کارشناس بخش معدن در گفتگو با تجارت تاکید کرد؛
جميلي در گفتگو با «تجارت»: بروکراسي توان بخش خصوصي در حوزه معادن را ميگيرد
گروه صنعت و معدن: مقابله با خامفروشي محصولات معدني مدتهاست که به عنوان يکي از اولويتهاي برنامهريزي شده از سوي دولت در دستور کار قرار گرفته است. دولتها ميخواهند ميزان خامفروشي را کاهش داده و با فرآوري مواد خام به صادرات محصولاتي با ارزش افزوده بالاتر اقدام کنند. ايران تا همين چند سال پيش از اين يکي از بزرگترين صادرکنندگان مواد معدني خام بود، حالا اما به نظر ميرسد که اراده جدي براي تکميل چرخههاي توليد و فرآوري محصولات معدني در کشور وجود دارد. در سالهاي مياني دولتهاي احمدينژاد بود که ايران سنگ آهن را صادر و در مراحل بعد گندله، کنستانتره آهن، آهن اسفنجي و حتي فولاد را به عنوان محصولات استحصال شده از سنگ آهن وارد ميکرد. شايد به علت وجود چنين سيکلي بود که تکميل چرخه توليد فولاد در کشور از همان ابتدا در دستور کار دولتهاي روحاني قرار گرفت. فرآوري و تکميل چرخههاي توليد محصولات و صنايع معدني در دولتهاي يازدهم و دوازدهم تنها معطوف به سنگ آهن و تکميل چرخه توليد فولاد در کشور نبوده است. طي سالهاي گذشته برنامهريزيهاي متفاوتي براي بسياري ديگر از محصولات معدني و صنايع معدني در دستور کار قرار گرفته است. برنامهريزيهايي نيز از سوي دولت و همچنين فعالان بخش خصوصي در اين حوزهها صورت گرفته تا بتوان صادرات محصولات معدني با ارزش افزوده بالاتر را در دستور کار قرار داد.
وعده دولت براي پايان خامفروشي
دولتيها وعده پايان خامفروشي محصولات معدني تا پايان دولت دوازدهم را بارها پيش از اين مطرح کردهاند. چند هفته پيشتر بود که جعفر سرقيني، معاون معدني وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: در طي پنج سال گذشته در جهت تکميل زنجيرههاي توليد در معادن، خام فروشي به حداقل رسيده و تا پايان دولت دوازدهم به صفر خواهد رسيد. او همچنين گفت: بيشتر ذخاير معدني کشور به بهرهبرداري رسيده، به طوري که در سال گذشته علاوه بر اينکه کل نياز صنايع معدني کشور را تامين کرديم نزديک به ۹ ميليارد دلار نيز صادرات داشتيم. به گفته سرقيني؛ در ايران به جز مواردي معدود به اکثر مواد معدني دسترسي داريم که علاوه بر تامين نياز داخل به کشورهاي ديگر نيز صادر ميشود. معاون معدني وزارت صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: طي پنج سال گذشته در جهت تکميل زنجيرههاي توليد در معادن، خامفروشي به حداقل رسيده و تا پايان دولت دوازدهم به صفر خواهد رسيد. سرقيني همچنين درباره اشتغالزايي معادن در کشور ادامه داد: در حال حاضر در بخش معدن ۱۳۸ هزار نفر و در بخش صنايع معدني ۸۳۰ هزار نفر به صورت مستقيم مشغول به کار هستند که به ازاي هر يک اشتغال مستقيم در معدن حداقل ۱۰ شغل به صورت غير مستقيم ايجاد ميشود. وي گفت: هم اکنون ۹ هزار معدن بزرگ و متوسط فعال در کشور داريم که عمده اين معادن واحد فرآوري مناسب در سر معدن و يا نزديک به آن دارند.
ابلاغ نقشه راه معدن و صنايع معدني
روزهاي ابتدايي شهريورماه سالجاري و همزمان با روزهاي هفته دولت بود که نقشه راه معدن و صنايع معدني با هدف ارتقاي وضعيت بخش معدن و صنايع معدني توسط محمد شريعتمداري، وزير صنعت، معدن وتجارت ابلاغ شد. به گزارش خبرگزاريها، اين نقشه راه که حاصل همفکري مسئولان وزارت، صنعت معدن و تجارت و تشکلها با محوريت ايميدرو تهيه شده، اهداف و چشمانداز بخش معدن و صنايع معدني را تعين کرده است. وزير صنعت، معدن و تجارت پيش از اين اعلام کرد بوده که يکي از وعدههاي من در شروع دولت دوازدهم اين بود که برنامه 4 سالهاي را براي توسعه معدني کشور تهيه و به اجرا در بيارم و با نظرخواهي از همه اصحاب فکر و انديشه، نقشه راه معدن و صنايع معدني پيش روي ما است. به گفته شريعتمداري، در اين نقشه راه توجه ويژهاي بر استفاده از ذخاير و معادن کوچک شده و راه حلهايي را براي استفاده از ذخاير معادن کوچک براي توسعه معدني پيشبيني شده است.
