گزارش «تجارت» از ضرورت شفافیت در قراردادهای تبلیغات شهری؛
تجارت_محمدخادمي: کلانشهرتهران به عنوان پايتخت و پرجمعيتترين شهر کشور به حساب ميآيد، شهر تهران که از نظر جمعيت رتبه پنجم را در کلان شهرهاي دنيا از آن خود کرده است با بيش از 8 ميليون ساکن، هر روز ميزبان تردد بيش از 2 ميليون نفرمسافر است.
از سوي ديگر تعداد قابل توجهي از کارخانهها و شرکتهاي بازرگاني در اين شهر فعاليت دارند. به همين منظور تبليغات در اين کلانشهربازار خوبي دارد و طبق بررسيها، تبليغات در اين شهرحدود 4 برابر گرانتر از ساير شهرهاي کشور است.
مسئوليت اداره بيلبوردهاي تبليغاتي تهران که درآمد دهها ميلياردي دارد، برعهده سازمان زيباسازي شهرداري تهران است؛ اما به گفته تعدادي از اعضاي شوراي شهر تهران، در چندسال اخير سازمان زيباسازي شهرداري تهران تاکنون هيچ گونه گزارش مالي در خصوص درآمدها و نحوه مخارج آن اعلام نکرده است؛ به طوري که در روزهاي پايان عمر شوراي شهر چهارم «محمد مهدي تندگويان» يکي از اعضاي اين شورا لب به اعتراض گشود و گفت:« آن طورکه ارقام نشان ميدهد به طوريقين شهرداري تهران بيش از۱۵۰ميليارد تومان از محل تابلوهاي تبليغاتي سطح شهر تهران درآمد دارد، با اين وجود از اين مبلغ تنها 30 ميليارد تومان آن به بخش درآمدي شهرداري واريز شده است.»
طبق بررسيهاي خبرنگار«تجارت» هزينه تعداد اندکي از بيلبوردهاي سطح شهر تهران بيش از در آمد اعلام شده سازمان زيباسازي شهرداري تهران است، به طوري که در آمد تنها يک تابلو تبليغاتي به مدت يک ماه در يکي از معابرشهري نزديک به 700ميليون تومان ميرسد.
در گزارش ميداني پيش رو بيشتر از وضعيت درآمدي اين تابلوها با خبر ميشويد:
کرايه تابلو از 25 ميليون تا695 ميليون
مهمترين تابلوهاي تبليغاتي در معابر پررفت و آمد نصب ميشود. به همين منظور تصميم گرفتهايم به 2 بزرگراه شهر تهران که غرب به شرق تهران را به هم متصل ميکند سري بزنيم، در زير هر يک از اين تابلوها شماره اي وجود دارد که براي رزرو تابلو جوابگوي درخواست کنندگان است، در تماس تلفني خودمان را به عنوان يکي از درخواست کنندگان رزرو تابلو معرفي ميکنيم تا قيمت اين تابلوها در اين دو بزرگراه را بدانيم.
نخستين تابلو مد نظر ما در بزرگراه شهيد حکيم غرب به شرق در تقاطع مدرس ضلع شمال غربي مصلي امام (ره) است، آن طور که شرکت رزرو آگهي اعلام ميکند اين تابلو در 160 متر قرار دارد که مبلغ آگهي آن در مدت زمان يک ماه نزديک به 300 ميليون تومان ميشود.
ديگر تابلويي که نظر ما را جلب ميکند، در بزرگراه شهيد حکيم غرب به شرق بعد از بزرگراه شهيد چمران جنب خيابان کارگر شمالي در مساحت 50 متر است که هزينه تبليغ در اين تابلو براي يک ماه 110 ميليون تومان است، تابلو ديگر در بزرگراه شهيد حکيم غرب به شرق بعد از بزرگراه يادگار امام(ره) جنب دره فرحزاد قرار دارد، اين تابلو زيبا نيز در مساحت 77 متر نزديک به 180ميليون تومان به مدت يک ماه هزينه کرايه آن در نظر گرفته شده است.
در بزرگراه شهيد همت نيز تعداد قابل توجهي تابلو تبليغاتي وجود دارد، يکي از اين تابلوها در اين بزرگراه در کنار خروجي شيخ فضل ا...نوري قرار دارد، اين تابلو نيز هزينه يک ماه تبليغات به روي آن 320 ميليون تومان است، تابلو ديگر که در اين بزرگراه نصب شده قبل از خروجي خيابان شريعتي نزديک پل پرستو است که براي يک ماه حدود 150 تومان هزينه کرايه آن در نظر گرفته شده، بعد از بزرگراه شهيد چمران نيز تابلويي وجود دارد که براي تبليغات يک ماه 250 ميليون تومان از متقاضيان به آگهي دريافت ميکند.
