گروه بين الملل : در سالي که گذشت جهان با رويدادهاي مختلفي در عرصه سياسي و اجتماعي روبرو شد. ورود سياستمداران جوان در فرانسه و اتريش تا رشد احزاب راست افراطي در دولت مجارستان و ايتاليا. لرزش شديد و اخراجهاي گسترده در دولت تازه کار دونالد ترامپ همزمان با ادامه بازرسيها در ارتباط با دست کاري روسيه در انتخابات رياست جمهوري آمريکا. شروع جنبش مبارزه با سواستفاده جنسي me too با رسوايي تهيه کنندههاليوودي و قدرت گرفتن پول مجازي بيتکوين در بازارهاي بورس بخشي از اين رويدادها بودند. در ادامه به مهمترين رويدادها ميپردازيم.
آغاز رسمياجراي برگزيت
در ماه مارس دولت انگليس با گذشت نه ماه پس از برگزاري همهپرسي که عملا به سياست اقتصادي و خارجي پنجاه ساله اين کشور پايان داد، و درباره روند رسميخروج از اتحاديه اروپا تصميم گيري کرد. نخست وزيري انگلستان با انتشار اعلاميهاي از امضاي رسمينامه اجراي روند خروج از عضويت در اتحاديه اروپا موسوم به «برگزيت» بر اساس ماده 50 پيمان ليسبون توسط ترزا ميخبر داد. اين نامه که به امضاي رسميميرسيده است و توسط سر تيم بارو، نماينده دائميانگلستان در اتحاديه اروپا به دونالد تاسک، رئيس شوراي اين اتحاديه تحويل داده شد. ماده 50 پيمان ليسبون مربوط به اقداماتي است که در صورت خروج يک عضو اتحاديه اروپا، بايد توسط آن انجام شود. انگلستان با آغاز مذاکرات رسميدر طي 2 سال به طور کامل از اتحاديه خارج خواهد شد. ترزا ميتلاش دارد تا از وارد شدن شوک به بازارها جلوگيري کند. بريتانيا تا ۲۹ مارس ۲۰۱۹ فرصت خواهد داشت تا در مورد شرايط جدايياش با شوراي اروپا مذاکره نمايد. نخستوزير بريتانيا، ميخواهد با برگزاري انتخابات زودهنگام، شرايط مذاکره را به نفع کشورش تقويت نمايد. حزب محافظهکار وي، اکثريت پارلمان را از دست داده و شرايط مناسبي ندارد. اوايل دسامبر بود که مذاکرات اوليه بين سران اتحاديه و نمايندگان بريتانيا آغاز شد و رقم پرداخت اوليه بدهيهاي اين کشور به اتحاديه که چيزي بين ۴۰ تا ۶۰ ميليارد يورو است، مشخص گرديد. شرايط مذاکره براي همکاريهاي اقتصادي بعدي بين بريتانيا و اتحاديه هم بسيار پيچيده شده است چرا که پارلمان انگليس قويا بر نخست وزير فشار آورده و خواستار پاسخ محکمتري براي تحقق برگزيت شده است. با امضاي يک توافق و يا يک صدايي کشورهاي عضو اتحاديه عليه خروج بريتانيا تا ۲۹ مارس ۲۰۱۹، اين کشور با يک برگزيت بسيار سخت روبرو خواهد شد. اکنون ساعت روزهاي پرچالش براي دو طرف و بالاخص بريتانيا ایجاد اختلال شده است
سقوط پايتخت داعش در سوريه و عراق
يکي از مهمترين اتفاقات سال ۲۰۱۷ را ميتوان پايان کار داعش در سوريه و عراق توسط ائتلاف ايران و حزبا... لبنان و سوريه و روسيه دانست. هر دو کشور که يکي از سال ۲۰۱۳ و ديگري از سال ۲۰۱۴ اسير داعش شده بودند، پس از کشاکشهاي فراوان بالاخره رنگ آسايش را به خود ديدند. در يک طرف غرب و متحدين آمريکا و رژيم صهيونيستي در منطقه از داعش حمايت ميکردند و از طرف ديگر ايران و روسيه همراه با نيروهاي ارتش سوريه و نيروهاي حزبا... لبنان و ديگر گروههاي شيعي در مقابل آنها ايستاده بودند. نيروهاي هوايي روسيه بسياري از مواضع داعش بالاخص در سوريه را مورد حمله و نابودي قرار داد و پس از نزديک به ۴ سال سيطره و کشتار و رعب و وحشت، به کار آن پايان داد. تسخير موصل در ژوئن ۲۰۱۴ را ميتوان يکي از شوک برانگيزترين خبرهاي سال ۲۰۱۴ دانست. سه سال سيطره خطرناکترين گروه تروريستي جهان بر دومين شهر بزرگ عراق، کشتار و ترس و تخريب را با خود همراه داشت. اما در ژوئن ۲۰۱۷ بود که سرانجام موصل به همت نيروهاي بسيج مردميو ارتش عراق آزاد شد. مبارزه با داعش بسيار سخت و هزينهساز بود. بيش از ۴۰ هزار موصلي در اين ميان کشته و ميليونها نفر ديگر بيخانمان شدند. اما آزادسازي موصل پايان بحران و با حواشي ديگر ادامه يافت. کردهاي عراق به سرکردگي «مسعود بارزاني» ساز جدايي و استقلالطلبي زدند که با ورود به موقع دولت و ارتش عراق به صحنه، رفراندوم آنها بياثر ماند و عملا جلوي تجزيه اين کشور گرفته شد.