ضرورت بازنگري استراتژي بخش معدن
در اين ميان برخي از فعالان معدني بر اين باورند که در گام نخست بايد معادني که از چرخه توليد و فعاليت خارج شدهاند دوباره فعال شوند. همچنين بازنگري استراتژي بخش معدن نيز ميتواند يکي ديگر از راهکارهاي مفيد باشد. ابراهيم جميلي، فعال معدني و عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني در گفتگو با خبرنگار روزنامه «تجارت» ميگويد: در صورتي که ظرفيتهاي توليد بخش معدن تقويت و قوي شود بدون شک بر اقتصاد ملي بيش از اکنون اثر خواهد گذاشت. اما اين موضوع بسته به شرايط و برنامههايي دارد که براي آن تدوين شود. حقيقت اين است که سهم بخش خصوصي چندان چشمگير نيست و در بحث واگذاري پهنههاي معدني کمترين سهم را داشته است. اين فعال معدني در ادامه تاکيد کرد: يکي از نکات مهم در بخش معدن و صنايع معدني اين است که هنوز کساني که در بخش فرآوري مواد معدني سرمايهگذاري کرده و نسبت به ساخت کارخانه فرآوري اقدام ميکنند، حمايت نميشوند. اين در حالي است که در صورت توجه به اين افراد و حمايت از آنها انگيزه براي فعاليت در اين بخش ايجاد خواهد شد و در نتيجه ظرفيت توليد محصولات نهايي افزايش يافته و از خامفروشي جلوگيري ميشود. جميلي در ادامه معتقد است نخستين گام، براي جلوگيري از خامفروشي، فعال کردن معادن متروکه يا غيرفعال است که هنوز مقاديري مواد معدني دارند. ميتوان با ايجاد مشوقها زمينه را براي راهاندازي و ساخت کارخانههاي فرآوري فراهم کرد. يکي ديگر از مواردي که بايد براي واگذاري معادن در نظر گرفته شود فني بودن و آشنايي با معدن و معدنکاري است. به گونهاي که کساني که در اين حوزه فعاليت دارند نسبت به ورود به اين بخش اقدام کرده و در اولويت قرار گيرند. در واقع اگر افراد براساس توانمندي خود وارد اين عرصه شوند بدون شک اين فعاليتها نتايج مثبتي به همراه خواهد آورد. اين عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني ادامه داد: بخش خصوصي ايران توانمندي زيادي دارد اما بروکراسي و شرايط اداري حاکم در بخش معدن به گونهاي است که براي آغاز فعاليتهاي معدني، چالشهاي بسياري همچون مسائل زيست محيطي، محليها و شرايط منابع انرژي و زيرساختها وجود دارد که با برنامهريزي براي هرکدام از اين بخشها، ميتوان روند فعاليتها را تسهيل کرد. ايران با توجه به وسعت، تنوع بالاي مواد معدني و ذخاير شناخته شده از ظرفيت بالايي برخوردار است و ميتوان با اکتشافات عمقي زمينه را براي افزايش توليد محصول فراهم کرد. به اين ترتيب که ضمن تامين نياز صنايع داخلي با صادرات آنها بر اقتصاد ملي و رشد آن تاثير گذاشت.
در اين ميان برخي از کارشناسان ميگويند يکي از راههاي جلوگيري از خامفروشي ساخت و راهاندازي واحدهاي فرآوري مواد معدني است که ميتواند از سوي سرمايهگذاران بخش خصوصي داخلي و خارجي اجرايي شود. شرايط کنوني و امکان ارتباط با کشورهاي پيشرفته که بعد از لغو تحريمها فراهم شده راه را براي ساخت کارخانههاي فرآوري هموار کرده است. البته در اين ميان مسئولان امر نيز بايد برنامهريزيهايي براي ايجاد زيرساختها داشته باشند.
