توليدکنندگان داخلي واگن توان دارند؛ نقدينگي ندارند
گروه راه و مسکن: مشکل تامين ارز به شرکتهاي حمل و نقلي ريلي نيز رسيده است. آخوندي، وزير راه و شهرسازي نيز براي تامين ارز مورد نياز بخش حمل و نقل ريلي به جهانگيري، معاون اول رئيسجمهوري نامهاي نوشته و خواسته تا اين بخش امکان استفاده از ارز دولتي را داشته باشد و ساير بخشها از طريق بازار ثانويه تامين ارز کنند. از طرف ديگر در حالي که وزير راه و شهرسازي سال گذشته با حضور در شرکت راه آهن تفاهم نامه خريد ۸۵۰ دستگاه واگن باري و مسافري با همکاري شرکتهاي روسي توليدکننده واگن و با هدف توليد بخشي از آنها در شرکتهاي واگن ساز ايراني به امضا رسيد، اما با گذشت يک سال از امضاي اين تفاهمنامه، همچنان به دلايلي همچون ممانعت وزارت صنعت، معدن و تجارت از ثبت سفارش واردات اين تعداد واگن، خبري از اجرايي شدن اين تفاهم نامه نيست. در همين حال مجيد بابايي، دبير انجمن صنفي شرکتهاي حمل و نقل ريلي در گفتگو با مهر درخصوص جلوگيري از واردات ۸۵۰ دستگاه واگن از سوي وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: خريد اين تعداد واگن براساس موافقتنامهاي بود که وزارت راه و شهرسازي سال گذشته با طرف روسي از محل خطوط اعتباري ايران و روسيه به صورت فاينانس براي واردات واگن باري و مسافري به امضاء رسانده بود. وي افزود: در مقطعي و در دوره وزارت صنعت، معدن و تجارت دولت يازدهم جلوي واردات واگنها و ثبت سفارش آنها گرفته شد که در نتيجه نتوانستيم اين واگنها را از روسيه خريداري و وارد کنيم. در حال حاضر نيز همزمان با نوسانات ارزي امکان واردات اين تعداد واگن امکانپذير نيست در نتيجه تعدادي از شرکتهاي حمل و نقل ريلي بخش کوچکي از نياز خود را از محل توليد داخل تأمين کردهاند اما همچنان با کمبود واگن روبرو هستيم. دبير انجمن صنفي شرکتهاي حمل و نقل ريلي يادآور شد: وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقد است چون در داخل کشور توليد واگن داريم امکان واردات آن وجود ندارد؛ اما بايد ديد ظرفيت توليد واگن در داخل چه ميزان است. صنعت واگنسازي ما نياز به حمايت دارد. ما هم اين موضوع را درک ميکنيم اما وقتي شرکتهاي ريلي به تعداد زيادي واگن نياز دارند مجبور هستند بخشي از نياز خود را از طريق واردات تأمين کنند. بابايي تصريح کرد: وزير صنعت زماني ميگفت اگر اين واگنها وارد کشور شود من خودم را جلوي قطارها مياندازم تا اجازه حرکت به آنها ندهم اين در حالي است که از يک سو ظرفيت شرکتهاي توليدي داخلي پائين است و از سوي ديگر اجازه واردات داده نميشود. ضمن اينکه شرکتهاي ريلي به اندازه کافي پول ندارند که بتوانند خودشان مستقيماً واگن وارد کنند و قرار بود واگنهاي مذکور از محل خطوط اعتباري فاينانس روسي تأمين شود.
اين فعال صنفي حوزه حمل و نقل ريلي با بيان اينکه توليد واگن باري، تکنولوژي بالايي نياز ندارد و شرکتهاي داخلي ميتوانند آن را توليد کنند، يادآور شد: مشکل شرکتهاي واگنسازي ما نبود نقدينگي و سرمايه در گردش است در حالي که قرار بود ۸۵۰ دستگاه واگن روسي از محل خطوط اعتباري خريداري شود که اين مشکل را حل ميکرد. بابايي با اشاره به تسهيل فضاي بين المللي تا پيش از خروج آمريکا از برجام ادامه داد: ميتوانستيم در زماني که برجام اجرا ميشد، اين واگنها را وارد کنيم اما در حال حاضر هم با مشکل تحريم مواجه هستيم و هم با معضل سه برابر شدن نرخ ارز؛ با اين فرصتسوزي که انجام شد به چالش کمبود واگن برخوردهايم. وي افزود: به نظر ميرسد توسعه صنعت حمل ونقل ريلي دغدغه کشور نيست.
