شرایط اقتصادی؛ هر روز دشوارتر از دیروز
محمد‌قلي يوسفي عضو هيات علمي‌دانشگاه علامه طباطبايي در جهان صنعت نوشت: اقتصاد کشور درگير هزارلاي پر‌پيچ و خمي‌شده که گذر از آن هر روز دشوارتر مي‌شود و آنچه از سوي کارشناسان اقتصادي هر روز مطرح مي‌شود چيزي نيست مگر ذکر مصيبت. اما چه بايد گفت که ذکر اين مصيبت را نمي‌توان هر روز تکرار کرد. هيچ‌يک از مسوولان نيز تا امروز قدم جدي‌اي برنداشته‌اند تا بتوان نسبت به آن اميدوار بود و با حوصله و آرامش در انتظار بهبود شرايط نشست. متاسفانه وضعيت اقتصادي کشور هر روز بد و بدتر از گذشته مي‌شود و اين موضوع زجر‌آور و نگران‌کننده است.
گويا تنها راهکاري که به ذهن مسوولان اقتصادي کشور مي‌رسد امنيتي نشان دادن شرايط و اجراي تصميمات بر پايه ايجاد وحشت و نگراني در جامعه است. بارها بيان شد که بگير و ببندها، درمان‌کننده شرايط دشوار فعلي اقتصاد کشور نيست و هرگز به اين موضوع توجهي جدي نشد. امروز اما مشکلات اقتصادي فقط بر دوش نرخ ارز و سکه نيست بلکه به همه امور روزمره زندگي شهروندان تسري پيدا کرده است. فقر و بيکاري گسترش يافته و رو به افزايش است و مسوولان با بي‌توجهي کامل هيچ اقدام جدي نمي‌کنند. زماني که مسوولان هيچ اقدام جدي نمي‌کنند خود بيانگر آن است که شايد خود مي‌دانند مقصر اصلي اين مشکلات خودشان هستند. بارها شاهد آن بوده‌ايم که بعد از بحران‌هاي طبيعي مسوولان پشت تريبون آمده‌اند و از رسانه‌ها استفاده کرده‌اند تا در نهايت به مردم پيام همراهي و همکاري دهند. اين روزها حتي چنين پيام‌هايي هم از سوي مسوولان شنيده نمي‌شود و خود بيانگر بي‌توجهي آنها نسبت به شرايط فعلي است. مسوولان به سادگي همه مشکلات را رها کرده‌اند و حتي حاضر به پاسخگويي هم نيستند. در چنين شرايطي هيچ آينده روشني از آينده اقتصادي کشور متصور نيست. در حال حاضر فشار بيش از حدي بر زندگي مردم وارد است. مردم از منظر اجتماعي، اقتصادي و رواني دچار سردرگمي‌و بحران شده‌اند و هيچ برنامه‌اي براي بهبود زندگي آنها ترسيم نشده است. اقتصاد سالم نياز حياتي براي جامعه‌اي سالم است و در شرايطي که مردم دچار مشکلات جدي شده‌اند اقتدار جهاني هم ديگر هيچ مرهمي‌بر زخم مردم نخواهد بود. از همين رو است که بايد به زودي همه مشکلات را مورد واشکافي و بررسي جدي قرار داد. ديگر نکته‌اي که بر حجم مشکلات اقتصادي جامعه افزوده است تزريق اين تفکر اشتباه از سوي مسوولان به جامعه است که هر آنچه در اقتصاد کشور مي‌گذرد دليلي ندارد مگر حباب‌هاي رواني که خود فشار رواني است که چارچوب اقتصادي کشور را اين‌گونه ترسيم کرده است. حتي اگر رواني بودن حجم مشکلات اقتصاد کشور را بپذيريم در نهايت اين نکته مطرح است که افرادي از سياره و سرزميني ديگر چنين تصورات رواني را در جامعه ايجاد نکرده‌اند بلکه هر آنچه بر اقتصاد کشور مي‌گذرد حاصل رفتارهاي اقتصادي نادرست مسوولان و نيافتن راهکارهاي عمل‌گرايانه است

از خاک اين جزيره بخوريد
خاک خوراکي! بله درست شنيديد مي‌خواهيم شما را به جايي ببريم که مي‌شود خاکش را خورد بدون آنکه برايتان اتفاقي بيفتد و جالب تر اينکه اينجا در کشور خود ماست!