در پیشنهاد رییس مجمع واردات به دولت مطرح شد؛
گروه تجارت: خريد و واردات اعتباري اين روزها يک امر رايج تجارت در ميان کشورهاي جهان است. کارشناسان و فعالان حوزه بازرگاني ميگويند که ايرانيها اعتبار خوبي در کشورهاي ديگر دارند و به واسطه همين اعتبار ميتوانند اقدام به واردات اعتباري کنند. اين شيوه واردات کالا در عمل به تاجران کمک ميکند تا با حداقل نقدينگي نياز کشور را رفع کنند. از طرف ديگر رئيس مجمع واردات ميگويد که با واردات اعتباري در نهايت دولت و مصرفکننده نيز نفع خواهند برد. در شرايط فعلي که کشور با کمبود فيزيکي ارز مواجه است زمان بيشتري براي تهيه پول ايجاد شده و در اين مدت کالا وارد شده و به دست مصرفکننده خواهد رسيد. عليرضا مناقبي، رئيس مجمع واردات در گفتگو با ايلنا با انتقاد از روند واردات کالا و مشکلات فعالان اين حوزه گفت: امروز مردم نميتوانند به راحتي ارز مورد نياز خود را براي واردات گروه کالايي 2 به بعد به راحتي تهيه کنند و بايد پروسه طولاني را طي کنند که نتيجه آن ايجاد رانت و امضاهاي طلايي است. رئيس مجمع واردات تصريح کرد: يکي از علتهاي اصلي احتکار کالا همين است چون دلالها فهميدند که به اين راحتي نميشود جنس وارد و جايگزين شود پس اگر جنس را در انبار نگه دارند و کالا در بازار کم شود ظرف مدت کوتاهي قيمتها بالا ميرود و با کمترين فعاليت ميتوانند سود چند صددرصدي کسب کنند. اين عضو اتاق بازرگاني گفت: در واقع واردات قانوني کالا تبديل به يکي از سختترين کارها شده و اينطور ميتوان گفت يک بال اقتصاد از روند عادي خود خارج شده است.
مناقبي با اشاره به روند واردات گفت: ابتدا بايد به يکي از دفترهاي 7 گانه وزارت صنعت مراجعه کرد و کارشناس مربوطه را براي واردات کالا اقناع کرد که معلوم نيست اين روند چند روز طول خواهد کشيد از طرف ديگر اگر کارشناس قانع نشد نميتوان کالا را وارد کرد که در اين ميان دوباره بحث امضاهاي طلايي و رانت به وجود ميآيد يعني کل تجارت يک فرد حقوقي يا حقيقي به نظر يک فرد بستگي دارد در بحث زماني نيز ميتوان با استفاده از رابطه، کل پروسه را در يک هفته انجام داد اين درحاليست که ما الان افرادي را داريم که 3 ماه است منتظر هستند. وي اظهار داشت: بعد از آن بايد ثبت سفارش و به بانک عامل معرفي شد و از آن به بعد بايد در سامانه نيما يک صادر کننده را پيدا کرد که بخواهد ارز خود را بفروشد و اگر اين شخص نباشد عملا وارداتي انجام نخواهد شد حتي اگر ارز از بازار آزاد تهيه شود باز هم براي واردات اجازه نخواهند داد.
رئيس مجمع واردات همچنين ادامه داد: امروز خريد اعتباري يک امر رايج در اقتصاد است و ايرانيها اعتبار خوبي در کشورهاي ديگر دارند ضمن آنکه اين موضوع به تاجران نيز کمک ميکند که با حداقل نقدينگي نياز کشور را رفع کنند اما با اين سيستم جديد عملا ما تاجران خود را از اين امتياز محروم کرديم و همان ابتدا بايد به صورت کامل پول را پرداخت کنند ما سال گذشته 70 ميليارد دلار واردات اعم از قانوني و قاچاق داشتيم که 25 ميليارد دلار آن به صورت اعتباري بود. مناقبي تصريح کرد: ما پيشنهاد کرديم تاجراني که ميتوانند به صورت اعتباري کالا وارد کنند اين کار را انجام دهند و در موقع سر رسيد، پرداخت ارز خودشان را با ارئه اسناد و مدارک به قيمت روز از سامانه نيما تهيه کنند اين امر در نهايت به نفع دولت و مصرف کننده خواهد بود خصوصا در اين شرايط که کشور با کمبود فيزيکي ارز مواجه است زمان بيشتري براي تهيه پول دارد و در اين مدت نيز کالا وارد شده و به دست مصرف کننده رسيده است.