بابايي با اشاره به اينکه انجمن صنفي شرکتهاي حمل و نقل ريلي و وزير راه و شهرسازي طي نامهاي از معاون اول رئيس جمهور خواستار تخصيص ارز دولتي به بخش ريلي شدهاند، گفت: تا زماني که ارز مورد نياز بخش ريلي را از سامانه نيما و بازار آزاد تأمين کنيم شرکتهاي ريلي توانايي خريد واگن مورد نياز را نخواهند داشت. به همين دليل در نامه درخواست وزير راه و شهرسازي از جهانگيري خواسته شده است که تنها به بخش حمل و نقل ريلي، ارز دولتي اختصاص داده شود و براي ساير گونههاي حمل و نقل از محل سامانه نيما، ارز مورد نياز تأمين شود.
از طرف ديگر وزير راه و شهرسازي در شورايعالي هماهنگي ترابري از دستور اخير رئيسجمهوري در زمينه تامين ناوگان ريلي خبر داد و گفت: در حالي که صرفهجويي حاصل از تأمين ناوگان ريلي در اقتصادي ملي نسبت به توليد بيشتر است، اما به خاطر دستيابي به يک صرفهجويي احتمالي در توليد، ميلياردها دلار به سوخت يارانه تعلق ميگيرد. آخوندي با بيان اينکه «رئيسجمهوري در زمينه تأمين ناوگان دستوري را صادر کرده است» گفت: صرفهجويي اقتصادي ملي حاصل از تأمين ناوگان ريلي در حملونقل و مصرف بهمراتب بيشتر از توليد است، اما به خاطر دستيابي به يک صرفهجويي احتمالي در توليد ميلياردها دلار به سوخت يارانه تعلق ميگيرد.
همچنين به دستور رئيس شورايعالي هماهنگي ترابري کشور مقرر شد، بند ذيل به پيشنهادهاي شرکت راهآهن جهت تأمين ناوگان ريلي اضافه شود؛ شرکت راهآهن جمهوري اسلاميايران پس از تأمين ناوگان نسبت به واگذاري مالکيت و بهرهبرداري در قالب اجاره يا اجاره بهشرط تمليک به بخش خصوصي اقدام خواهد نمود. دبير شورايعالي هماهنگي ترابري کشور در ادامه با اشاره به رد نامهاي مبني بر اينکه «نرخ ارز براي حملونقل ريلي همانند کالاي اساسي محاسبه شود» گفت: اين درخواست ضمن تصويب در شورايعالي هماهنگي ترابري کشور مجدد به دولت ارسال شود.
در پيشنهاد شرکت راهآهن آمده است؛ در حال حاضر ۲۵ هزار واگن در ناوگان باري حملونقل ريلي کشور فعاليت دارند که قرار است طبق برنامه ششم توسعه به ۵۸ هزار واگن افزايش يابد؛ اما با توجه به ظرفيت توليد سالانه ۱۶۰۰ دستگاه واگن از سوي سه توليدکننده داخلي حد اقل ۱۵ سال زمان لازم است. از طرفي حق دسترسي از ۵۷ درصد به زير ۲۰ درصد رسيد اما به دليل برخي سياستها از ظرفيت پديد آمده بهره لازم برده نشده و حدود ۸۵۰ دستگاه واگن باري در پشت مرزها يا در مسير رسيدن به ايران هستند. سه پيشنهاد شرکت راهآهن به شرح زير است؛
۱- وزارت صنعت، معدن و تجارت با ايجاد منابع، تسهيلات لازم براي تأمين ۹ هزار واگن را فراهم کرده و شرکت راهآهن بازپرداخت اين تسهيلات را تضمين ميکند تا توليدکننده قادر به فروش اقساطي واگن باشد. ۲- وزارت صنعت، معدن و تجارت بهجاي ممانعت از واردات ناوگان، مجوز ورود ۹ هزار دستگاه واگن خارجي به کشور را صادر کند و در مقابل شرکت راهآهن نيز ضمانتنامهها را صادر کند تا مجموعاً ۱۸ هزار دستگاه واگن باري به ناوگان ريلي کشور اضافه شود. ۳- شرکت ايران-روسي توليدکننده ناوگان ريلي که با هدف توليد براي بازارهاي جهاني شکل گرفت تا ۱۴۰۰ نسبت به تأمين ۹ هزار واگن و ۱۰۰ دستگاه لکوموتيو باري از طريق تأمينکنندگان داخلي اقدام نمايد اما بهشرط اينکه وزارت صنعت، معدن و تجارت به هر روش ممکن تأمين مالي کند.