تجارت از پدیده رفاهزدگی برخی مسئولان گزارش میدهد؛
گروه اقتصاد کلان: همان زمان که سياست تعديل ساختاري به عنوان مؤلفه تآثيرگذار توسعه اقتصادي و رفاه اجتماعي از سوي دولت سازندگي اجرايي شد؛ هشدار کارشناسان اقتصادي را در پي داشت.
گروه اقتصاد کلان: همان زمان که سياست تعديل ساختاري به عنوان مؤلفه تآثيرگذار توسعه اقتصادي و رفاه اجتماعي از سوي دولت سازندگي اجرايي شد؛ هشدار کارشناسان اقتصادي را در پي داشت. آنها به صراحت اعلام کردند که نتيجه سياست تعديل ساختاري، هنجارشکني ضدتوليد است. موضوعي که حالا با گذشت سي سال از آن به خوبي مشخص شده است و اقتصاد گرفتار يک فضاي رانتي شده که به گسترش نابرابريهاي ناموجه دامن زده است.
همان زمان و حتي پيش از آن هنگام، اغلب کارشناسان اقتصادي نسبت به ترويج اقتصادي مبتني بر سرمايهداري هشدار داده بودند. گفتههاي روز گذشته رهبري در ديدار رئيس، نمايندگان و جمعي از کارکنان مجلس شوراي اسلامي، درباره رشد اشرافيگري؛ نشاندهنده انتقاد رهبري به وضع موجود است. رهبري ديروز اشرافيگري را بلاي بزرگ کشور خواندند و افزودند: اگر خلقوخوي اشرافي جزو سبک زندگي ما شد، تبعات منفي آن از جمله ريزشها پاياني نخواهد داشت و کار خيلي مشکل ميشود.
هشدار رهبري را ميتوان از زواياي مختلفي بررسي کرد. همچنانکه در اين نوشتار بيان شد؛ در حال حاضر اشرافيگري موجب ايجاد يک اقتصاد رانتي در کشور شده است که بين جامعه، دولت و نخبگان فاصله ايجاد کرده است.
بررسي اين موضوع که اقتصادرانتي يا اقتصاد غيرمولد چه تبعاتي بر جامعه گذاشته و خواهد گذاشت، ميتواند راهگشاي خوبي براي ايجاد راهکارهاي مناسب در جهت مقابله با آن شود.
سياستگذاري جزيرهاي با طعم اقتصاد رانتي
بر پايه آمارهاي ارائه شده در ايران بيش از 200 برابر کشورهاي سرمايهداري سپردهگذاري ميشود. اين موضوع بيانگر آن است که اقتصاد کشور يک اقتصادي است که متکي مناسبتهاي رانتي و ربوي است. اين موضوع از اولين برنامه توسعه پنج سال به وجود آمد و در دولتهاي نهم و دهم به اوج خود رسيد، به گونهاي که در حال حاضر حتي دولت دوازدهم نيز تاکنون نتوانسته اين فضا را تغيير دهد.
به گفته اغلب کارشناسان اقتصادي، دولتها پس از اجراي سياست تعديل ساختاري در خدمت سرمايهداري قرار گرفت؛ به طوري که همه سياستهاي اقتصادي بر پايه منافع آنها شکل ميگيرد.
در اين زمينه کارشناسان اقتصادي که بررسيهاي زيادي در اين زمينه انجام دادهاند، به خوبي زواياي مختلفي را از اين مسئله بيان ميکنند. عمر اقتصاد رانتي حاصل از سياست تعديل ساختاري را کمتر از سي سال است؛ اما به اندازه دو برابر اين مدت اقتصاد کشور را به سمت رانتخواري و هنجار شکنيهاي ضد توليد سوق دادهاند.
کارشناسان اقتصادي مثل حسين راغفر، حسن سبحاني، محمد خوشچهره، ابراهيم رزاقي و فرشاد مومني معتقدند براي رهايي از اشرافيگري و فضاي اقتصاد سرمايهداري،تدوين يک سياستگذاري مبتني بر بوميگرايي حاصل از يک انديشه جامعنگرانه است. به عبارتي آنها معتقدند اگر سياستهاي اقتصادي از سوي دولتها به انحراف کشيده شده است؛ حاصل نفوذ جريانهاي سوداگرايانه سرمايهداري رانتي در غياب همه انديشهها و سلايق ديگر بوده است به طوري که دولتها از سر استيصال مبادرت به تدوين و اجراي سياستگذاري جزيرهاي با طعم اقتصاد رانتي شدهاند.
فرشاد مومني معتقد است که در شرايط کنوني مهمترين وظيفه تيم اقتصادي دولت دوازدهم، ارتقاي سرمايه اجتماعي از راه بهبود اوضاع معيشت مردم همراه با اصلاح ساختارها ميداند. حسن سبحاني نيز بوميگرايي سياستهاي اقتصادي را براي اصلاحات ساختاري در اين راستا مورد اهميت قرار ميدهد. ابراهيم رزاقي بر محوريت نهادگرايي و ممانعت از خام فروشي و بازار گرايي تاکيد ميکند. محمد خوشچهره نيز تدوين استراتژي اقتصادي بر مبناي همه سلايق اقتصادي را مورد تأکيد قرار ميدهد. حسين راغفر مشارکت اقتصادي را راهکار نهايي ميداند؛مشارکت چند صدايي به جاي تک صدايي.