براساس پيشنهاد وزير بازرگاني هندوستان صورت خواهد گرفت
گروه تجارت: هنديها ميخواهند تا روابط تجاري خود با ايران را طي يک دوره زماني پنج ساله تا دو برابر افزايش دهند. اين مسالهاي است که طي روزهاي گذشته و همزمان با سفر عباس آخوندي، وزير راه و شهرسازي ايران به اين کشور مورد تاييد وزير بازرگاني هند و ديگر اعضاي کابينه آن کشور قرار گرفته است. ايران طي سالهاي گذشته روابط تجاري خود با ايران را در شرايطي خوبي حفظ کرده است. آنها دومين واردکننده بزرگ نفت ايران پس از چين هستند، اما اين موضوع به تنهايي نيست. در دوره تحريمهاي گذشته نيز هنديها از کشورهايي بودند که با گرفتن معافيت از تحريمهاي آمريکا واردات نفت و روابط تجاري خود با ايران را ادامه دادند. ماهها قبل مجتبي خسروتاج، رئيس سازمان توسعه تجارت هند را يکي از کشورهايي معرفي کرده بود که براي امضاي توافقنامه تجارت ترجيحي در اولويت قرار دارد. همچنين مدتي قبل زمزمههايي درباره امکان تجارت با پولهاي ملي دو کشور شنيده شد، خبري که البته بعدا کمتر به آن پرداخته شد. هند همواره يکي از مهمترين شرکاي تجاري ايران و مشتري نفت اين کشور بوده است. با وجود اين، با برداشته شدن تحريمها پس از امضاي توافق هستهاي در سال ۲۰۱۵، که به خروج تهران از انزوا و پيوستن به اقتصاد آزاد جهاني منجر شد، روابط اقتصادي ايران با کشورهاي آسيايي بهويژه هند گسترش يافت. در سال ۲۰۱۶، هند دومين مقصد اصلي صادرات ايران و هشتمين صادرکننده بزرگ کالا به ايران بوده است.
براساس گزارشها هند متعهد شده که ۵۰۰ ميليون دلار در پروژه توسعه بندر چابهار سرمايهگذاري کند. اين مساله نشان ميدهد عليرغم موضع خصمانه ترامپ در قبال تهران، هند در حال توسعه اين بندر استراتژيک در ايران است. تکميل اين پروژه تجارت با روسيه و کشورهاي اروپايي را براي هند تسهيل ميکند. سوشما سواراج، وزير امور خارجه هند اخيرا در يک کنفرانس مطبوعاتي گفته است که هند يکي از خريداران قديمينفت ايران و ونزوئلا است و تنها از تحريمهاي سازمان ملل متحد تبعيت ميکند. به گفته او تحريمهاي يک کشور عليه کشور ديگر هيچ ربطي به هند ندارد و تغيير عمدهاي در تجارت با ايران ايجاد نخواهد شد. در همين حال وزير بازرگاني هند در ديدار با وزير راه و شهرسازي به گفتگو درباره راههاي افزايش تجارت و سرمايهگذاري ميان دو کشور پرداخت. به گزارش پي تي آي، يک مقام هندي اظهار کرد سورش پرابو، وزير بازرگاني و صنعت هند دو برابر شدن تجارت دوجانبه با ايران از سطح فعلي ۱۳.۸ ميليارد دلار در پنج سال آينده را پيشنهاد کرده است. پرابو قرار بود دوم اکتبر به ايران سفر کند اما سفر وي به دلايلي به تاخير افتاد. وزير بازرگاني هند قرار بود در نشست وزيران کريدور حمل و نقل شمال جنوب شرکت کند. راههاي افزايش تجارت و سرمايه گذاري ميان دو کشور در جريان ديدار پرابو و عباس آخوندي، وزير راه و شهرسازي مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
اين ديدار در شرايطي که آمريکا ايران را هدف تحريم قرار داده است، مهم محسوب ميشود. آمريکا از هند و ساير کشورها درخواست کرده است واردات نفت از ايران را تا نوامبر قطع کنند در غيراين صورت با تحريم واشنگتن مواجه خواهند شد. پرابو پس از ديدار دو وزير در توييتي نوشت: مذاکرات ما بر توسعه روابط دوجانبه ميان هند و ايران فراتر از بخش انرژي و امنيت متمرکز بود. گانش گوپتا، رييس فدراسيون سازمانهاي صادرات هند اخيرا اظهار کرده که دولت بايد به مشکلاتي که در زمينه ارسال محمولههاي صادراتي به ايران به دليل تحريمهاي آمريکا ايجاد شده است، رسيدگي کند. تجارت دوجانبه ميان هند و ايران در سال مالي ۲۰۱۸-۲۰۱۷ به ۱۳.۸ ميليارد دلار در مقايسه با ۱۲.۹ ميليارد دلار در سال مالي پيش از آن افزايش يافت. با اين حال ارزش صادرات هند به ايران تنها ۲.۶۵ ميليارد دلار است در حالي که واردات اين کشور از ايران ۱۱.۱۱ ميليارد دلار است.