي و اجرا گرديد ، بوستان ملل بود كه با هدف استفاده از پتانسيل طبيعي رودخانه تجن و در جهت ساماندهي اين سرمايه طبيعي شهر عملياتي شد . اجراي 100 روزه فاز نخست اين طرح پيامهاي مختلفي داشت . از جمله اينكه شهرداري مصمم است براي جبران كاستي‌ها ، جهادي عمل كند و براي حفظ سرمايه‌هاي شهر و كاهش هزينه‌ها ، طول مدت اجراي پروژه‌ها را كاهش دهد . اگر زماني طرحي چون كمربندي‌هاي شهر بيش از سه دهه نيمه كاره و معطل ماند وبر اثر اين تاخير و كندي ، بسياري از سرمايه‌هاي شهر به هدر رفت ، اينك با اجراي بموقع طرحها سعي مي‌شد از هدررفت منابع جلوگيري شود و مهمتر اينكه مديريت جهادي و حذف عوارض منفي طولاني شدن مدت اجراي طرحها در واقع نوعي احترام به شهروندان و به رسميت شناختن جايگاه نظارتي مردم بود. يعني مديران شهري با ارائه مطلوب خدمات ، ضمن احترام به شهروندان ، نشان دادند كه آنها را ناظران اصلي كاركردهاي خود مي‌شناسند . متاسفانه اجراي فاز دوم اين طرح برغم آمادگي شهرداري براي عملياتي كردن آن ، به دليل عدم همكاري و همراهي دستگاههاي ذيربط به تعويق افتاد در حاليكه تجربه خوب اجراي سريع فاز اول و نيز استقبال شايان شهروندان و گردشگران از طرح مزبور ، علي القاعده مي‌بايست همه دستگاهها را به همكاري با شهرداري ترغيب نمايد . مع الوصف شهرداري از عدم همراهي ساير دستگاه‌ها دلسرد نشد و طرحهاي بزرگ و متعدد ديگري را با محوريت ارتقاء سطح گردشگر پذيري ساري اجرا نمود از جمله ؛ 

-احداث افزون بر 15 پارك محله كه رقمي‌بيشتر از پاركهاي موجود در طي سي سال گذشته بوده و به يكباره تعداد پاركها و بوستانهاي داخل شهر را به بيش از سه برابر ارتقاء داد . اين پاركها غالبا مجهز به امكانات رفاهي – تفريحي – ورزشي و بازي كودكان مي‌باشند.

- فازهاي اول و دوم ميدان ابن شهرآشوب و شروع فاز سوم آن در هسته مركزي شهر.

- بوستان اختصاصي بانوان براي پاسخگويي به يكي از مطالبات ديرينه بانوان شهر.

- بوستان عظيم ولايت با مجموعه‌اي از پروژه‌هاي تفريحي ، فرهنگي – هنري ، ورزشي ، تاريخي و مذهبي همچون فضاهاي روباز و سرپوشيده ورزشي و هنري ، سه موزه تاريخي ، طبيعي و مردم شناسي ، پاركينگ ، مسجد ، سراي هنرمندان ، خانه بازنشستگان و...

- پرداختن به مسئله مهم عبور و مرور و ساماندهي ترافيك درون شهري به منظور رفاه حال شهروندان و جذابتر كردن محيط شهر براي مسافران و گردشگران از طريق اجراي طرحهايي چون روگذرهاي بزرگ شهيدان رضايي در تقاطع بلوار كشاورز و كمربندي جنوبي ، دوگانه شهيد نوري در محور زغالچال و زيرگذرهاي بزرگ فرح آباد ، دوگانه پل گردن و زيرگذر اتحاد ، همچنين انجام چندين مورد اصلاح هندسي و دوربرگردان و نيز استقرار دوربين‌هاي پايش تصويري در سطح شهر به منظور مديريت روان سازي ترافيك وزيبايي و توسعه شهر ، توسعه محوطه امامزاده يحيي و تعريض و ساماندهي مسير دسترسي امامزاده عباس كه جزو آرزوهاي ديرينه شهروندان ساري بود ، توسعه پارك قائم و ايجاد كمپ‌هاي اقامتي در اين پارك كه در ورودي شرقي شهر قرار دارد و مورد استفاده مسافران و گردشگران است ، كمك به ايجاد پارك موزه دفاع مقدس در مسير تجن ، سالن‌هاي ورزشي مجهز و مناسب ، توسعه و تجهيز ايستگاههاي آتش نشاني ، تحول در سيماي شهر با استفاده از المانهاي فرهنگي – هنري و ساماندهي مبلمان شهري ، ايجاد مركز كنترل ترافيك ، آسفالت كليه معابر شهري با توزيع قريب به دو و نيم ميليون متر مربع آسفالت و حدود 40 هزار متر مربع پياده رو سازي در سطح شهر ، مناسب سازي معابر و فضاهاي شهري براي معلولان ، ايجاد ميانگذرهاي شمالي و فرهنگ – طالقاني و ميدان كارگر ( ابتداي شهبند يا رودكي )، احداث بيش از 50 كيلومتر كانال هدايت آبهاي سطحي و كاهش چشمگير مشكل آبگرفتگي و آب ماندگي معابر شهر ( اين طرح حدود دو دهه پيش تهيه شده بود اما شهرداري توان اجراي آن را نداشت تا اينكه در اين دوره با افزايش توان اجرايي مديريت شهري ساري و پيگيري مجدانه شهردار ، ابتدا اين طرح بازنگري و بروز رساني شد و بلافاصله عمليات اجرايي آن آغاز گرديده و به رغم مشكلات و تنگناها و محدوديتها ، نزديك به 200 ميليارد تومان براي اجراي اين طرح هزينه شده كه پيشرفت شگرفي حاصل و معضل آبگرفتگي معابر در ايام بارندگي را تا حدود زيادي حل نمود و البته تكميل رينگ كانالها كماكان ادامه دارد ) ، ... و طرحهاي بزرگ و كوچك ديگري كه عموما به توسعه گردشگري شهر كمك كرده‌اند .