طبق بررسيهاي دقيق تر خبرنگار «تجارت» بيش از 300 تابلو تبليغاتي پر مشتري در معابر اصلي شهر تهران راهاندازي شده است، به طوري که در آمد تنها يک تابلو تبليغاتي در اين معابر در طول يک سال بهاندازه بودجه شهرداري يک شهر کوچک در کشور به حساب ميآيد.گرانترين تابلو تبليغات شهر تهران براساس بررسيهاي ما 695 ميليون تومان براي هريک ماه در مساحت 380 متر به شکل 3وجهي در تقاط بزرگراه شهيد همت بزرگراه شهيد مدرس ضلع جنوب شرقي قرار دارد، ارزانترين تابلو نيز متعلق به تابلو 18 متري در ضلع شمال شرقي ميدان توحيد است که هزينه کرايه آن 25 ميليون تومان براي يک ماه است. البته اين هزينه تنها به عنوان هزينه کرايه تابلو است و هزينه برق براي روشنايي، هزينه مدل بنر تبيلغاتي و نصب آن نيز به شکل جداگانه پرداخت خواهدشد.
طبق بررسيهاي خبرنگار ما از 300 تابلو مهم در شهر تهران به طور ميانگين32 درصد اين تابلوها هر ماه بين 20تا100 ميليون تومان، 53 درصد ديگر آن بين 100 تا 200 ميليون تومان و نهايتا 23 درصد ديگرآن بالاي 200 ميليون تومان درآمد کسب ميکنند.
شهرداري اجاره تابلوها را از قبل دريافت ميکند
خبرنگار ما براي اينکه اين موضوع را به شکل اساسي تر بررسي کند با تعدادي از شرکتهاي تبليغاتي گفتگو کرده است، «مهناز_م»کارشناسان تبليغات يکي از شرکتهاي رزرو بيلبورد شهري است که در اين خصوص ميگويد:« شهرتهران با جمعيتي که دارد محيط مناسبي براي تبليغات به حساب ميآيد، از سوي ديگر مسافران زيادي از شهرهاي گوناگون کشور همه روزه رهسپار معابر شهري تهران هستند و اين موضوع باعث استقبال شرکتها و کارخانهها براي ارائه آگهي تبليغاتشان شده است، به طوري که اين آگهيها به جز بيلبوردهاي شهري پلهاي عابرپياده، ايستگاههاي اتوبوس و مترو را نيز به خود اختصاص داده است.
وي در پاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اينکه چرا در بعضي از بزرگراهها قيمت بيلبوردها با ديگر بزرگراهها متفاوت است؟ پاسخ ميدهد:«قيمت گذاري متفاوت در تابلوهاي آگهي به دلايلي شامل متراژ تابلو، زمان احداث و مکان نصب است، طبيعتا هر چه مساحت تابلو بزرگتر باشد ديد بيشتري را در مقابل رهگذران به وجود ميآورد و اين عامل باعث بالا رفتن قيمت ميشود، از سوي ديگر هرچه زمان نصب تابلو طولاني شود قيمتها متفاوت است و نهايتا مکان راهاندازي تابلو به دليل تردد بالا در آن معبر افزايش قيمت آگهي تابلو را به دنبال ميآورد. به طور مثال نصب اگهي در بزرگراه پر رفت و آمد و پر ترافيک به دليل اينکه رهگذران زمان بيشتري را در آن معبري که تابلو وجود دارد ميگذرانند پرهزينه تر است. بزرگراههاي شيخ فضل الله نوري، همت، حکيم، حقاني، جلال آل احمد، يادگار امام، سعيدي و... از مهمترين و گرانترين تابلوهاي شهري تهران به حساب ميآيد.»
