تصميمگيري براي ارز دولتي به دفاتر تخصصي وزارت صمت محول شد
گروه صنعت، معدن و تجارت: دستورالعمل دريافت ارز دولتي براي واردات کالا بازهم تغيير کرد. از روزهاي پاياني فروردين ماه که بسته سياستهاي ارزي جديد دولت رونمايي و اجراي آن آغاز شد، تا حالا انتقاد هاي مختلفي نسبت به اجراي اين برنامه ارزي مطرح شده است. ايجاد رانت در تخصيص ارزهاي مربوط به واردات و جذاب نبودن دستورالعملهاي سياست جديد ارزي براي صادرکنندگان و گرايش بخش زيادي از بازرگانان به واردات براي کسب منافع انتقادهايي بود که تا پيش از اين مطرح ميشد. مدتي قبل هم اجراي بازار ثانويه ارزي در دستور کار قرار گرفت تا از اين طريق بتوان نرخ ارز در بازار غيررسميرا تا حدودي کنترل کرد.
طي روزهاي گذشته اما دستورالعملهاي جديدي در زمينه تخصيص ارز دولت به واردکنندگان مطرح شده است. خبري که مجتبي خسروتاج، رئيس سازمان توسعه تجارت آن را اعلام کرده بود و براساس آن قرار شده تا وزارتخانههاي مرتبط با امر توليد و مصرف موظفند تقاضاي ثبت سفارش واردات کالا با ارز رسميرا بررسي و اولويتبندي کنند. پيش از اين صحبتهاي خبرهايي درباره تعليق ثبت سفارش کالا با ارز رسميمطرح شده بود که در پاسخ به اين صحبتها خسروتاج در مورد دلايل توقف ثبت سفارش واردات کالا با ارز رسميگفت: وزارتخانههاي اصلي مرتبط با امر توليد و مصرف موظف شدهاند، تقاضاهاي آمده به سيستم بانکي را بررسي و اولويتبندي کنند. رئيس سازمان توسعه تجارت افزود: بنابراين وزارتخانهها اولويتهاي وارداتي را که عمدتا تاکيد بر تامين کالاهاي اساسي، دارو و تجهيزات بيمارستاني، مواد اوليه واحدهاي توليدي و ماشينآلات است، با بررسي تقاضاها تعيين کنند و از طريق سيستميبه شبکه بانکي براي اختصاص ارز اعلام کنند.
وزارت صمت مرجع تخصيص ارز واردات
از طرف ديگر خبرهايي منتشر شده که براساس آن روند دريافت ارز دولتي به واردکنندگان کالا تغيير کرده و از اين به بعد به جاي بانک عامل دفاتر تخصصي وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان مرجع تصميمگيري در ارتباط با تخصيص ارز به واردکنندگان براساس اولويت عمل ميکنند. با تغيير شرايط دريافت ارز دولتي بنا بر تصميم وزارت صنعت، معدن و تجارت از اين به بعد دفاتر زيرمجموعه اين وزارتخانه به عنوان مرجع تصميمگيري در خصوص صدور مجوز در ارتباط با تخصيص ارز دولتي فعاليت ميکنند تا بدين ترتيب ديگر اين روند از سوي بانکهاي عامل صورت نگيرد. دفتر صنايع خودرو و نيرو محرکه، دفتر صنايع ماشينسازي و تجهيزات، دفتر صنايع غذايي، دارويي و بهداشتي. دفتر صنايع شيميايي و سلولزي، دفتر صنايع نساجي و پوشاک، دفتر صنايع برق و الکترونيک و دفتر صنايع معدني به عنوان دفاتر زيرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان صادرکننده مجوز در ارتباط با تخصيص ارز دولتي تعيين شدند.
چگونگي ثبت سفارش کالا بعد از گروهبندي
در همين حال مديرکل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت ايران در مورد چگونگي تخصيص ارز به ثبت سفارشهايي که قبل از گروهبندي کالاها انجام شده، گفت: قبليها چنانچه تخصيص ارز شده باشند که توسط بانک پرداخت ميشود و اگر تخصيص ارز نشده باشند، مشمول ثبت سفارشهاي جديد ميشوند. علي علي آبادي فراهاني در گفتگو با فارس در مورد شرايط ثبت سفارش واردات کالا گفت: گروهبندي کالاها با هماهنگي وزارتخانههاي ذيربط انجام شده و جمعبندي آن با امضاي وزير صنعت توسط وزارت، صنعت، معدن و تجارت به بانک مرکزي ابلاغ شد. وي در مورد نحوه تخصيص ارز اظهار داشت: براساس گروهبنديها، به گروه يکم کالايي از منابع بانک مرکزي دلار به نرخ 42000 ريال، گروه دوم از منابع نيما (ارز حاصل از صادرات پتروشيمي، فولاد و ... ) نرخ 42000 ريال و به گروه سه ارز حاصل از صادرات ساير کالاها (20 درصد صادرات کل کشور) نرخ 42000 ريال و واگذاري اظهارنامه صادراتي (توافق بين صادرکننده واردکننده) تعلق ميگيرد.