مجموعه اين پروژه‌ها موجب شد ساري به يكباره متحول شود و اگر تا پيش از آن فقط گذرگاه مسافران بوده و شهرداري فقط خدمات ميداده و هزينه متقبل مي‌شده امروز به اقامتگاه گردشگران تبديل شد كه شهر مي‌تواند از قبل آن كسب درآمد كند . اكنون ساري جزو شهرهاي نخست مسافر پذير كشور مي‌باشد و گردشگري آن به معناي واقعي كلمه در مسير تحول قرار گرفته است .  اهتمام شهرداري ساري براي نيل به شهر الکترونيک و شــهرداري الکترونيک را بايد از ديگر شاخص‌هاي عملكردي عبوري دانست . تلاش‌ها در اين زمينه به کسب توفيقات متعددي در سطح كشور انجاميد تا جائيكه ساري در بهره گيري از فناوريهاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي به منظور دسترسي الكترونيك شهروندان به خدمات شهري ، شهر الكترونيك پيشگام معرفي شد .در اين زمينه اجراي طرح ساري كارت از اقدامات ممتاز شهرداري مي‌باشد. يكي ديگر از اقدامات ماندگار شهرداري در دوره تصدي مهدي عبوري ، تلاش پيگيرانه براي تصويب طرح جامع شهري بوده است . با توجه به تغييرات روزافزون در کالبد و نيازهاي شــهر، طرح‌هاي توسعه‌اي از جمله طرح‌هاي جامع و تفصيلي شهر نيز ميبايســت هر ده ســال تجديد و بازنگري شود اما گزارشها حاكي است در ساري اين كار در موعد مقرر انجام نشد و سالها به تاخير افتاد ( بديهي است اين تاخير زيانهاي فراواني متوجه شهر نمود ) تا اينکه در اين دوره با پيگيري‌هاي مجدانه و مستمر شهردار عملگرا ، شرايط براي تهيه و تدوين اين طرح با اســتفاده از مشــاوران مجرب و مطابق با نيازهاي شــهر و تصويب آن درشــوراي عالي شهرسازي مهيا گرديد . حل مشكلات عديده و رفع سرگرداني حاشيه نشينان از طريق الحاق روستاهاي مزبور به شهر را نيز بايد از دستاوردهاي همين دوره برشمرد.

در حال حاضر كه شهرداري ساري اولويت كاري خود را به اتمام طرحهاي در دست اجرا داده است ، پروژه‌هاي بزرگي چون فاز دوم بوستان ملل ،پارك جنگلي 1200 هكتاري شهيد نوبخت ، ساماندهي و مديريت پارك 70 هكتاري زارع و... نويد بخش استمرار تحولات شهري در مركز استان ميباشد. امروز به مدد اين همت مضاعف و همراهي شهروندان ، شهرداري ساري اعتبار و آوازه خاصي نه فقط در استان بلكه در كشور پيدا نموده و حالا شايد برخي از ناكاميهاي گذشته نيز به فراموشي رفته باشد .ابقاء عبوري توسط شوراي پنجم ساري نيز مي‌تواند گواه اين مدعا باشد . قدر مسلم تداوم اين روند كه مورد رضايت شهروندان مي‌باشد و همچنين رفع برخي كاستي‌هاي اجتناب ناپذير كه گاهي از سوي منتقدين مطرح ميگردد ، مستلزم تداوم مشاركتها و حمايتها و تعاملات دستگاهها با شهرداري است . اميد كه با حفظ و استمرار اين حركت شتابان شاهد يك شهر توسعه يافته در آينده نزديك باشيم .