روسها و سعودی ها در اندیشه جبران خسارت نفت ارزان؛
عربستان سعودي و روسيه از توافق جديد براي کاهش توليد نفت به مدت ۹ ماه ديگر حمايت کردند که به گفته تحليلگران به بالابردن قيمتها کمک کند اما همچنين اتحاد روبه رشد ميان اين دو کشور را منعکس ميکند.
به نقل از ايسنا، وزيران نفت عربستان سعودي و روسيه روز دوشنبه اعلام کردند با کشورهاي ديگر درباره توافق براي تمديد برنامه کاهش توليد کنوني ميان توليدکنندگان اوپک و غيراوپک به مدت ۹ ماه ديگر (که حدود سه ماه طولانيتر از انتظار بازار است)، مشورت خواهند کرد.
توافق براي ادامه کاهش ۱.۸ ميليون بشکه در روز از توليد گروهي، احتمالا توليدکنندگان شيل آمريکا را براي افزايش بيشتر توليدشان تشويق ميکند، اما اين توافقي است که هر دو کشور روسيه و عربستان سعودي آن را از نظر سياسي به مصلحت خود ميدانند و براي فاينانس داخلي حياتي ميبينند.
دانيل يرگين، نايب رييس شرکت تحقيقاتي "آي اچ اس مارکيت" به شبکه سي ان بي سي گفت: براي سعوديها مانند همه صادرکنندگان ديگر، قيمتهاي پايين نفت ممکن است استرس عظيميرا ايجاد کند و آنها واقعا ميخواهند اين موضوع را حل کنند. روسها هم شاهد کاهش سريع منابع صندوق سرمايه دولتي بودند و درآمدهاي نفتي، بخش بزرگي از بودجه دولت را تشکيل ميدهد.همچنين توافق اين دو کشور براي تمديد برنامه کاهش توليد، تنها چند روز پيش از اينکه دونالد ترامپ، رييس جمهور آمريکا، در نخستين سفر خارجي خود از عربستان سعودي ديدار کند، اعلام شد.
هليما کرافت، مدير تحقيقات کالاي جهاني در شرکت "آر بي سي" ميگويد: درباره آنچه سعوديها از ترامپ و جمهوريخواهان ميگيرند فکر کنيد. آنها ميخواهند موشکهاي هدايت شونده دقيق دريافت کنند. علاوه بر مذاکرات مربوط به قراردادهاي تسليحات، عربستان سعودي ميخواهد آمريکا بداند آنها از حمايت کامل اين کشور برخوردارند و هر آنچه لازم باشد براي پس زدن نفوذ ايران به کار ميگيرند.
الکساند نوواک، وزير انرژي روسيه و خالد الفالح، وزير انرژي عربستان سعودي، در کنفرانس مشترکي که روز دوشنبه پس از ديدار کشورهاي گروه G-۲۰ در پکن برگزار کردند، حمايتشان براي تمديد توافق کاهش توليد را ابراز کردند.
عربستان سعودي فشار ناشي از قيمتهاي پايين نفت را احساس کرده است. با اين همه چند هفته قبل اقدام براي متوقف کردن برخي مزايا به کارکنان دولتي را لغو کرد که به گفته تحليلگران، تلاش احتمالي براي جلوگيري از ناآرامياست.
