آسیبشناسی اقتصاد در سه دولت از نگاه فرشاد مومني؛
عضو هيات علميدانشگاه علامه طباطبايي با بيان اينکه آن ميزان هزينهکرد دلار نفتي براي خلق توليد ناخالص ملي طي سالهاي ۸۴ تا ۹۲ بيسابقهترين سطح فساد و ناکارآمدي در ۵۰ سال اخير را رقم زد، گفت: از سال ۸۴ تا امروز دائم ميگوييم اي کاش به رشد هشت درصدي برسيم و اينجاست که تفاوت نزول ۴۰۰ درصدي از دوران اصلاحات را ميفهميم.
به گزارش ايسنا، فرشاد مومني در اختتاميه چهارمين همايش ملي تعامل صنعت و دانشگاه که در دانشکده علوم دانشگاه فردوسي برگزار شد، اظهار کرد: با عملکرد اقتصادي دولت اصلاحات مخالفت جدي داشتم اما با اين حال طرفدار اصول اين دولت بودم. يک فرمولهايي در همين چارچوب کنوني در آن زمان هم وجود داشت و در زمان دولت اصلاحات خيلي بهتر رعايت ميشد؛ به طوري که مهر ماه سال ۱۳۹۲ از جانب مرکز پژوهشهاي مجلس گزارشهايي تهيه شد که در آن عنوان شده بود وابستگي به ارز نفتي براي هر يک واحد توليد ناخالص داخلي در دوران احمدينژاد پنج برابر دولت اصلاحات بوده است.
وابستگي اقتصاد در دولت قبل بيشتر بود
وي ادامه داد: ژست آن عزيزان اين بود که دارند مشت محکميبر دهان استکبار ميزنند؛ موضوع هولوکاست را خود افراد مرتبط با آن فراموش کرده بودند اما اين عزيزان اين موضوع را رها نميکردند. در زمينه اقتصادي در دولت قبل طوري عمل شده بود که وابستگي ايران را به همان استکباري که خودشان ميگفتند، بيشتر ميشد. مومني با بيان اينکه آن ميزان هزينهکرد دلار نفتي براي خلق توليد ناخالص ملي طي سالهاي ۸۴ تا ۹۲ بيسابقهترين سطح فساد و ناکارآمدي در ۵۰ سال اخير را رقم زد، گفت: از سال ۸۴ تا امروز دائم ميگوييم اي کاش به رشد هشت درصدي برسيم و اينجاست که تفاوت نزول ۴۰۰ درصدي از دوران اصلاحات را ميفهميم. اگر در حال حاضر علممحوري و توليدمحوري را به همان اندازه دوران اصلاحات داشته باشيم، عملکردمان ۴۰۰ درصد بهبود مييابد. وي در خصوص وضعيت نگران کننده اقتصاد ايران يادآور شد: اينکه در حال حاضر اين اندازهاميدواريم، ماجرا اين است که وضع کنوني بسيار نگران کننده است اما به معني ياس و سرخوردگي ما نيست. عضو موسسه دين و اقتصاد با بيان اينکه اگر خرد متعارف را به کار گيريم، ميتوان براي بکار گيري ظرفيتهاي موجود کشور اقدام کرد، خاطرنشان کرد: وزارت جهاد کشاورزي در شرايط بحران آب قرار دارد و اگر بتواند اندکي دانايي را وارد تابع توليد خود کند، جهش بزرگي در آن ايجاد خواهد شد.