اين کارشناس تبليغات در ادامه ميافزايد: «سازمان زيباسازي شهرداري تهران به طور مثال يک تابلو را به شرکتهاي تبليغات خصوصي 20 ميليون تومان ماهيانه اجاره ميدهد آن وقت شرکتهاي تبليغاتي آن تابلو را 30 ميليون تومان به متقاضيان تبليغات کرايه ميدهد، از اين مبلغ 20 ميليون متعلق به شهرداري تهران 5ميليون تومان آن هزينه برق، داربست و هزينه نصب بنر به روي تابلو است و تنها 5 ميليون تومان آن براي شرکت تبليغاتي درآمد دارد، البته اگر تنها يک ماه شرکت تبليغاتي نتواند مشتري براي تابلو پيدا کند شهرداري اجاره اش را از شرکت ميخواهد و شرکت بايد درآمد چندماه خود را براي يک ماه به دليل نبود مشتري براي يک تابلو در اختيار شهرداري قرار دهد.»«محمد رضا رستمي» يکي ديگر از مديران شرکتهاي تبليغات شهري در گفتگو با «تجارت» ميگويد:«در تعدادي از تابلوهاي شهري که درآمد بالاتري دارد در اختيار شرکتهاي تبليغاتي بزرگتر قرار ميگيرد و تابلوهاي کوچک تر که مشتري کمتري دارند در اختيار شرکتهاي تبليغاتي کوچک تر قرار ميگيرند.»
او ادامه ميدهد:« گاهي اوقات به دليل نبود مشتري يا اينکه به دليل اينکه مشتري تمايل دارد مدت زمان بيشتري از تابلو استفاده کند شرکتهاي تبليغاتي بين 5 تا 20 درصد تخفيف به مشتريان درنظر
ميگيرند.»
به گفته وي تعدادي از بيلبوردهاي مهم و پرمشتري در شمال شهر تهران در اختيار شرکتهاي تبليغاتي قرار نميگيرند و مستقيما از طريق سازمان زيباسازيهاي شهرداري تهران در اختيار متقاضيان تبليغات محيطي قرار ميگيرد.همچنين درآمدي که شهرداري تهران از تبليغات محيطي بدست ميآورد بهاندازه بودجه چند شهر کشوراست.
آن طور که رستميميگويد:«گاهي اوقات قيمتهاي تابلوها بيش از حد گران است و از لحاظ کارشناسي اين قيمتها درست نيست. به طور مثال در مسير فرودگاه مهرآباد در فاصله 30متري چندين بيلبورد وجود دارد. در اين مسير کوتاه مگر رهگذران چقدر ميتوانند اين تابلوهاي تبليغاتي را ببينند که هزينه کرايه آنها بسيار گران است.»
قراردادهاي نجوميشهرداري تهران
در آخرين روزهاي جلسه شوراي شهر تهران در سال گذشته «محمدمهدي تندگويان»يکي از اعضاي اين شورا در مورد قراردادهاي مبهم سازمان زيباسازي شهرداري تهران در واگذاري تابلوهاي تبليغاتي سطح شهر را نجومياعلام ميکند، ميگويد:« در خصوص شفاف سازي قراردادهاي سازمان زيباسازي26 بار مکاتبه داشته و دو تذکر رسميبه شهردار تهران در اين خصوص ارائه کردهام.
با استناد به ماده 71 قانون تشکيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلاميکشور و انتخاب شهرداران و ماده 73 قانون مذکور در خصوص نظارت بر شهرداري و با عنايت به لزوم حساسيت شورا در مورد تابلوهاي تبليغاتي شهرداري تهران من بعنوان عضو شوراي شهر تهران از سال 1392 تاکنون در مورد لزوم شناسايي و مميزي اعلانات منصوب در معابر شهر تهران تذکراتي را ارائه کردم و پيگيريهايي انجام دادهام.»
وي در بخش ديگري از صحبتهايش ميافزايد:« در طي سه سال و نيم اخير 26 مکاتبه با مجموعه شهرداري داشتهام که 8 مکاتبه آن مربوط به رياست شوراي اسلاميشهر تهران و 11 مکاتبه مربوط به بنده بوده که 3 جوابيه از سوي شهردار تهران و 4 جوابيه از سوي سازمان زيباسازي در اين خصوص دريافت کردم هدف از اين مکاتبات و تذکرات ايجاد سامانه اي در راستاي شفافيت در قراردادها و شناسايي منابع درآمدزاي موجود در شهرداري و نظارت مستقيم بر آنها توسط اعضاي شوراي شهر تهران بوده است.»