شايد در ابتدا کمي‌تعجب کنيد و بپرسيد مگر مي‌شود خاک را هم خورد؟ بله مي‌شود البته اگر به جزيره هرمز سفرکنيد. خاک خوراکي هرمز متعلق به کوه خوراکي در جزيره هرمز است و ما هر چه از شگفتي‌هاي اين جزيره برايتان حرف بزنيم کم گفته ايم!
به جزيره هرمز اسم‌هاي مختلفي مي‌گويند، جزيره رنگين کمان‌ها، جزيره خوراکي و… با ما همراه باشيد تا با هم سري به اين جزيره بزنيم و ببينيم چطور خاک آن را مي‌شود خورد.
با سفر به جنوب ايران، در مسير دريايي قشم به سمت هرمز مي‌توانيد کوه‌هاي رنگي جالبي ببينيد. هرمز شگفتي‌هاي رنگارنگ جالبي دارد و شما مي‌توانيد با سفر به آن خاک‌هاي که داراي رنگ هستند را لمس کنيد. خاک زرد، سفيد، فهوه اي، قرمز، طوسي، و .. اما خاک يکي از کوه‌هاي هرمز را مي‌توانيد نه تنها با دستانتان لمس کنيد بلکه در غذايتان هم بچشيد و لذت ببريد! خاک خوراکي هرمز…
يک نوع از خاک جزيره هرمز توسط محلي‌ها در طبخ غذا زياد استفاده مي‌شود آن گلک نام دارد. اهالي هرمز از اين خاک به عنوان يک ادويه استفاده مي‌کنند که به غذايشان رنگ دهد. گلک متعلق به کوهي قرمز رنگ است که محلي‌ها به آن دلک مي‌گويند. بانوان جزيره هرمز از گلک اين ادويه خوش رنگ در تهيه ماهي‌ها جنوبي، ترشي‌هاي هيجان انگيز، مرباهاي خوش طعم و نان‌هاي محلي استفاده مي‌کنند. يکي از نان‌هاي خوشمزه‌اي که با اين خاک تهيه مي‌شود تمشي نام دارد.
اين کوه خوراکي حدود ۲۰۰ متري جنوب هرمز است و خاک آن در فرهنگ غذايي هرمز نقش مهمي‌دارد. پيشنهاد مي‌کنيم در سفر به هرمز حتما براي يک بار هم که شده غذايي را امتحان کنيد که در ترکيب آن از اين خاک کمک گرفته شده است. جالب مي‌شود وقتي بدانيد بومي‌هاي اين جزيره از اين خاک مي‌توانند يک سس درست کنند! آنها اين خاک خوراکي هرمز را در ابتدا پاک سازي مي‌کنند و با آب ترکيب مي‌کنند. پس از آنکه اين محلول ته نشين شد آب غليظ سرخ رنگي که از آن مانده است را با کمي‌نمک ترکيب مي‌کنند و در نهايت يک سس قرمز رنگ را به وجود مي‌آورند. نمک استفاده شده در اين سس هم از همان کوه‌هاي نمکي قشم به دست مي‌آيد. محلي‌ها ماهي‌هاي تازه جنوبي را با پوست نارنج و سس در يک دبه مي‌ريزند و اين دبه را براي ۲ ماه زير نور مستقيم آفتاب مي‌گذارند تا با آن «سوراغ» درست کنند، که يکي از غذاهاي بسيار خوشمزه و معروف اين جزيره است. اهالي هرمز از خاک سرخ رنگ خوراکي براي تهيه غذاهايي جون ميگو، عدس پلو، کله جوش و … نيز استفاده مي‌کنند چرا که غذايشان را حسابي خوش طعم و بو مي‌کند. خاک خوراکي هرمز باعث رونق وضع اقتصادي اهالي اينجا شده است و نه تنها از استخراج آن مي‌توان استفاده زيادي برد بلکه سوژه‌هاي عکاسي که در اينجا يافت مي‌شود را نمي‌توانيد در جاي ديگر پيدا کنيد. ايجا جزيره مداد رنگي‌هاست و با کمي‌خلاقيت مي‌توانيد عکس‌هاي جالبي از در سفرتان بگيريد. از خاک‌هاي رنگي هرمز هر سال در نيمه دوم سال يک فرش بزرگ رنگي توسط هنرمندان ساخته مي‌شود و گردشگران بسياري براي ديدن آن به اين جزيره سفر مي‌کنند. فرشي خوش نقش و خوش آب و رنگ که تار و پود آن را خاک‌هاي رنگ همين جزيره تشکيل داده اند. به علت اينکه هرمز داراي خاک‌هايي با تنوع رنگي بالاست نزد زمين شناسان به بهشت زمين شناسي معروف است، جزيره‌اي مملو از کوه‌هاي رنگي و معادن نمکي. به قدري تنوع رنگي خاک‌هاي هرمز بالاست که در کمتر جايي در جهان مي‌توان نظير آن را پيدا کرد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