عربستان سعودي همچنين تحت برنامه افق ۲۰۳۰ به قيمتهاي بالاي نفت براي متنوع کردن اقتصاد خود و فاصله گرفتن از اتکا به نفت نياز دارد. بخش مهم اين برنامه، عرضه عمومياوليه سهام شرکت انرژي دولتي سعودي آرامکو است که به گفته تحليلگران با قيمت بالاتر نفت موفقتر خواهد بود.براي روسيه، قيمتهاي بالاتر نفت به اقتصاد اين کشور کمک کرده است. به گفته کرافت، براي نخستين سال است که روسيه از رکود خارج شده و تنها خبر خوب براي اين کشور قيمت نفت بوده است، بنابراين تصور نکنيد که حمايت روسها از ادامه کاهش توليد تا مارس، اتفاقي بوده است.ادوارد مورس، مدير جهاني تحقيقات کالا در "سيتي گروپ" معتقد است ۶۰ تا ۷۰ درصد احتمال وجود دارد که توافق نفتي جديد شامل کاهش بيشتر توليد از ۱.۸ ميليون بشکه توافق اوليه در اواخر سال گذشته باشد. وي انتظار دارد بازار مجددا متعادل شده و نفت وست تگزاس اينترمديت آمريکا تا پايان سال جاري به ۶۲ دلار در هر بشکه صعود کند.مدير "سيتي گروپ" همچنين خاطر نشان کرد: تعجبي ندارد که عربستان سعودي و روسيه براي حل مشکل مشترک قيمتهاي پايين نفت به يکديگر نزديک شدهاند. سه غول توليدکننده نفت در جهان وجود دارند. دو تن از اين غولها، کشورهاي نفتي هستند که به درآمدهاي نفت براي اهداف بودجه دولتي نياز دارند. اما يکي از آنها که در آمريکا است چنين نيست. آنها منافع مشترکي در افزايش درآمدهايشان دارند.
با اينهمه وي پيشبيني کرد: يکي از اين دو کشور اين رابطه را ابتدا پايان ميدهد که احتمالا روسيه خواهد بود که در زمينه حجم کاهش در برابر قيمت نفت با دوراهي بيشتري روبهرو است.
عربستان سعودي بزرگترين سهم کاهش توليد را که در توافق دسامبر اعلام و در ژانويه اجرايي شد، پذيرفته است.
به گفته مورس، اگر قرار باشد کاهش توليد بيشتر شود، عربستان سهميه کاهش بزرگتر را نخواهد پذيرفت.
حتي پيش از اينکه توافق اوليه در دسامبر اعلام شود، قيمتهاي نفت تحت تاثير گمانهزني افزايش پيدا کرده بود و براي مدت چندين ماه در بالاي ۵۰ دلار بود اما ادامه رشد ذخاير نفت در آمريکا، توليد رو به رشد اين کشور و عرضه بيشتر از سوي ليبي و کشورهاي ديگر اين احتمال را تقويت کرد که جهان همچنان دچار اشباع عرضه خواهد ماند.به گفته مدير تحقيقات کالاي جهاني شرکت "آر بي سي"، روابط ميان عربستان سعودي و باراک اوباما، رييس جمهور پيشين آمريکا، حسنه نبود زيرا وي مايل به روابط گستردهتر آمريکا در منطقه بود. آنچه که سعوديها ميخواهند بشنوند اين است که بازبيني روابط با ايران تمام شده و اين موضوع کنار گذاشته شده است. پس از توافق هستهاي دولت اوباما با تهران که در قبال برچيده شدن تحريمها عليه تهران حاصل شد، دولت ترامپ موضع سختگيرانهتري در قبال ايران اتخاذ کرده است.
به گفته مورس، اين اتفاقي نيست که روسيه و عربستان سعودي در زماني به يکديگر نزديکتر شدند که شايد روابط ميان آمريکا و عربستان مشکل آفرين شده بود. البته از زماني که ترامپ روي کار آمده، از وخامت اين رابطه کاسته شده است.
از سوي ديگر کريس ويفر، شريک در شرکت ماکرو-ادوايزري ميگويد: روسيه در پاييز گذشته پيش از اين توافق، توليدش را افزايش داده بود. بنابراين کاهشي که اين کشور داشت، چندان مشکل نبوده است. اما افزايش قيمتها به بودجه اين کشور که بر مبناي نفت ۴۰ دلاري تنظيم شده بود، کمک خواهد کرد. اگر نفت به جاي ۴۰ دلار، ۵۵ دلار شود، به معناي ۲۵ ميليارد دلار براي بودجه خواهد بود. اما از نظر سياسي، به معناي آن است که سعوديها يک لطف به روسيه بدهکار هستند و به معناي آن است که موضع روسيه در سوريه که سعوديها منتقد آن بودند، ديگر انتقادي نسبت به آن ندارند.