وي افزود: به طور مثال در موردي از کاشت محصولات جاليزي با ورود دانايي و علم براي کاشت محصولات، ميزان آب مصرفي ۹۰ درصد کاهش، ميزان زمينبري ۸۵ درصد کاهش و بازدهي هفت درصد افزايش يافت. عضو هيات علميدانشگاه علامه طباطبايي با بيان اينکه در پنج سال گذشته ايران رتبه اول در فرار مغزها را داشته است، عنوان کرد: اين همه براي آموزش فرزندانمان خرج ميکنيم، بعد آنها را سرخورده کرده و تقديمشان ميکنيم به همان استکبار جهاني؛ در اصل در ايران نبايد لاف زدنها را جدي بگيريم و بايد طرز عمل را فقط نگاه کرد. مومني اظهار کرد: در حال حاضر اقتصاد ايران شرايط پيچيده و پر تب و تابي دارد که در اين شرايط ميبينيم به ندرت ميشود نهادي خوب کار کند زيرا با يکسري مشکلات بنيادي روبرو هستيم. وي افزود: مسائل بنيادي هم مسائلي نيستند که بشود با تعامل حل شود بلکه با برخوردهاي سهل انگارانه و دور زدن باعث شده اين مسائل شکل بدتري پيدا کند. در حال حاضر طبق اسنادي که در حالتهاي خوشبينانه تعريف شدهاند، براي اقتصاد ايران وضعيت بحراني اعلام شده است.
عضو هيات علميدانشگاه علامه طباطبايي خاطرنشان کرد: يکي از مسائل بنيادي ما که بعد از انقلاب تقريبا هر شيوهاي براي حل آن در دستور کار قرار گرفته است، پيوند ساخت دانايي و ساخت عمل است. تمام استانداردها، تعريفات، موعظهها و... در دستور کار براي اين پيوند قرار گرفتهاما اين مساله يعني جدايي دانايي از عمل به قوت باقي است. وي با بيان اينکه پيوند زدن علم و صنعت بايد به شکل بنيادي مورد توجه قرار گيرد، يادآور شد: بايد اين موضوع را از ديدگاه توسعه و توسعه نيافتگي نگاه کنيم. شايد از زاويه صورت بندي نظري اين ماجرا به نکتههايي برسيم که در نگاه چشمهاي غيرمسلح مساله اساسي در نظر قرار نميگيرد. مومني ادامه داد: وقتي مساله را در مسائل توسعهاي نگاه کنيم، ميبينيم که دو موضوع هم راستايي منافع فردي با منافع جمعي و هم راستايي ملاحظات کوتاه مدت با ملاحظات بلند مدت مطرح ميشود.
ساختار نهادي ايران ضد توليد است
عضو هيات علميدانشگاه علامه طباطبايي با طرح اين سوال که چرا کار ايران در زمينه اقتصاد جلو نميرود؟ يادآور شد: بستر نهادي به گونهاي سامان يافته که افراد عموما وقتي منافع خود را حداکثر ميکنند، اين منافع در سطح فردي براي منافع جمعي اختلال ايجاد ميکند. عضو موسسه دين و اقتصاد اضافه کرد: همچنين اقدامات کوتاه مدت در ايران هم راستايي با ملاحظات بلند مدت ندارد و فقط در دو حالت ميشود اين دو مورد هم راستاي هم باشد؛ به اين شکل که در فرايندهاي تصميمگيري و تخصيص منابع، بايد علم فصلالخطاب باشد. وي با بيان اينکه در اقتصاد ميگوييم دانايي يک نهادي است که در آن استهلاک وجود ندارد، عنوان کرد: در همه نهادها مساله حياتي مساله کميابي است اما در علم و دانايي مساله وفور آن است اما بايد توجه داشت علم لازم است اما کافي نيست. بايد زور اجتماعي علم از زور غير علم بيشتر باشد و اين يک گرفتاري بزرگ است که زور علم از زور غير علم کمتر است. علم بايد محور باشد و متاسفانه در اين زمينه نسبت آنچه که تصور ماست و آنچه در دنياي واقعي وجود دارد، بسيار پر فاصله است.