تلفن‌هاي هوشمند سامسونگ جايگاه نخست فروش را در بازار روسيه دارد و پس از آن کمپاني هواوي در مکان دوم و شيائومي‌جايگاه سوم را دارد. مرکز دولتي آمار روسيه اعلام کرده که اين ميزان خريد تلفن همراه در پنج سال گذشته بي‌سابقه بوده است و تاکنون بيش از ۶.۳ ميليون عدد تلفن همراه در سه ماهه ۲۰۱۸ ميلادي به فروش رفته است. به گزارش ايسنا، بر اين اساس از جمعيت ۱۴۴ ميليون نفري روسيه در سه ماهه اول امسال به ازاي هر ۱۲ نفر يک گوشي هوشمند جديد به فروش رفته است. تلفن‌هاي هوشمند سامسونگ جايگاه نخست فروش را در بازار روسيه دارد و پس از آن کمپاني هواوي در مکان دوم و شيائومي‌جايگاه سوم را دارد، اما به اعتقاد تحليلگران بازار، با توجه به کيفيت گوشي‌هاي شيائومي، قيمت ارزان و افتتاح صدها فروشگاه اختصاصي اين برند چيني، بزودي ممکن است مکان دوم پرفروش‌ترين گوشي هوشمند از آن اين شرکت شود. همچنين متوسط قيمت گوشي‌هاي خريداري شده توسط کاربران روسي در اين مدت ۱۷۵ دلار بوده است

پشت پرده نابساماني بازار تلفن همراه
وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات با اشاره به اين که شرکت‌هاي واردکننده در ابتداي سال جاري دلار مورد نياز خود را با بهاي 4200 تومان دريافت کرده‌اند معتقد است که نبايد قيمت گوشي در بازار، بالاتر از حد معمول برود.
به گزارش ايسنا، محمد جواد آذري جهرمي‌گفت: ... ابتدا 54شرکت براي واردات 7ميليون و 229 هزار و 646 هزار گوشي تلفن همراه به ارزش 580ميليون و 629 هزار و 283 يورو، درخواست دادند که اين موضوع در سامانه ثبتارش(سيستم الکترونيکي ثبت سفارشات واردات کالا) ثبت شده است. وي ادامه داد: طبق آمار ما که بازه زماني آن تا 29 خرداد است، پس از اين ثبت سفارش‌ها حدود 140هزار و 399 گوشي به ارزش 75ميليون و283هزار و 860يورو ترخيص شده که متوسط قيمت گوشي‌هاي ترخيص شده از بازار بر اساس فرمولي که عرض کردم، 536 يورو است. وزير ارتباطات همچنين گفت: پشت پرده گوشي‌هاي گران قيمتي که امروز اتفاقا در بازار با ارز بالايي محاسبه مي‌شوند و به فروش مي‌رسند افراد سودجويي هستند که ارز را گرفته و در بازار به مردم ارائه کرده‌اند



سايه سنگين نقدينگي بر بازار سفته‌بازي
وحيد شقاقي‌شهري در گفت‌وگو با آرمان گفته است:... متاسفانه طي سال‌هاي اخير شاهد افزايش بي‌محاباي نقدينگي که اکنون به بالاي 110درصد رسيده است. اين حجم عظيم نقدينگي که حدود 1500‌هزار‌ميليارد تومان است و نسبت آن به توليد به بيش از 110‌درصد رسيده است همانند ابر باران‌زايي است که هر روز مي‌تواند بر يکي از بازارهاي سفته‌بازي ببارد. اين حجم عظيم نقدينگي مي‌تواند هر بازار را بر هم بريزد و هر اقتصاد را از تعادل خارج کند. متغير دوم نرخ ارز است. مي‌توان از اين متغير در اقتصاد ايران به‌عنوان يک شاخص مهم ياد کرد که از سياست‌هاي داخلي و خارجي تاثير مي‌پذيرد. متاسفانه نبود سياستگذاري‌هاي درست اقتصادي در حوزه ارز، کنترل‌نکردن طرف تقاضا و سمت عرضه ارز و نبود مديريت کارآمد در اين بخش موجب شده است که با تحريک سياست‌هاي بين‌المللي يک بحران درست شود، زيرا سياست‌هاي داخلي هم در حوزه ارز اصولي تنظيم نيست و فشار بر منابع ارزي افزايش پيدا مي‌کند. به همين دليل اکنون ملاحظه مي‌کنيم که طي شش‌ماهه اخير 80درصد ارزش پول ملي کاهش پيدا کرده است و نرخ دلار که در بازار 3700 تومان بود به 8000 تومان هم نزديک شده است