همچنين شايعاتي مبني بر علاقهمندي سعوديها براي سرمايهگذاري در انرژي روسيه وجود دارد. به گفته ويفر، روسها نه تنها از اوپک، بلکه عمدتا از عربستان سعودي حمايت ميکنند.
تمديد کاهش توليد، خواسته محمد بن سلمان، نايب وليعهد عربستان سعودي بوده است. وي ميخواهد عرضه عمومياوليه سهام آرامکو موفقيتآميز باشد و براي اين منظور به نفت ۵۵ دلاري نياز دارد به همين دليل است که اين توافق حاصل شده است. براي روسيه اين سياست خوبي بوده است. بن سلمان همچنين مغز متفکر برنامه افق ۲۰۳۰ سعودي براي متنوع کردن اقتصاد از نفت قرار دارد.به گفته کرافت، زمان تمديد توليد اوپک با انتخابات رياست جمهوري روسيه در مارس آينده مصادف است که دليل ديگري است که چرا روسيه مشتاق به بستن توافق جديد است.انتظار ميرود ساير اعضاي اوپک در نشست ۲۵ ماه مياز توافق تمديد کاهش توليد حمايت کند. در پي اعلام حمايت روسيه و عربستان سعودي از تمديد توافق کاهش توليد، نفت وست تگزاس اينترمدينت آمريکا روز دوشنبه به سوي ۵۰ دلار صعود کرد و در ۴۸.۸۵ دلار بسته شد و نفت برنت که قيمت پايه بينالمللي است، در پايين ۵۲ دلار در هر بشکه ايستاد.
مدير صادرات و واردات شرکت ملي پخش فرآوردههاي نفتي ايران، اعلام کرد: اولويت شرکت ملي پخش در صادرات براي جلوگيري از قاچاق، تامين نياز کشورهاي همسايه است.
به نقل از پايگاه اطلاع رساني شرکت ملي پالايش و پخش فرآوردههاي نفتي ايران، عليرضا رجب پور، با بيان اينکه با شرايط موجود اولويت شرکت ملي پخش فرآوردههاي نفتي ايرن، فروش فرآورده در قالب صادرات است، گفت: اولويت ما تامين نياز کشورهاي همسايه است؛ زيرا در مرزهاي کشور شاهد پديده قاچاق سوخت هستيم.وي افزود: براي مهار و جلوگيري از قاچاق سوخت به دنبال تامين نياز کشورهاي همسايه هممرز نظير پاکستان، افغانستان، کردستان عراق و ارمنستان هستيم.مدير صادرات و واردات شرکت ملي پخش فرآوردههاي نفتي ايران، ادامه داد: اين کشورها تجارت سنتي دارند و قيمتهاي بينالمللي با تاخير تاثير ميگذارد؛ بنابراين بايد ميان عرضه کننده و متقاضي سوخت رابطه متقابل وجود داشته باشد تا با تامين نيازهاي داخل جذابيت قاچاق از بين برود.وي، با بيان اينکهامسال به دنبال کاهش هزينههاي صادراتي هستيم، گفت: با توجه به خطوط لوله و شرايط آماده حمل و نقل در کشور، مبادي صادراتي را از انبارهاي اصلي به مبادي توليد و نزديک مرزها انتقال داديم تا با کاهش هزينهها کشورهاي همسايه به تامين قانوني سوخت از ايران روي بياورند.رجب پور اعلام کرد: با کاهش هزينههاي حمل و نقل، تنوع در عرضه فرآوردههاي مورد نياز کشور به سمت ريشه کني قاچاق پيش رفتهايم.
مديرعامل شرکت ملي نفت ايران درمورد زمان برگزاري نخستين مناقصه نفتي ايران گفت: اين مناقصه بعد از انتخابات رياست جمهوري ايران برگزار خواهد شد.