مديرکل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت در پاسخ به اين سوال که آيا ثبت سفارش با ارز 4200 متوقف شده، گفت: خير متوقف نشده، ثبت سفارش بانکي است و مفهومش اين است که بعد از ثبت سفارش در بانک، به صورت الکترونيکي در انتظار تخصيص و تامين ارز قرار ميگيرد. علي آبادي فراهاني در مورد وضعيت تخصيص ارز به ثبت سفارشهايي که قبل از گروهبندي کالاها ثبت شده است، گفت: قبليها چنانچه تخصيص ارز شده باشند که توسط بانک انجام ميشود و اگر تخصيص ارز نشده باشند، مشمول ثبت سفارشهاي جديد ميشوند.
منابع آگاه چه ميگويند؟
روز يکشنبه بود که خبرگزاري فارس در گزارشي اعلام کرد ثبت سفارش واردات کالا با ارز رسميبه دستور وزير صنعت، معدن و تجارت متوقف شد. در اين باره يک مقام آگاه دولتي بدون ذکر نام به اين خبرگزاري گفته است که وزير صنعت، معدن و تجارت طي نامهاي خواستار شده تا ثبت سفارش واردات کالا با نرخ ارز رسميکه هنوز ارز به آنها تخصيص داده نشده، در راستاي بررسي و اولويتبندي متوقف شود. اين مقام آگاه در ادامه به فارس گفته بود که بنابراين با دستور جديد وزير صنعت ثبت سفارشهاي انجام شده براي واردات کالا بايد متوقف شود، تا اولويتبنديها مشخص شود و احتمالا متقاضيان براي ثبت سفارشهاي جديد با ارز رسميبايد ابتدا اولويتبندي انجام دهند و سپس ثبت سفارش کنند.
از طرف ديگر يک منبع آگاه در سازمان توسعه تجارت ايران هم در گفتگو با ايسنا، با اشاره به صحبتهاي وزير صنعت، معدن و تجارت مبني بر توقف روند ثبت سفارشهايي که تاکنون در دستور کار قرار گرفته، اظهار کرد: بنابر تصميم وزير صنعت، معدن و تجارت دفاتر تخصصي زيرمجموعه اين وزارتخانه به عنوان مرجع صدور مجوز در ارتباط با تخصيص ارز دولتي جهت واردات کالا تعيين شدند و واردکنندگان ملزم هستند جهت دريافت ارز از اين مسير اقدام کنند. وي ادامه داد: تخصيص ارز ۴۲۰۰ توماني براساس اولويتبندي کالايي دفاتر تخصصي وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت ميگيرد و پس از آن با معرفي درخواستکنندگان به بانکهاي عامل فرآيند تامين ارز وارداتي انجام ميشود. به گفته وي، در گذشته پس از ثبت سفارش انجام شده واردکننده به بانک عامل مرجع ميکرد و بانک مربوطه تشخيص ميداد که چه کسي در اولويت دريافت ارز قرار ميگيرد، اين در حالي است که اين روند تغيير کرده و از اين به بعد مرجع تشخيص، دفاتر تخصصي وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند و تعيين ميکنند که کدام يک از متقاضيان بايد در اولويت قرار گيرند.
سياستهاي ارزي دولت کارشناسي شده نيست
رئيس کميسيون صنايع اتاق بازرگاني با انتقاد از سياستهاي ارزي دولت گفت: متأسفانه اين سياستها هنوز کارشناسي مناسبي نشده و همين امر عاملي شده تا اجراي آنها نتايج مثبتي نداشته باشد. ابوالفضل روغني گلپايگاني در گفتگو با تسنيم، با اشاره به سياستهاي غلط ارزي دولت، اظهار داشت: اين سياستها هنوز کارشناسي مناسبي نشده و همين امر عاملي شده تا اجراي آنها نتايج مثبتي نداشته باشد. وي با بيان اينکه قطعا گروهبندي کالاها براي دريافت ارز بايد مورد بازبيني قرار گيرد، افزود: امروز توليدکنندگان با مشکلات متعددي در تهيه مواد اوليه خود روبه رو هستند که بايد اين موضوع مورد توجه مسئولين قرار گيرد.