آرزوي يکي نان شب است و رؤياي ديگري
عصر ایران: پيرمرد بازنشسته بود. از وضعيت زندگي شکايت داشت. مي‌گفت دخل و خرجش نمي‌خواند. مي‌گفت بَرج زندگي‌اش زياد است. نوه‌ها مي‌آيند. يکي از دخترهايش طلاق گرفته و با دختر کوچکش با آنها زندگي مي‌کنند. مي‌گفت هميشه دوست داشتم جمعه‌ها دورم پر از آدم باشد. فرزندانم، فاميل و يا حتي اهالي محل. در کنار هم حرفي بزنيم، ميوه‌اي بخوريم، شامي‌نوش جان کنيم و منتظر آمدن روزهاي تازه باشيم. حالا اما خدا خدا مي‌کنم کسي زنگ در خانه را نزند. با دست خالي چگونه از فرزندانم پذيرايي کنم. ماه به نيمه نرسيده، کف‌گير زندگي‌ام به ته ديگ مي‌خورد. نمي‌دانم با اين قيمت‌ها چه کنم؟ گويا کسي در اين شهر خبري از ما ندارد. در همه شهر اما داستان اينگونه نيست. آن سو ترک، پسرکي به واسطه پول‌هاي پدر، پشت ماشين گران قيمت خود مي‌تازد و از ثروت به دست آمده از فروش دلار، ماشين و سکه لذت مي‌برد. اقتصاد سرطان گرفته ايران، برخي‌ها را چنان بالا برده است که حتي از هم نشيني با ابرها هم راضي نيستند و برخي ديگر زير زمين بالاترين جايي است که در آن زندگي مي‌کنند



مواظب زعفران تقلبي باشيد
يک کارشناس کنترل کيفيت مواد غذايي اظهار داشت:عموما زعفران بدون پروانه بهداشتي در بازار حاوي رنگ مصنوعي و تقلبي است، هرچند بعضا نوع پروانه دار نيز حاوي رنگ هست، ولي به نسبت بسيار کمتر است.
به گزارش تسنيم، حسين زارع بيدکي يادآور شد: لذا بر مصرف کنندگان لازم است هنگام خريد اين محصول و در راستاي سلامت خود به داشتن پروانه بهداشتي و تاريخ توليد آن دقت و وسواس بيشتري داشته باشند.
اين کارشناس گفت: شيوه‌هاي تقلب شامل رنگ کردن خامه زعفران با رنگ استخراج شده از کلاله يا رنگ‌هاي طبيعي و مصنوعي، اضافه کردن گلبرگ‌هاي گلرنگ يا هميشه بهار به زعفران، رنگ کردن کلاله (کاکل) ذرت و اضافه کردن آن به زعفران، رنگ کردن دوباره زعفران مصرف شده، اضافه کردن کلاله حاصل از گل‌هاي گونه‌هاي ديگر به زعفران که معمولا کوتاه‌تر و فاقد ترکيبات رنگي قابل استخراج است

مسافران غير قانوني با سفر به مناطق نزديک به مرز مشترک ايران و افغانستان بويژه شهرهاي هرات و فراه و مبادله دلار با افغاني‌هاي خريده شده (واحد پول افغانستان) در ايران اقدام به قاچاق دلار به داخل کشور مي‌کنند.
«مسافران غير قانوني با سفر به مناطق نزديک به مرز مشترک ايران و افغانستان بويژه شهرهاي هرات و فراه و مبادله دلار با افغاني‌هاي خريده شده (واحد پول افغانستان) در ايران اقدام به قاچاق دلار به داخل کشور مي‌کنند. سود اين تجارت به حدي است که نه تنها بسياري از افغانيان را طي روزهاي اخير به خود جذب کرده است که برخي از ايرانيان نيز اين کار را پيشه خود ساخته‌اند.»