علي کاردر در گفتوگو با ايسنا، با اشاره به ليست شرکتهايي که براي شرکت در مناقصه نفتي ايران اظهار تمايل کردهاند توضيح داد: چند شرکت بين المللي اظهار تمايل کردند که شرايط آنها بررسي شد و مورد تاييد قرار گرفت. چند شرکت ديگر نيز بعد از اظهار تمايل شرکتهاي قبلي تمايل خود را اعلام و پيشنهاد خود را ارائه کردند که پيشنهاد آنها در کميته فني درحال بررسي است.وي درمورد دليل تاخير در برگزاري مناقصههاي نفتي تصريح کرد: وزارت نفت همه تلاش خود را به کار گرفت تا مناقصه زودتر برگزار شود اما آماده سازي ضمايم قراردادي، مخصوصا در زمينه ساخت داخل و مشارکت شرکتهاي داخلي، به اين دليل که براي نخستين دفعه صورت ميگرفت چندين بار مورد بررسي قرار گرفت.
معاون وزير نفت در پايان درمورد زمان برگزاري نخستين مناقصه نفتي اظهار کرد: اميدوارم بتوانيم نخستين مناقصه را بعد از انتخابات رياست جمهوري برگزار کنيم.
بر اساس اين گزارش، نخستين مناقصه نفتي ايران براي ميدان نفتي آزادگان خواهد بود و از شرکتهاي چيني، اروپايي و ژاپني مانند توتال، ساينوپک، CNPC، اني و همچنين شرکت پتروناس مالزي دعوت شد تا اين شرکتها در قالب کنسرسيوم فعاليت کنند.
توليد جهاني نفت به تنهايي هر سال ۱.۷ تريليون دلار ارزش دارد و اگر سوختهاي پايين دستي و ساير خدمات به حساب آورده شود، نفت يک ماشين پول ساز است.
به نقل از ايسنا، شرکتها و دولتها از اين منبع ثروت بهره ميبرند. بيشتر بزرگترين شرکتهاي جهان در نفت بيش از هر صنعت ديگري فعاليت ميکنند. همچين درآمدهاي نفتي کمک ميکند دولتها سرپا بمانند.
اما نفت هم مانند هر صنعت پرسود ديگري با مشکل سرقت روبروست.
اگرچه دزدي از خط لوله در کشورهايي مانند نيجريه و مکزيک، مشهورترين تصوير مرتبط با سرقت هيدروکربنهاست اما در واقع، اين مشکل بسيار گسترده و سيستماتيکتر از حد تصور است.
دزدي سوخت بر فعاليتها در سطوح بالادستي، ميان دستي و پايين دستي تاثير ميگذارد و بهاندازه اي گسترده است که حتي سياستمداران، پرسنل نظاميو پليس نيز در فعاليتهاي غيرقانوني مشارکت ميکنند و حتي گاهي رد پاي مقامات بلندپايه دولتي در اين فعاليتها ديده ميشود.
طبق برآورد شرکت E&Y، سرقت سوخت يک مشکل ۱۳۳ ميليارد دلاري است. با اين همه احتمال دارد که اين رقم به دليل فساد ريشه دوانده و دست داشتن مقامات دولتي، کمتر از حد واقعي برآورد شده باشد. سالانه ميلياردها دلار از درآمدهاي دولتها و شرکتها به دليل فعاليتهايي از دست ميرود که شامل موارد ذيل هستند:
نصب شير روي خط لوله
با نصب شيرهاي غيرقانوني، سارقان ميتوانند نفت يا فرآوردههاي نفتي را از خطوط لوله سرقت کنند. به عنوان مثال قاچاقچيان مواد مخدر مکزيکي ميتوانند در عرض هفت دقيقه از نصب شيرهاي غيرقانوني در خطوط لوله، ۹۰ هزار دلار درآمد داشته باشند.
بانکرينگ غيرقانوني
نفتي که دزدان بدست آوردهاند، به قايقهاي کوچکي پمپ ميشود و اين قايقها به دريا ميروند تا محصول را به نفتکشها تحويل دهند. به عنوان مثال منطقه نيجر دلتا در نيجريه مکان ايده آلي براي بانکرينگ بدون گير افتادن است.