بحران و کشتار در روهينگيا
مسلمانان روهينگيا را ميتوان جفاديدهترين اقليت حال حاضر جهان دانست. اين جمعيت، در کشوري زندگي ميکنند که از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر بودايي است. مسلمانان به شدت مورد ظلم و تجاوز قرار گرفتهاند و دولت ميانمار آنها را در شمار جمعيت انساني به حساب نميآورد. وحشيانهترين سطح رفتار دولت ميانمار در ماه آگوست خود را نشان داد. زماني که سيل جمعيت روانه کشور همسايه يعني بنگلادش شد و گزارشهاي بسيار دردناکي از کشتار، تجاوز سيستماتيک، و شکنجه منتشر شد. در نهايت، دست کم ۴۰۰ هزار نفر به بنگلادش گريختند و صدها هزار نفر ديگر در داخل خاک ميانمار بيخانمان شدند. دولت ميانمار اعلام کرد که اقدامات ارتش اين کشور در پاسخگويي به حملات مسلمانان به پايگاههاي پليس و پادگانهاي ارتش اين کشور بوده و اين در حالي بود که کوچکترين مدرکي دال بر اثبات ادعاي خود ارائه نداد. در بحبوحه کشتار و نسلکشي روهينگيا، «آنگ سان سو چي» برنده جايزه نوبل صلح و مشاور کنوني «تين چياو»، نخست وزير ميانمار سياست سکوت را برگزيد و به شدت از سوي فعالان حقوق بشر و سازمانهاي حقوق بشري جهان مورد انتقاد قرار گرفت و بسياري از شخصيتهاي مطرح سياسي و علميو فرهنگي جهان خواستار بازپسگيري جايزه نوبل از او شدند.
قدرتگيري محمد بن سلمان در عربستان سعودي
«محمد بن سلمان» ،وليعهد عربستان با کودتايي نرم عليه ديگر شاهزادههاي سعودي چهره کشور را تغيير داد. در ماه ژوئن بود که ملک سلمان اين جوان ۳۲ ساله را به عنوان جانشين و وارث حکومتاش معرفي کرد. با عزل «محمد بن نايف» پسر عموي وي از وليعهدي و جايگزيني بن سلمان، وي «چشمانداز ۲۰۳۰» را به عنوان ابزاري براي ايجاد تغيير و تحول در کشور به کار گرفت. بن سلمان، علاوه بر انجام اقداماتي که با چشمانداز ۲۰۳۰ در ارتباط بود، در مسير قبضه کردن قدرت اقدام به کودتا عليه مخالفين خود و بازداشت ۱۱ شاهزاده تاثيرگذار و مهم سعودي در ماه نوامبر کرد. اين اقدام او به شدت مرد تحسين دونالد ترامپ، رييس جمهور آمريکا قرار گرفت.بن سلمان، در سياست خارجي هم رويکردي بسيار تند و خصمانه نسبت به ايران و نفوذش در منطقه اتخاذ نمود و با بيتجربگي تمام، رسما اين کشور را به چالش مواجهه دعوت کرد. او، عليرغم اخطارهاي شديد نهادهاي حقوق بشري مبني بر وضعيت بحراني زنان و کودکان يمني، همچنان به بمباران و حمله به يمن ادامه داد و تداوم اقداماتاش، به يک فاجعه انساني در يمن، فرسودگي خود عربستان، و گير افتادن اين کشور در باتلاق يمن منجر شده است. وليعهد عربستان، در اقداميديگر، اختلافات شديد سياسي، تحريم عليه قطر را رهبري کرد و اکنون نيز تلاش دارد تا نهايتا اين کشور را به زانو در بياورد. عدهاي از کارشناسان و ناظران، بن سلمان را بهترين فرصت براي تغيير عربستان تندرو و سلفي به سمت کشوري مدرن ميدانند و عدهاي ديگر، او را يک وليعهد عجول بيملاحظه ميدانند که ميتواند موجبساز خطرات در صحنه بينالملل گردد.