موضوعي که کاملا مغاير با سروصداهاي غوغاسالارانه به نفع بخشهاي غيرمولد اقتصاد است. مسئلهاي که دولتها را در اوج استيصال قرار داده و به صورت کوتهنگرانه اقدام به سياستگذاري ميکنند.
ويژگيهاي اقتصاد سرمايهداري رانتي
سرمايهبري؛ آببري؛ آلايندگي و ناتوان از ايجاد اشتغال، چهار ويژگي عمده اقتصاد رانتي است.
اين عوامل باعث ميشوند که شکاف طبقاتي گسترش يابد و آنچه که امروز با آن مواجه هستيم، تنزل سرمايه اجتماعي و افزايش نابرابريهاي ناموجه است. يکي از ويژگيهاي نابرابريهاي ناموجه ايران اين است که در اقتصاد رانتي ايران، رانتجويان و رباخواران در سطوح بالاي کشور هستند و توليدکنندگان در سطوح پايين قرار دارند بنابراين شکنندگي در ايران بالا است. وقتي اين موضوع به وجود ميآيد، تنها مؤلفهاي که در اين اقتصاد ميتواند به حيات خود ادامه دهد، وابستگي بيش از حد به طرفيتهاي خارجي و به عبارتي بازارگرايي افراطي که تنها منابع کشور به صورت خام به فروش ميرسد. همواره سهم عمده صادرات کشور نفت خام و فرآوردههاي ميعانات گازي بوده است. اين موضوع را آمارهاي گمرک منتشر ميکنند. رشد اقتصادي کشور در سالهاي گذشته نيز به خاطر سهم عمده خام فروشي حاصل از نفت و خانواده آن بوده است. لذا مشاهده ميشود که اقتصاد توليد محور نه تنها رشد نيافته بلکه در رکود به سر ميبرد. آنطور که فرشاد مومني گفته است: اگر نابرابريهاي ناموجه را مورد توجه قرار دهيم شاهد يک درهم تنيدگي ميان اين نابرابريها و وابستگي ذلتبار به خارج هستيم. همچنين ظرفيت بدوناستفاده توليد در اقتصاد ايران دو برابر ظرفيت توليد فعلي است و اين توليدات هم با کمبود متقاضي روبهرو هستند که دليل آن در عدم توانايي فقرا و عدم تمايل ثروتمند و اغنيا به مصرف آنها است.
تبعات
اصليترين تبعات اقتصاد سرمايهداري غيبر مولد؛ سرکوبي توليد و خلاقيت، از بين رفتن همبستگي ملي، کاهش سرمايه اجتماعي است که اين امر بزرگترين مانع شکلگيري حس ملي است.
اگر نابرابريهاي ناموجه از يک ميزان بالا برود، حس همبستگي جاي خود را به حس ستيز و آشتيناپذيري خواهد داد و نتايجي مانند کاهش تعهد اجتماعي، تزلزل نيروي محرکه توليد، آسيبزدن به عزت نفس مردم و کاهش اميد به زندگي مردم را خواهد داشت بنابراين به اعتبار برقراري مناسبات ستيز، نابرابريهاي ناموجه منشأ اکثر جرمها و خشونتها است، از همين روي بسياري از فيلسوفان علم توجه ويژهاي به اين موضوع دارند.
به همين دليل است که رهبري اشرافيگري را بزرگترين بلا ميدانند و بر حذف آن در اقتصاد تاکيد دارند
مافياي باغخواري و فسادِ سيستماتيک هنوز ادامه دارد
رئيس کميته محيط زيست شوراي شهر تهران با بيان اينکه از مجموعه باغات تهران ۴۰۰ هکتار با ارزش اکولوژيک باقي مانده است، بر نقش مافياي باغخواري و فساد سيستمايک در نابودي باغات تاکيد کرد و گفت: خط مقدم اقدامات شوراي شهر پيدا کردن جايگزيني براي مصوبه برج باغها است و خطر خشکاندن باغات در صورت تعلل بيشتر جاي نگراني دارد.