رئيس کميسيون صنايع اتاق بازرگاني تصريح کرد: به نظر ميرسد دولت بايد قبل از اعلام ليست واردات کالاهاي ممنوعه از يک کميته متشکل از توليدکنندگان بخشهاي مختلف صنعتي نظرخواهي ميکرد تا افراد بدون هيچ ارتباطي با حوزه فعاليت خود کالاهاي متفرقه وارد کشور نکنند. روغني با اعلام اينکه دولت ميتواند با توافق بر يک نرخ ثابت، دلار دولتي را فقط براي واردات کالاهاي اساسي و دارو اختصاص دهد، گفت: امروز بايد هزينه کردن منابع ارزي سنجيده باشد تا تمام بخشهاي صنعتي بتوانند مواد مورد نياز خود را تأمين کنند. وي در ادامه صحبتهاي خود به تغيير نرخ دلار دولتي اشاره کرد و افزود: قرار بود بعد از آغاز به کار بازار ثانويه ارز، به صورت هفتهاي قيمت دلار دولتي درصدهايي تغيير کند تا در نهايت به رقم مناسبي برسد. اما هنوز اين موضوع اجرايي نشده ولي به طور حتم ارز دولتي بيش از 4200 تومان خواهد شد.
رد پاي ويژهخواري در نظام ارزي
از طرف ديگر عضو کميته ارزي اتاق بازرگاني ايران گفت: در پيچ و خمهاي اداري، واردکنندگان بايد پشت صفهاي طولاني دريافت ارز بايستند و هر آن کس که در ابتداي اين صف طولاني قرار دارد، منفعت ميبرد. محمد لاهوتي در گفتگو با مهر با اشاره به دستور وزير صنعت، معدن و تجارت مبني بر تصميمگيري دفاتر تخصصي اين وزارتخانه براي تخصيص ارز گفت: واقعيت اين است نوساناتي که در بازار ارز به وجود آمده و اتفاقاتي که بعضا گفته ميشود شيطنتهايي را مبني بر بهم ريختگي بازار ارز در داخل و خارج رقم زده، باعث شده که کنترل اين بازار بسيار مهم، تا حدودي از دست دولت خارج شود؛ به همين دليل است که مجموعه سياستگذاريهاي ارزي دولت در مقطع کنوني، به سمت سيستم انقباضي حرکت ميکند و متاسفانه در حال احياي سياستهاي دهه شصت است. اين عضو اتاق بازرگاني ادامه داد: هرچند که در ابتدا، سياستهاي ارزي اتخاذ شده از سوي دولت با اعلام نرخ ۴۲۰۰ توماني براي هر دلار، کارشناسي نبود و کماکان هم، بر اين نرخ غير کارشناسي، پافشاري صورت ميگيرد.
رئيس کنفدراسيون صادرات ادامه داد: با امضاهاي طلايي و ارتباطات ويژهاي که ميان برخي واردکنندگان با بعضي دستگاهها وجود دارد، اين تصميمات تبديل به شکلگيري ويژهخواريهايي براي واردکنندگان سودجو شده است و همين امر، دوقطبي شدن جامعه را در پي داشته و فاصله طبقاتي را بيشتر کرده است. به گفته لاهوتي، تجربه نشان داده که در هر دورهاي که اين تصميمات گرفته شده، نتيجه به همين شکل به نفع سودجويان بوده؛ در حاليکه راه از بين رفتن رانتها، ويژهخواريها و امضاهاي طلايي، شفافسازي است؛ و محدود کردن و ممنوع کردن به اين روش و تخصيص ارز ارزان به گروهي خاص، پاسخگو نيست. اين عضو اتاق بازرگاني در ادامه نتيجه برخوردهاي تعزيراتي با متخلفان را کمثمر دانست و بر ضرورت جلوگيري از شکلگيري رانت تاکيد کرد و گفت: هيچ کجاي دنيا، نظارت و تعزيراتي بهتر از عرضه و تقاضا و شفافيت در بازار وجود ندارد، چراکه نميتوان با حکم دستوري و با برخوردهاي تعزيري، از بروز فساد جلوگيري کرد.