رشد قابل توجه اقتصاد جهاني
۱۰ سال پس از رکورد بزرگ، اقتصاد جهاني با سرعتي تحسين برانگيز به سمت پيشرفت حرکت ميکند. «صندوق بينالمللي پول» چندي پيش اعلام کرد که چشمانداز جهاني، تقويت اقتصاد جهاني و گسترش سرمايهگذاري، تجارت، و توليد صنعتي و افزايش اعتماد بنفس در اين مسير است. اين نهاد همچنين اعلام کرد که دوره بازيابي کامل نشده و در خوشبينانهترين حالت، دست کم ۱۰ سال زمان نياز است. اقتصاد جهاني با ۳.۶ رشد، نيم درصد نسبت به سال ۲۰۱۶ پيشرفت داشت. سياستهاي «منطقه یورو» در اروپا موفق بود و در مجموع، نرخ بيکاري به کمترين حد خود در ۱۰ سال گذشته رسيد. چين با قدرت تمام به ۶.۵ درصد رشد مورد نظر خود در اين سال دست يافت و حتي روسيه هم با وجود موانعي چون پيامدهاي کاهش قيمت نفت طي چند سال اخير و تحريمهايش، توانست به يک شرايط مناسب اقتصادي برسد. اين جهاني شدن اقتصاد البته با خيزش و قدرتگيري مليگرايان و حاميان سياستهاي محافظتي اقتصادي (مبتني بر توليد داخلي) همراه شد.
افزايش گرمايش زمين
زمين در حال گرمتر شدن است. خواه کسي باور کند يا نه. در ماه سپتامبر بود که «اداره ملي اقيانوسي و جوي» آمريکا اعلام کرد که سال ۲۰۱۷ گرمترين سال تاريخ پس از سال ۲۰۱۶ بوده است. نکته قابل توجه اينکه ۸ سال گرم ديگر، همه از سال ۱۹۹۸ به بعد بودهاند. آيا نابودي مناطق مختلف جهان در اثر طوفانها و گردبادها و خسارت ۲۹۰ ميليارد دلاري و بيخانمان شدن صدها هزار نفر، معني ديگري جز گرم شدن زمين در اثر فعاليتهاي اشتباه انساني ميدهد؟ ذوب شدن چشمگير امروز يخهاي قطب شمال و جنوب و يخچالهاي زمين، چيزي بود که دانشمندان در اين چند سال اخير پيشبيني کرده بودند و نسبت به آن اخطار داده بودند. طبق يک حقيقت علم فيزيک، گرمتر شدن اقيانوسها برابر است با بروز طوفانهاي بزرگتر. سران کشورها به تازگي متوجه ابعاد وحشتناک پيامدهاي گرم شدن زمين شدهاند و در ماه ژوئن در نشست پاريس گرد هم آمدند اما، ترامپ،رييس جمهور آمريکا که کشورش متهم رديف دوم گرمايش زمين با توليد گازهاي گلخانهاي و آلودگيهاي مختلف است، نه تنها از مشارکت شانه خالي کرد که عملا اعلام کرد اخطار جدي دانشمندان مبني بر خطرات گرمايش زمين از اساس دروغ است. اين امر، موجب تعجب و شگفتي همه دانشمندان و سران کشورهاي مختلف گرديد.