روزنامه «ايران» نوشت: «غلام سروار ساکن هرات است و شرکت کوچکي را اداره مي‌کند. او به‌ طور غير رسمي، کالا و دلار به ايران انتقال مي‌دهد و برخي از کالاها را از کشورهاي همسايه به هرات وارد مي‌کند. او يک پاسپورت تجاري دارد که توسط آن هر دو ماه يک بار به ايران سفر مي‌کند. غلام هر بار که به ايران سفر مي‌کند ۶ تا ۸ هزار دلار به ايران انتقال مي‌دهد. سروار مي‌گويد: «ايران اجازه انتقال ۱۰هزار دلار را مي‌دهد و به اين ترتيب من يک بار با انتقال اين ميزان پول، توانستم ۱.۵ ميليون تومان سود کسب کنم.» عزيز احمد يکي ديگر از ساکنان هرات است. او يک وسيله حمل و نقل دارد و مسافران را از هرات به مشهد ايران منتقل مي‌کند. احمد از اين طريق همچنين هر بار ۶ هزار دلار پول از هرات به ايران انتقال مي‌دهد و به جاي آن لبنيات و پوشاک از ايران وارد افغانستان مي‌کند.
بر اساس توضيح رئيس اتاق صنايع و معادن افغانستان انتقال پول به ايران در روزهاي اخير به يک کسب و کار جديد تبديل شده است. خبرگزاري «پژواک» افغانستان از اين کسب و کار خبر داده و بعضي از روايت‌هاي مردمي‌را چنين نقل کرده است.
اما اين اتفاق يک بار ديگر هم در اقتصاد ايران تکرار شده بود. در دوره قبلي اوج گرفتن تحريم‌ها و آشفتگي ارزي در سال ۹۱ انتقال يا قاچاق دلار به ايران رواج يافته بود. در همان سال اقتصاد آنلاين در گزارشي نوشته بود: «بر اساس گزاش‌هاي رسيده از مشهد طي روزهاي اخير که قيمت دلار در ايران به اوج خود رسيده است، عده‌اي از ايرانيان سودجو با سفر به شهرهاي هرات و فراه اقدام به خريد دلار کرده و در برگشت از فروش هر دلار حدود ۵۰۰ تومان به جيب مي‌زنند. به تازگي و با افزايش بي‌سابقه قيمت دلار در ايران موج جديدي از سفرهاي غير قانوني آغاز شده است. مقصد اغلب اين مسافران مرزهاي شرقي کشور بويژه افغانستان است. اختلاف قيمت موجود بين دلار در افغانستان و ايران عامل اين امر است. مسافران غير قانوني با سفر به مناطق نزديک به مرز مشترک ايران و افغانستان بويژه شهرهاي هرات و فراه و مبادله دلار با افغاني‌هاي خريده شده (واحد پول افغانستان) در ايران اقدام به قاچاق دلار به داخل کشور مي‌کنند. سود اين تجارت به حدي است که نه تنها بسياري از افغانيان را طي روزهاي اخير به خود جذب کرده است که برخي از ايرانيان نيز اين کار را پيشه خود ساخته‌اند.»
*کسب سود 5/1 ميليون توماني از انتقال هر ۱۰ هزار دلار به ايران
حالا خبرگزاري‌ها و روزنامه‌نگاران افغان خبر از اين موج جديد در کشورشان مي‌دهند و برخي نيز از انتقال روزانه ۲ تا ۳ ميليون دلار به ايران صحبت مي‌کنند. کارشناسان اقتصادي در هرات به حسيب‌ا... منتصر، روزنامه‌نگار مستقل، گفته‌اند که به اعتقاد آنها، يکي از دلايل عمده پايين‌آمدن ارزش پول افغانستان، خروج غير قانوني دلار به کشور‌هاي همسايه است.
به گفته منتصر، اخيراً به‌ دليل خروج غير قانوني دلار، اين ارز در بازار هرات به‌ شدت کاهش يافته و در نتيجه، بانک مرکزي افغانستان، محدوديت‌هايي براي خروج اين ارز از بانک و همچنين از مرز وضع کرده است. مسئولان اداره‌ محلي هرات مي‌گويند نام تمام افرادي که از اين شهر دلار خارج مي‌کنند، بايد در نوار مرزي ثبت شود و از لحاظ قانوني، هيچکس اجازه ندارد بيش از ۱۰هزار دلار از کشور خارج کند اما همين مسئولان گفته‌اند که تاکنون هيچ مورد خروج دلار از مرز به ثبت نرسيده است و بي‌ثباتي بازار نيز ادامه دارد. سيدحسين سليمي، نايب رئيس اتاق بازرگاني مشترک ايران و افغانستان نيز در گفت‌و‌گو با «ايران» اعلام کرد که فعلاً اطلاعي از اين اتفاق ندارد.