به گفته اين عضو شوراي شهر تهران متاسفانه بارها در پيگيريها، يا نامهها بيپاسخ مانده يا با پاسخهاي گنگ و غيرشفاف از سوي شهرداري تهران مواجه شدهايم، با اين حال بالاخره طي پيگيريهاي انجام شده مقرر شد سامانهاي براي کنترل و نظارت اعضاي شوراي شهر بر تابلوهاي اعلانات منصوب در معابر شهر تهران راهاندازي شود که اين سامانه نيز بعد از مدت زمان طولاني با پيگيري شوراي شهر ايجاد شد، اما سازمان زيباسازي طي نامهاي در تاريخ 23 آبان 95 و بعد از گذشت سه سال اعلام کرد که ايجاد دسترسي به اطلاعات آماري و مالي ابزارهاي تبليغاتي و اطلاعات کارگزاران تبليغاتي به تمامياعضاي شورا به لحاظ امنيت شبکه ميسر نيست.
آن طور که تندگويان ميگويد:« شورا نهاد بالادستي و نظارتي شهرداري است، اما حالا نه تنها بااين نامه، وظيفه اعضاي شورا را زير سوال برده؛ بلکه مايل به شفاف سازي اقدامات خود در شهر تهران هم نيست، صدالبته مايه بسي تعجب است که اعضاي شوراي شهر تهران که وظيفه نظارت بر عملکرد شهرداري تهران را دارند نميتوانند به دلايل امنيت شبکه بر روي اعلانات شهر تهران نظارت کنند، با اين حال مشخص نيست آيا واقعا دليل آن امنيت شبکه است يا موضوعات ديگري که شهرداري نميخواهد اعضاي شوراي شهر از آن اطلاع داشته باشند؟
و در اينجا سوالاتي مطرح است که بايد شهرداري به آن پاسخ دهد که آيا شهرداري تهران قراردادهايي نجوميبا شرکتهايي خاص دارد که نميخواهد اعضاي شوراي شهر از آن مطلع گردند؟ آيا مبالغ قراردادها به صورتي است که مصلحت شهرداري تهران بر آن است که مردم از آن اطلاع نداشته باشند؟»
او با اشاره به توضيحات معاون شهردار در اين مورد با طرح اين سوال که چرا وقتي حرف حق گفته ميشود، ناراحت ميشوند، ميگويد:« مگر درخواست من ناحق بود؟ سه سال و نيم است که به دنبال شفافيت در موضوعي خاص و 26 بار نامه نوشتم اما به درخواستم توجه نميشود و در آخر هم قيد ميکنند که بنا به دلايل «امنيتي» گذر واژه در اختيار شما قرار نميگيرد.»نايب رئيس کميسيون معماري و شهرسازي ادامه ميدهد:« بايد به تبلغات درون ايستگاها و خط مترو هم توجه کرد و درآمد حاصل از تابلوهاي مراکزتجاري هم به اين موضوع افزوده ميشود. در آن صورت به اين جمع بندي خواهيم رسيد که ۱۵۰ ميليارد تومان تنها بخشي از درآمد واقعي سازمان زيباسازي شهرتهران است که به دليل عدم آگاهي ما ازحجم داراييها اعلام ميگردد.»
تندگويان ميگويد:« سازمان زيباسازي درآمدزاست اما اطلاعي از درآمدهاي اصلي آن نداريم. يک ليست از سوي سازمان زيباسازي به شورا ارائه ميشود که ميزان هزينه و درآمدها اعلام شده و دلمان خوش است که اين سازمان حداقل درآمدزاست اما واقعيت اين است که چون اطلاع دقيقي از کل درآمد نداريم حتي نميتوانيم نظري بدهيم و بايد آن را قبول کنيم».
او خاطرنشان ميکند:« متاسفانه بايد به مردم شهر تهران اعلام کنم که تمام تابلوهاي شهر با قراردادهاي نجوميدر اختيار تعداد محدودي است و تنها چند شرکت خاص از مزاياي اين تابلوها بهره ميبرند.
وي در پاسخ به اين شائبه که آيا ردپاي عضوي از شورا نيز در اين قراردادهاي نجومياست گفت: خدا کند که نباشد اما اگر عضوي از شورا نيز در اين قراردادهاي نجومينقش داشت بعدا آقايان به ما گلايه نکنند که شما قبلا مطرح نکرديد و قصد کار سياسي و رسانه اي داشتيد چراکه من سه سال و نيم صبر کرده و تنها مکاتبه کردم تا مسئله حل شود اما وقتي بهانه ميآورند که بنا به دلايل «امنيتي» به عضو شورا دسترسي نميدهند يعني بايد مردم باخبر شوند.»