سقوط موگابه پس از ۳۷ سال
آيا کسي ميتواند هم قهرمان باشد و هم يک تبهکار؟ با بررسي زندگي موگابه به اين نتيجه ميرسيم که چنين چيزي در مورد وي صدق ميکند. او هم همچون «نلسون ماندلا»، براي جنبش آزاديخواهي عليه سفيدپوستان زيمبابوه، سالها در زندانهاي کشورش به سر برد. اما در جاي ديگر، درست بر خلاف ماندلا، بر قدرت چنگ انداخت و اعتباري که به دست آورده بود را بر باد داد. او ۳۷ سال بر کشورش حکومت کرد و تصميم داشت که حتي اگر اقتصاد به گل بنشيند و روز به روز استبدادش بيشتر شود، باز هم از حکومت کنار نکشد. دست آخر، اين تانکهاي ارتش زيمبابوه بودند که با ورود به «هراره» پايتخت زيمبابوه او را مجبور به کنارهگيري از قدرت کردند. ديکتاتور که شرط کنارهگيري را جايگزيني همسرش دانست، از سوي حزب متبوعاش «اتحاد ملي آفريقايي زيمبابوه» (ZANU) حمايت نشد و سرانجام، «امرسون منانگاگوا» ،نخست وزير سابق و مخالف سياسي چند سال اخيرش که در تبعيد به سر ميبرد، به عنوان رييس جمهور منتخب مردم انتخاب گرديد. هر چند که منانگاگوا متعهد شده که در سال آينده انتخاب برگزار کند، اما منش و رفتار سياسياش نشان ميدهد که شباهت بسياري به موگابه ديکتاتور دارد.
گردش در تنش کره شمالي و آمريکا
درگيري و تنش لفظي بين رهبران آمريکا و کره شمالي در سالي که گذشت به اوج خود رسيد درحالي که بسياري انتظار جنگ بين اين دو کشور را داشتند گردش ناگهاني در تنش شبه جزيره کره رخ داد که جرقههاي آن با بازيهاي المپيک و حضور تيم کره شمالي در کره جنوبي آغاز شد و در نهايت پس از ديدارهاي سريع نمايندگان دو کشور ، ناگهان در ماه مارس دونالد ترامپ در توييتي از ديدار خود با رهبر کره شمالي کيم جونگ اون در ماه مه 2018 خبر داد. روساي جمهور آمريکا طي ساليان گذشته پيوسته مدعي بودند که کره شمالي را کنترل خواهند کرد. آنها به دنبال پياده کردن سياست هويج و چماق بودند که هيچگاه آن چنان که انتظار داشتند، در مورد اين کشور اثر نکرد. ترامپ که در جريان انتخابات آمريکا، نقش يک انزواگر صلحطلب را براي فريب اذهان عموميبازي کرد و در اين راستا حرف از دوستي و همکاري با کره شمالي ميزد، پس از جلوس بر کرسي رياست جمهوري، تبديل به دشمن رديف اول «کيم جونگ اون» رهبر اين کشور شد. تنش لفظي به حدي افزايش يافت و کار به حدي بالا گرفت که جامعه بينالمللي نگران بروز يک نبرد منطقهاي بين دو کشور شد. ترامپ بسيار شفافتر و شديدتر از اوباما اقدام به تهديد نظاميکره شمالي کرد و رهبران پيونگ يانگ، در واکنشي قاطعانه، چندين آزمايش موشکي را انجام دادند. رييس جمهور آمريکا رسما اعلام کرد: «کره شمالي حدي از آتش و خشم را خواهد ديد که جهان تاکنون تجربه نکرده است». ترامپ همچنين تصميم به اعمال فشار بر چين براي کنترل کره شمالي گرفت. اما کره شمالي همچنان بر سر مواضع خود ماند و چينيها هم ترامپ را جواب کردند. دراين ميان تمايل رئيس جمهور کره جنوبي به خاتمه تنشها شايد کليد شروع مذاکرات و آرام شدن اين جنگ لفظي را روشن کرد.
