دستورالعمل معاون اول زیر ذره بین «تجارت»
خبر ابلاغ دستورالعمل انجام گشايش اعتبار براي واردات کالا با نرخ ارز آزاد، از سوي معاون اول رئيس جمهوري گاميرو به جلو محسوب ميشود. اين دستورالعمل در شرايطي براي اجرا به همه دستگاههاي اجرايي و بانکها و موسسات اعتباري، موسسات عموميغيردولتي و نهادهاي انقلاب اسلاميابلاغ شده است که بازار ارز روزهاي پر تلاطميرا تجربه ميکند و بازار مالي و پولي نيز از پول شويي و قاچاق رنج ميبرد.
به همين دليل است که اين ابلاغيه در گام اول، ميتوان به آن با ديده مثبت نگاه کرد. اما تحليل بازار سنتي ايران موضوعي ديگر را بيان ميکند. در اين ابلاغيه بر ساماندهي بازار ارز و مبارزه با پول شويي و قاچاق کالا و ارز تاکيد شده است.
با نگاهي به تاريخ بازار ارز به ويژه در10 سال اخير تاکنون، پيام روشني از اين بازار ارائه داده ميشود و آن هم اينکه اکنون در سطوح بالاي مديريتي ديدگاههاي مختلفي درباره نحوه مديريت ارز وجود دارد که اين ديدگاهها يکسان نبوده و بعضاً نيز بنيانهاي سستي وجود دارد،
وقتي اين موضوع کماکان وجود دارد هر گونه اراده اي براي ساماندهي ارز به خودي خود در همان گام نخست محتوم به شکست است .
نکته جالب آنکه در برنامه ششم توسعه نيز حتي نمايندگان مجلس نيز وضع بازار ارز را مشخص نکردهاند.
از طرف ديگر، براي تنظيم تلاطم بازار ارز بايد بانک مرکزي سياست مناسبي اتخاذ کند تا ارز وارد بازار سياه نشود تا با اين سياست اقتصادي مانع از کسب سودهاي کلان براي برخي افراد در وضعيت بازار سياه شويم.
اما بانک مرکزي سياستهاي اقتصادي و برنامهريزي موثري براي کنترل بازار نداشته است و اين موضوع باعث شده تا دلار وارد بازار سياه شود.
به طور مثال، حدود چهار سال است بانک مرکزي از اجراي يکسان سازي ارز خبر ميدهد اما هراز گاهي به بهانههايي اين موضوع به تاخير ميافتد.
به هر حال دولت و به خصوص بانک مرکزي و حتي دولتهاي گذشته نيز در زمينه سياستگذاريهاي اقتصادي از جمله سياستهاي ارزي انسجام ندارند.
اين امر موجب ميشود تا فعالان اقتصادي نتوانند در حوزه کاري خود برنامه ريزي مشخصي داشته باشند و در اين ميان بازار سياه، رانت، دلالي و ... به وجود ميآيد و صادر کنندگان نيز در آن حل ميشوند.
هنگاميميتوان به اجرايي شدن اين ابلاغيهاميدوار شد که اين روند بايد تغيير کند و تکليف برخي از مسائل از جمله يکسانسازي ارز و نرخ ارز مشخص شود چرا که ادامه اين وضعيت باعث شده که سرمايهگذاران رغبتي براي ورود به کشور نداشته باشند، در نتيجه وضعيت اقتصادي کشور نيز سامان نيابد.
مستخدمين حسيني کارشناس اقتصادي در اين باره گفته است: "اما اکنون ميبينيم که گروههاي مختلف هر کدام درباره وضعيت ارز سخناني مطرح ميکنند که بايد ديد هر کدام چقدر به نفع اقتصاد کشور است. مثلاً صادرکنندگان ميگويند ارز بايد بالا برود تا خودشان منافع بيشتري ببرند و... اين در حالي است که مقوله ارز يا سياستهاي ارزي جزو مهمترين سياستهاي اقتصادي کشور است و مقام ناظر بايد رويکرد مشخص و شفافي در اين زمينه داشته باشد."
به هر حال نرخ ارز زماني ميتواند در کانال درست قرار گيرد که رويکرد دولت شفاف و مشخص باشد ولي ميبينيم که هنوز قانون بانکداري تعيين تکليف نشده است. و اين سناريوي تکراري ابلاغيهها همچنان ادامه دارد؟
اما معاون اول رئيس جمهوري با ابلاغ دستورالعمل انجام گشايش اعتبار براي واردات کالا با نرخ ارز آزاد، صادرکنندگان را مکلف کرد ارز حاصل از صادرات را بر اساس سياست گذاري بانک مرکزي به فروش برسانند.
معاون اول رييس جمهور در اين ابلاغيه ضمن مکلف کردن صادرکنندگان محصولات و فرآوردههاي پتروشيمي، فولاد، مس، آلومينيوم، سنگ آهن و کنسانتره آهن، گاز مايع توليدي پتروشيميبراي به فروش رساندن ارز حاصل از صادرات بر اساس سياست گذاري و هماهنگي بانک مرکزي، اين بانک را موظف کرد ظرف دو هفته در راستاي مبارزه با پولشويي، گزارش مربوط به اقدامات انجام شده به منظور برقراري ضوابط لازم و اجراي کامل قوانين و مقررات را ارائه کند.
اسحاق جهانگيري در ابلاغيه اي به منظور تحقق دستور رييس جمهور مبني بر ساماندهي بازار ارز و حمايت از توليد داخلي، دستورالعملي براي اجرا به همه دستگاههاي اجرايي و بانکها و موسسات اعتباري، موسسات عموميغيردولتي و نهادهاي انقلاب اسلاميابلاغ کرد.
در بخشي از مصوبه معاون اول رييس جمهور و رييس ستاد فرماندهي اقتصاد مقاومتي، ضمن تعيين دستورالعمل اقدام نظام بانکي نسبت به انجام گشايش اعتبار براي واردات کالاهايي که واردات آن با نرخ آزاد مجاز است، تصريح شده است: «بانک مرکزي جمهوري اسلاميايران مکلف است ترتيبي اتخاذ نمايد حداکثر تا ۱۳۹۵/۱۲/۲۵ ارز حاصل از صادرات محصولات عمده صادراتي توسط بانکها خريداري شود و صرافيها به وظايف متعارف خود برگردند.»
در اين ابلاغيه همچنين خاطرنشان شده است: «ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز مکلف است راهاندازي کامل سامانه شناسايي و مبارزه با کالاي قاچاق را در دستور کار قرار داده و اقدامات تشديد کننده مبارزه با اين پديده را از مبادي ورودي تا سطح عرضه عمده به کار گيرد.»
در اين ابلاغيه شرط ثبت سفارش خودرو و ساير کالاهاي بادوام به تشخيص وزارت صنعت، معدن و تجارت، داشتن نمايندگي مجاز و خدمات پس از فروش اعلام شده است.
در بخش ديگري از ابلاغيه رييس ستاد فرماندهي اقتصاد مقاومتي با تاکيد بر اينکه يوزانس براي واردات مواد اوليه و قطعات يدکي بدون سقف براي يک سال مجاز شده، آمده است: «استفاده از اعتبارات يوزانس حداکثر به مبلغ (۵۰) ميليون دلار در هر مورد براي واردات، تکميل و تجهيز خطوط توليد واحدهاي اقتصادي موجود تا سقف سه سال مجاز است.»