گروه اقتصاد کلان: طرح اصلاح نظام پولي کشور در قالب حذف چهار صفر از واحد پولي کنوني و تعريف واحد پولي جديد و بازنگري در اقطاع اسکناس و مسکوک در دستور کار دولت قرار گرفته است.
به گزارش ايرنا از پايگاه اطلاع رساني دفتر هيات دولت، طرح اصلاح نظام پولي کشور در قالب حذف چهار صفر از پول ملي به پيشنهاد بانک مرکزي جمهوري اسلامي‌ايران تهيه شده که در کميسيون اقتصاد هيات دولت در حال بررسي است.
براساس اين طرح واحد پولي ملي جديد تحت عنوان «تومان» تعريف مي‌شود که هر «تومان» معادل 10هزار ريال فعلي و يکصد (100) «ريال جديد» خواهد بود.
با اجراي طرح حذف 4 صفر از پول ملي ضمن تسهيل و بازيابي نقش ابزارهاي پرداخت نقد در تبادلات پولي داخلي و کاهش هزينه‌هاي چاپ و نشر اسکناس و مسکوک، کارآمدي نظام پولي جديد طي سال‌هاي آتي استمرار يافته و نرخ برابري واحد پول ملي با ارزهاي جهان روا در کوتاه‌مدت آثار رواني مثبتي به همراه خواهد داشت.
- هدف؛ افزايش ارزش پول ملي
وجود تورم مزمن و کاهش قدرت خريد واحد پول ملي مشکلاتي از قبيل افزايش قابل توجه حجم اسکناس در گردش، استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره و مسائل محاسباتي ناشي از آن، خارج شدن مسکوکات از چرخه مبادلات اقتصادي، افت حيثيت ظاهري پول ملي در مقايسه با ساير اسعار بين‌المللي، عدم کاربرد اضعاف پول ملي (دينار) و نيز عدم استفاده از نام واحد پول رسمي(ريال) و جايگزيني آن با واژه غيررسمي«تومان» را به دنبال داشته است.
علاوه‌براين، بالا بودن استهلاک اسکناس به دليل نگهداري آن در حجم بالا، هزينه بالاي چاپ و امحاي اسکناس و همچنين استهلاک بالاي دستگاه‌هاي خودپرداز و پول‌شمار از ديگر پيامدهاي منفي کاهش ارزش واحد پول ملي به حساب مي‌آيد.
با توجه به تحولات اقتصادي پيش‌آمده طي دهه‌هاي اخير، ضرورت اصلاح نظام پولي کشور و بازآرايي جايگاه اسکناس و مسکوک در مبادلات نقدي آحاد جامعه به‌شدت احساس مي‌شود.
- فرايند گذار از ريال به تومان
از سوي بانک مرکزي طول «دوره گذار» از «ريال» به «تومان» 24 ماه پيشنهاد شده است و در اين مدت اسکناس‌ها و سکه‌هاي قديمي‌جمع‌آوري و جايگزين مي‌شود.
از تاريخ رواج قانوني «تومان» در کليه قوانين خاص و عام، «تومان» جاگزين «ريال» به عنوان واحد رسمي‌پول جمهوري اسلامي‌ايران خواهد شد، «تومان» بر مبناي نرخ برابري جايگزين مي‌شود. همچنين مبالغ مندرج در کليه تعهدات و اسناد و دفاتر و قراردادها از تاريخ رواج قانوني «تومان» بايد به اين پول تقويم و ثبت و مطالبه گردد و هرجا که در تعهدات و اسناد و دفاتر تجاري و قراردادها تا قبل از تاريخ رواج «تومان» از واحد «ريال» استفاده شده است، تقويم اين مبالغ براساس نرخ برابري به تومان الزامي‌خواهد بود.
چگونگي عمليات حسابداري، مالي، مالياتي، محاسباتي، آماري، تهيه و تنظيم صورت‌هاي مالي، داده‌هاي تاريخي، ثبت اطلاعات، اصلاح دفاتر و حساب‌ها و گرد کردن اعداد، در دستگاه‌هاي اجرايي و همچنين توسط اشخاص حقيقي و حقوقي که طبق مقررات قانوني مربوط مکلف به نگهداري دفاتر تجاري مي‌باشند، در فرآيند تغيير واحد پول قانوني کشور، بر طبق آيين نامه‌اي خواهد بود که ظرف مدت 6 ماه از تاريخ تصويب اين قانون مشترکان «توسط وزارت امور اقتصادي و داريي و بانک مرکزي جمهوري اسلامي‌ايران» تهيه و به تصويب هيات وزيران مي‌رسد.
تجارب اصلاح نظام پولي در ساير کشورهاي جهان:
- از سال 1923 تاکنون بيش از 50 کشور اقدام به حذف صفر از پول‌هاي ملي خود کرده‌اند.
- اين طرح در برخي کشورها اهم از توسعه يافته و يا در حال توسعه و نوظهور اجرا شده است.
- تا ابتداي دهه 1940، صفرزدايي از پول ملي تنها در منطقه اروپا اجرا شد.
- از ابتداي دهه 1970 تا ابتداي دهه 1990، کشورهاي آمريکاي لاتين از نظر دفعات و تعداد حذف صفر، پيش‌رو بودند.
- اما در دهه 1990 اين سياست در ساير مناطق جهان نيز اجرا شد که به لحاظ دفعات اجرا جهاش قابل توجهي نسبت به دور‌ه‌هاي قبل داشته است.
- آخرين نمونه حذف صفر در دهه 2000: زيمبابو با رکورد حذف 10 و 12 صفر از پول ملي به ترتيب در سال‌هاي 2008 و 2009
- جديدترين مورد در حال حاضر: بلاروس با حذف چهار صفر از پول ملي در جولاي 2016