سيدآرش حسيني ميلاني در گفتگو با ايلنا افزود: مسائل محيط زيستي پيچيده بوده، چندين لايه اجتماعي دارد و اقتصاد مردم و سياست و فرهنگ مستقيما با آن در ارتباط هستند. وي گفت: مافياي باغخواري توان خود را به کار ميبرد تا بتواند ملکي را تغيير کاربردي داده و از رهگذر تغيير کاربري، برجسازي کند؛ تحولي که در حدود ۱۵ سال گذشته اتفاق افتاده و مشاهده ميکنيم باغات بسياري به اسم مصوبه برج باغ تخريب شد. وي ادامه داد: بخشي از نابودي باغات هم به علت فساد موجود در سيستم است. برخي هم هيچ اهميتي به از بين رفتن درخت نميدهند و اگر به آنها بگوييد درختي از بين رفته؛ به شما ميخندند. از ديد آنها ارزش حفظ يک درخت اصولا قابل مقايسه با ساختمانسازي نيست اين نگاه فقط در متوليان ساخت و ساز نيست بلکه برخي از عموم مردم نيز درختان را يک امر مزاحم تلقي ميکنند. وي با بيان اينکه در باغات تهران حدود ۲۲ هکتار بافت ميراثي وجود دارد، عنوان کرد: براساس بررسيهايي که انجام دادهايم، تا اين لحظه حدود سه هزار و ۵۰۰ پلاک در محدوده مناطق ۲۲ گانه تهران شناسايي شده است و ۴۰۰ هکتار آن باغهايي هستند که ارزش اکولوژيک دارند. درختاني در اين باغات وجود دارند که بنشان صد سانتيمتر و بيشتر است. ميلاني ادامه داد: ۴۰۰ هکتار، رقم کمينيست و ميتوان تعداد قابل توجهي بوستان در اين باغات احداث کرد. همه اين باغها خصوصي بوده و بايد به اين نکته توجه شود که بودجه بسيار زيادي براي خريد و تملک آنها نياز است. اين عضو شوراي شهر تهران گفت: اکنون اين نگراني وجود دارد که مافياي برجخواري، باغات را بخشکاند. در واقع ما بايد هرچه سريعتر راهکاري براي مصوبه جايگزين طرح لغو شده برج باغها باشيم. در راهکار جايگزين هم بايد بتوانيم به مالکان باغ مشوقهايي بدهيم تا از خشک کردن درختان جلوگيري شود
استاندار تهران اعلام کرد؛
استاندار تهران گفت: مقرر شده است، براي نوسازي ساختمان پلاسکو بنياد مستضعفان با رعايت کليه ضوابط از جمله رعايت ضوابط فني و اخذ مجوز شهرداري با لحاظ معافيت از پرداخت عوارض، اقدام خاکبرداري را از روز عيد فطر امسال آغاز کرده و پس از دو ماه با ارائه طرح از سوي بنياد و موافقت شهرداري، ساختمان وارد فاز عملياتي شده و تا عيد فطر دو سال آينده به بهره برداري برسد. به گزارش ايلنا، جلسهاي به منظور رفع موانع اجراي نوسازي ساختمان پلاسکو به رياست استاندار و حناچي معاون فني شهرداري تهران، محسني شهردار منطقه ۱۲ و اعطا ،حبيب زاده و سالاري اعضاي شوراي شهر تهران و نمايندگاني از بنياد مستضعفان و شوراي ساختمان پلاسکو برگزار شد.
استاندار تهران در اين جلسه با اشاره به علت تاخير اجراي طرح بنياد مستضعفان براساس تفاهم نامه با شهردار وقت گفت: شهرداري علت عدم دريافت مجوز براي بنياد را ميراث فرهنگي اعلام کرد براين اساس که باغ اکبر در محدوده آثار فرهنگي و تاريخي قرار دارد و امکان اخذ مجوز ساخت در اين زمين وجود ندارد.
مقيميافزود: ميراث فرهنگي در خصوص باغ اکبر، حقوقي و قانوني نظر داده است و علاوه برآن شهرداري هم بدون هماهنگي و تاييد ميراث فرهنگي قادر به صدور پروانه نيست و بنياد مستضعفان هم بدون پروانه امکان ساخت نداشت. وي با بيان اينکه استدلال همه دستگاهها در اين بخش استناد قانوني بوده است تصريح کرد: در آخرين جلسه اسفندماه سال گذشته با معاون سازمان ميراث فرهنگي و معاون شهرسازي شهرداري و شهردار منطقه ۱۲ جلسهاي برگزار شد و در شورايي فني موافقت شد هرآنچه در حادثه پلاسکو تخريب شده است بازسازي شود و در خصوص ساختمان شمالي هم براساس نامه کسبه و اهالي ساختمان با مقاوم سازي به عهده کسبه موافقت شد تا با راي اکثريت مالکان و ثبت در دفترخانه کار مقاوم سازي با طرح نظام مهندسي و تاييد شهرداري انجام شود. استاندار تهران افزود: مسائل فني ساخت ساختمان پلاسکو با شهرداري و نظام مهندسي است و ساختمان طبق ضوابط شهرداري ساخته ميشود. وي با بيان اينکه اموال و زندگي ۵۰۰ خانوار در حادثه پلاسکو دچار خسارت شده است گفت: کسبه ساختمان حداکثر همکاري را داشتند و ما نيز تکاليفي به عهده داريم و وقتي جلسات رسيدگي به موانع ساخت ساختمان پلاسکو با حضور استاندار برگزار ميشود به اين معنا است که مسئوليت به عهده داريم و همه دستگاههاي حاضر در جلسه نسبت به انجام مصوبات تعهد دارند