رياست جمهوري مادام العمر «شي جينپينگ»
امسال، سال «شي جينپينگ» رييس جمهور چين بود. چين، به طور قابل توجه در سايه انزاوا طلبي ترامپ توانست از قوانين تجارت بينالملل بهره برد. شي، در عرصه جهانيسازي، «سياستهاي مراقبتي» اقتصاد خود را حفظ کرد. در ماه ژوئن و در همان زماني که آمريکا زير پيمان پاريس زد، وي به خاطر عمل به تعهداتاش در قبال گرمايش زمين، از سوي رهبران جهاني و در نشست پاريس مورد تمجيد و تحسين قرار گرفت. موفقيتهاي پي در پي وي، کار را به جايي رسانيد که ترامپ از اتهامات و توهينهاي خود بر عليه چين دست کشيد و عملا در ديدار ماه نوامبر، به نوعي در مقابل وي زانو زد. اما بزرگترين موفقيت شي در نوزدهمين کنگره حزب کمونيست چين رخ داد. او براي دومين ۵ سال، به عنوان دبير کل حزب انتخاب شد.وي، اکنون به عنوان «رهبر مرکزي کاريزماتيک» داراي قدرت منحصره در سايه شناخته ميشود که عنواني است که شامل حال «مائو تسه تونگ»، «دنگ ژيائوپينگ»، و «جيانگ زمين» شده بود و حتي «هو جينتائو» هم به اين عنوان دست نيافت. او به قدري در چين محبوب شده که بخشي به نام «انديشه شي جينپينگ» در اساسنامه حزب گنجانده شده است که باز هم اين يک افتخار بزرگ براي اين سياستمدار چيني است که فقط پيش از اين شامل حال شيائوپينگ و مائو شده بود. با برداشته شدن محدوديت رياست جمهوري توسط حزب کمونيست وي ميتواند رياست جمهور دائم العمر چين باشد.
آنگلا مرکل براي چهارمين دوره متوالي صدراعظم آلمان شد
پارلمان آلمان براي چهارمين دوره متوالي، آنگلا مرکل را به عنوان صدراعظم اين کشور انتخاب کرد و به بنبست سياسي شش ماهه در آلمان پايان داد. نمايندگان بوندستاگ، مجلس سفلاي آلمان، با ۳۶۴ راي موافق در برابر ۳۱۵ راي مخالف و ۹ راي ممتنع، به صدراعظميآنگلا مرکل ۶۳ ساله راي دادند. انتخاب خانم مرکل به عنوان صدراعظم آلمان بعد از گذشت شش ماه از انتخاباتي صورت گرفت که برنده قطعي نداشت و تشکيل دولت ائتلافي را به بحراني سياسي بدل کرد.اين وضعيت سرانجام با توافق دو حزب دموکرات مسيحي به رهبري خانم مرکل و حزب سوسيال دمکرات براي تشکيل دولت ائتلافي به پايان رسيد.به گفته ناظران خانم مرکل با يکي از سختترين دورههاي صدراعظميخود روبرو است که احتمالا آخرين دوره او خواهد بود. تعداد آراي موافق و مخالف به صدراعظمياو در پارلمان آلمان هم نشان ديگري از موقعيت شکننده او و حزبش است. ظهور و موفقيت حزب راست افراطي "آلترناتيو براي آلمان"( AfD) در انتخابات اخير، معادلات سنتي سياست در آلمان را به هم زد. مسئله مهاجرت در سال ۲۰۱۵ به پاشنه آشيل خانم مرکل تبديل شد. او در آن زمان به عنوان صدر اعظم آلمان موافقت کرد که بيش از يک ميليون پناهجو و مهاجر وارد آلمان شوند.
جنگ تجاري و سياستهاي ضدجهاني سازي ترامپ
دونالد ترامپ رييس جمهور آمريکا براي پيشبرد سياست "اول آمريکا " تعرفههاي واردات فولاد و آلومينيوم را 25 درصد و 10 درصد افزايش داد امري که باعث سقوط بازارهاي بورس و تهديد متحدان آمريکا به مقابله به مثل و اعمال تعرفههاي سنگين بر کالاهاي آمريکايي شد.دونالد ترامپ، همکاري در «پيمان تجاري اقيانوس آرام» را قطع کرد؛ از توافق زيست محيطي پاريس عقب کشيد و تعهد ايران به توافق هستهاي را تاييد نکرد؛ استفاده وسيع از پهپاد را مجاز دانست؛ قدس را به عنوان پايتخت رژيم صهيونيستي اعلام کرد؛ مسائل حقوق بشري را به کنج و حاشيه راند؛ زير ميز قرارداد نفتا زد و کانادا و مکزيک را مايوس ساخت؛ دوستان آمريکا در ناتو را بسيار از خود نااميد کرد؛ سطح تنش با کره شمالي را تا حد احتمال بروز درگيري بالا برد؛ و عليه سازمان تجارت جهاني شمشير را از رو بست؛ همه اين سياستهاي تند و خصمانه، موجب شده تا بسياري از متحدين و شرکاي آمريکا در جهان، از زوال امپراتوري اين کشور به شدت نگران شوند و اگر چنين شود، آثار آن براي اين کشور بسيار مخرب خواهد بود.