اما بهاءالدين رحيمي، رئيس اتحاديه صرافان هرات به خبرگزاري پژواک گفته است: «پس از آن که ايالات متحده آمريکا تحريم‌هايش براي ايران را از سر گرفت و نرخ تومان در برابر اسعار خارجي کاهش يافت، بيشتر شهروندان افغانستان روزانه تلاش مي‌کنند که مقدار زيادي دلار را از مرزهاي اين کشور وارد ايران کنند.» بر اساس قانون افغانستان هر شهروند اين کشور مي‌تواند ۲۰ هزار دلار با خود از کشور خارج کند؛ در حالي که در ايران براي ساماندهي بازار ارزي، به همراه داشتن ۱۰ هزار دلار ارز تصويب شده است. به اين ترتيب، آن طور که رحيمي‌مي‌گويد، انتقال ۱۰ هزار دلار به ايران در شرايط کنوني، حداقل يک‌ونيم ميليون تومان براي فرد حامل سود دارد و اين روزها روي‌هم‌رفته ۲ تا ۳ ميليون دلار به همين شکل از افغانستان خارج و به ايران وارد مي‌شود. به گفته رئيس اتحاديه صرافان هرات، اين امر باعث کمبود دلار در بازار هرات شده است. او همچنين درباره قاچاق دلار از مناطق مرزي در استان شينداد ولايات هرات، فراه و نيمروز هم ابراز نگراني کرده است.
رحيمي‌نحوه کسب سود از انتقال دلار به ايران را هم در ۳۰ خرداد ماه چنين توضيح داده بود: «در حال حاضر يک دلار آمريکايي ۶ هزار تومان در بازار هرات به حساب مي‌آيد. اما در بازار ايران هر دلار ۶۱۵۰ تومان است. به اين ترتيب از طريق انتقال ۱۰ هزار دلار به ايران، مي‌توان ۱.۵ ميليون تومان سود کسب کرد. روزانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ نفر به ايران سفر مي‌کنند و اکثرشان همراه با خود دلار انتقال مي‌دهند.»
اين مسأله را حميدا... خادم، رئيس اتاق صنايع و معادن هرات نيز تأييد کرده است. خادم مي‌گويد: «ارز ايراني‌ها هر روز ميزان بيشتري از ارزشش را از دست مي‌دهد و ايراني‌ها در تلاش هستند تا به جاي تومان، دلار نگهداري کنند. بعد از خروج آمريکا از توافق هسته‌اي و وضع تحريم‌هاي جديد عليه ايران، ارز ايراني ارزش خود را از دست داد و ايراني‌ها تلاش کردند تا دلارهاي بيشتري را به عنوان پشتيبان و ذخيره، تهيه کنند.»
او بعد از اين توضيحات اعلام کرد که هيچ رقم دقيقي براي مقدار انتقال روزانه ارز به ايران موجود نيست اما خبر از يک اتفاق جديد در افغانستان داد: «اين يک واقعيت است که انتقال ارز به ايران در چند وقت اخير به يک کسب و کار تبديل شده است.» البته اثرگذاري تلاطم‌هاي بازار ارز ايران بر افغانستان از چند ماه پيش شروع شده بود. نرخ دلار به افغاني در حدود دو دهه گذشته تا حد زيادي ثابت بود و در اکثر سال‌هاي گذشته يک دلار آمريکايي بين ۴۸ تا ۶۸ افغاني مبادله مي‌شد.
خليل صديق، رئيس بانک مرکزي افغانستان در آبان ماه گفته بود که تشنج سياسي در دو ماه گذشته عامل اصلي کاهش ارزش افغاني است که مسئول اين تشنج باعث ايجاد مشکلات براي مردم افغانستان و کاهش ارزش افغاني شده است. او همچنين با اشاره به ايران گفت: «دليل ديگر کاهش قيمت افغاني، کاهش ارزش پول‌هاي کشور همسايه افغان نيز است.»
منبع: ایران