انتقال کشتي به کشتي
در اين شيوه سوخت غيرقانوني به يک کشتي معروفتر که ميتوانند محموله را به عنوان واردات قانوني عبور دهد، منتقل ميشود. به عنوان مثال نفت پالايش شده از ليبي در وسط درياي مديترانه به صورت کشتي به کشتي منتقل شده و به صورت غيرقانوني وارد اروپا ميشود.
دزدي مسلحانه
اين شيوه مستلزم بکارگيري خشونت براي هدايت کاميون يا کشتي و سرقت محموله آن است. در حاليکههاليوود سومالي را براي دزدان دريايياش معروف کرده است اما در واقع کشتيها بايد در خليج گينه نزديک نيجريه مراقب باشند. در چند سال گذشته صدها حمله در اين منطقه به وقوع پيوسته است.
رشوه به مقامات فاسد
در بعضي از کشورها مقامات فاسد تا زماني که رشوه دريافت ميکنند، چشمشان را روي دزدي هيدروکربن ميبندند. در حقيقت طبق گزارش E&Y، بيش از ۵۷ درصد از همه کلاهبرداريها در بخش نفت و گاز به طرحهاي فساد مربوط ميشود.
قاچاق و پولشويي
قاچاق فرآوردههاي نفتي به يک حوزه قضايي ديگر ميتواند سودآور بوده و فروش آن چندان قابل رديابي نباشد. گروه داعش براي اين شيوه معروف است. اين گروه تروريستي نميتواند در بازارهاي بين المللي مستقيما به فروش نفت اقدام کند به همين دليل به ترکيه نفت قاچاق کرده و در اين کشور آن را با تخفيف ميفروشد.
تقلب
در اين پروسه، مواد افزودني به نفت يا فرآوردههاي پالايش شده اضافه ميشوند در حاليکه اين محصولات با قيمت کامل فروخته ميشوند. به عنوان مثال در تانزانيا براي سود بالاتر، بدون اينکه کسي متوجه شود نفت سفيد ارزان و روغن به بنزين يا ديزل افزوده ميشود.
پيامد سرقت سوخت
پيامد دزدي سوخت براي مردم و اقتصاد قابل توجه و گسترده است:
از دست رفتن سود شرکتها: شرکتها در بخش نفت و گاز ممکن است ميلياردها دلار به دليل دزدي سوخت از دست دهند به عنوان مثال برآورد ميشود شرکت ملي نفت مکزيک (پمکس) در نتيجه دزدي سوخت از خطوط لوله، هر سال ۱.۳ ميليارد دلار از دست ميدهد.
از دست رفتن درآمد دولتها: دولتها از توليد نفت، حق امتياز و همچنين از محصولات نهايي مانند بنزين ماليات دريافت ميکنند. در ايرلند دولت مدعي است به دليل تقلب در سوخت، سالانه ۱۵۰ تا ۲۵۰ ميليون يورو درآمد از دست ميدهد. در اين بين، يک مقام بانک جهاني تخمين زده است مجموع ضرر دولت نيجريه از درآمدهاي نفتي به سرقت رفته يا برباد رفته، ۴۰۰ ميليارد دلار از سال ۱۹۶۰ بوده است.
تامين مالي تروريسم: داعش و ساير گروههاي تروريستي از دزدي هيدروکربن و فروش آن براي ادامه فعاليتهايشان استفاده ميکنند. در يک مقطع، داعش از فروش نفت ۵۰ ميليون دلار در ماه درآمد داشت.
تامين مالي کارتلها و جرايم سازمان يافته: کارتل ستاس در مکزيک حدود ۴۰ درصد از بازار دزدي سوخت را در کنترل دارد و سالانه ميليونها دلار درآمد کسب ميکند.
خسارت محيط زيستي: نه تنها دزدي سوخت هزينه سنگيني براي شرکتها و دولتها دارد بلکه از ابعاد محيط زيستي آن نيز نبايد غافل شد. نشت سوخت، خطوط لوله منهدم شده و آسيب ديدن موتور به دليل سوخت ناخالص، همگي مشکلات مهميهستند.
بالا رفتن قيمتهاي بنزين: متاسفانه همه ضررهاي ذکر شده به معناي بالا رفتن قيمتها براي مصرف کنندگان نهايي است.