وي تصريح کرد: ايران يکي از فاجعهآميزترين اوضاع و احوال را در خصوص خلق ارزش افزوده توسط علم دارد. متاسفانه هميشه در ايران ظواهر شکل و شمايل بيش از حد مورد توجه قرار ميگيرد. مومني با بيان اينکه شرط ديگر براي همراستايي منافع اين است که ساختارهاي نهادي بايد مشوق توليد باشد، افزود: در حال حاضر ساختار نهادي ايران دقيقا پشت به توليد کرده است. آنهايي که سراغ توليد ميروند، بيشتر رنج و خطر و آسيب ميبينند اما افرادي که به سمت فعاليتهاي غيرمولد ميروند، برخوردارترند. عضو هيات علميدانشگاه علامه طباطبايي يادآور شد: در حال حاضر جوامع بشري به اين جمع بندي رسيدهاند که چهره اصلي خداگونه انسان، خلاقيت آن است و مساله توليد نيز در اقتصاد همان شکل ديگر خلاقيت است.
وي با بيان اينکه گزينه رقيب خلاقيت را توزيع مجدد ميگويند، عنوان کرد: توزيع مجدد يعني چيزي که خلق شده و موجود است، مجددا اجرا و توزيع شود. توزيع مجدد ميتواند بحران آفريني کند و به شکل رانت، ربا و فساد ايجاد شود. مومني ادامه داد: در جامعهاي که عدهاي زور بيشتري دارند، چيزي را خلق نميکنند اما قدرت جابجا کردن آن را دارند. وقتي توزيع مجدد در جامعه بيش از حد بسط پيدا کند، بقاي جامعه تهديد ميشود. بحران کميابي تشديد شده و به دنبال آن رقابتها به شکل حذفي و مخرب پيش ميرود به طوري که الگوي جامعه به سمت ستيز رفته و هرکسي که دست بياندازد براي دارايي، بايد ديگري را حذف کند. مومني ادامه داد: در مقايسه با پاکستان، افغانستان، سوريه و عراق کشور ما از امنيت بالايي برخوردار است اما با وجود اين امنيت کسي حاضر به سرمايهگذاري توليدي نيست. بيش از ۹۰ درصد از بنگاههاي اقتصادي يک نفره اداره ميشود و اگر امنيت داشتيم، اين فرهنگ منحطگرايي و فردي وجود نداشت. امروز در بازار همه شراکت را مساله ناميموني ميدانند. وي با بيان اينکه در حال حاضر بيش از دو دهه است که متوسط نرخ بهره در ايران سه تا پنج برابر ميانگين جهاني است، گفت: در حاضر بخشهاي غيررسميبسيار گسترش يافته که اين موضوع يکي از شيوههاي تعرض به حقوق افراد است. اين کارشناس مسائل اقتصادي با بيان اينکه بانک مرکزي در سال ۹۱ عنوان کرد که بازار رسميپول فقط ميتواند يک چهارم نيازهاي مالي توليدکنندگان را پاسخگو باشد، تصريح کرد: در چند سال اخير ۷۰۰۰ بنگاه توليدي تعطيل شد و يک نفر اعتراض نکرد؛ اين درحالي است که زماني که براي طلافروشان ارزش افزوده در نظر گرفته بودند، دولت با اعتراض فراواني روبهرو شده و کلا اجراي قانون ارزش افزوده براي طلا فروشها به صورت غيرقانوني متوقف شد.
رييس سازمان برنامه و بودجه گفت: دولت با فروش تنها 23 ميليارد دلار نفت در حال اداره کشور است.
به گزارش ايسنا، محمدباقر نوبخت؛ در نشست شوراي برنامهريزي و توسعه استان کرمانشاه، به تنگناهاي مالي دولت اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۹۰ قيمت هر بشکه نفت حدود ۱۰۸ دلار بود و درآمد سالانه دولت از محل فروش نفت ۱۱۹ ميليارد دلار بود اما با توجه به کاهش قيمت نفت، اکنون دولت با ۲۳ ميليارد دلار فروش نفت کشور را اداره ميکند.
وي افزود: با اين وجود کارهاي خوبي در کشور انجام شده که آثار آن مشخص است. به عنوان نمونه در اين دولت هزار کيلومتر راهآهن بهسازي شده و ۱۳۰۰ کيلومتر خطوط ريلي جديد احداث شده است.
نوبخت گفت: البته تقاضاهاي مضاعفي در کشور وجود دارد اما در اين شرايط آنچه مهم است اين است که بايد تخصيص منابع به صورت بهينه صورت بگيرد.
معاون رئيسجمهور به وضعيت لايحه بودجه سال آينده کشور که تقديم مجلس شده نيز اشاره کرد و افزود: رقم بودجه عموميدولت در لايحه بودجه سال آينده ۳۲۰ هزار ميليارد تومان است که ۶۲.۷ هزار ميليارد تومان آن در طرحهاي عمراني سرمايهگذاري ميشود. حدود ۲۱ هزار ميليارد تومان آن نيز براي بازپرداخت اسناد خزانه هزينه خواهد شد و ۲۳۶ هزار ميليارد تومان آن نيز اعتبارات هزينهاي است.
وي گفت: در لايحه بودجه سال آينده ۱۰ هزار ميليارد تومان به صورت خاص براي موضوعات گسترش حمل و نقل ريلي، محيط زيست و آب و فاضلاب در نظر گرفته شده است.
نوبخت در ادامه، گسترش حمل و نقل ريلي را از سياستهاي دولت تدبير و اميد برشمرد و اظهار کرد: راهآهن يکي از مولفههاي توسعه است و ميتواند زمينهساز توسعه شود که بر همين اساس، دولت توسعه حمل و نقل ريلي را در برنامه دارد.
وي با بيان اينکه در قالب سياستهاي اقتصاد مقاومتي بايد پنج مرکز استان از طريق ريل به مرکز وصل شوند، گفت: يکي از اين نقاط استان کرمانشاه است که با همه تگناها تلاش کرديم اعتبارات اين طرح ملي را تامين کنيم تا در آينده نزديک شاهد افتتاح راهآهن کرمانشاه باشيم.
نوبخت گفت: امسال تاکنون ۲۴۹ ميليارد تومان، يعني ۱۰۰ ميليارد تومان بيش از آنچه وزارت راه براي تکميل اين پروژه ميخواست، به راهآهن کرمانشاه پرداخت شده و کار با سرعت پيش ميرود و قطعا در ماههاي ابتدايي سال آينده بايد شاهد افتتاح اين پروژه باشيم.
رئيس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به بازديد امروزش از مسير ملاير - کرمانشاه راهآهن غرب، گفت: از ملاير تا فيروزان ريلگذاري هم شده و آماده افتتاح است. در مسير فيروزان به کرمانشاه هم از دو جبهه کار در حال انجام است و با اين منابع مالي مناسب بايد با سرعت انجام شود.
نوبخت در ادامه به موضوع ريزگردها به عنوان يکي ديگر از مشکلات استان کرمانشاه اشاره کرد و گفت: براي سال آينده رقم مناسبي در بودجه براي موضوع محيط زيست در نظر گرفته شده که بايد سهم مناسبي از آن براي مقابله با پديده ريزگردها به استان کرمانشاه اختصاص يابد.
وي همچنين با اشاره به طرح برداشت يک ميليارد دلار از منابع صندوق توسعه ملي براي اشتغال با اولويت مناطق روستايي و عشايري، خاطرنشان کرد: با توجه به بالا بودن نرخ بيکاري استان کرمانشاه، قطعا بايد سهم مناسبي از اين منابع به استان کرمانشاه اختصاص يابد.
نوبخت به مشکل فاضلاب کرمانشاه نيز اشاره کرد و گفت: از محل اعتبارات در نظر گرفته شده در لايحه بودجه سال آينده براي موضوع فاضلاب، رقم مناسبي براي فاضلاب کرمانشاه خواهيم گذاشت.
وي به مصوبات سفر رئيسجمهور به استان کرمانشاه نيز اشاره کرد و گفت: بخش قابل توجهي از اعتبارات مصوبات اين سفر تخصيص يافته و بخش ديگري نيز تا پايان همين ماه تخصيص مييابد و مابقي آن نيز در سال آتي به استان اختصاص خواهد يافت.