واردات بر صادرات پيشي گرفته است؛
کورش شرفشاهي
k.sharafshahi@gmail.com
يکي از راههاي رونق اقتصادي، اهميت دادن به توليد داخلي است. اما با کمال تاسف شاهد اين هستيم که نسبت به توليد داخلي توجه لازم نميشود و دايم صداي تعطيلي کارخانهها به گوش ميرسد. از آنجا که مقام معظم رهبري بر اقتصاد مقاومتي و حمايت از توليد داخل تاکيد کردهاند، دست مسوولان براي حمايت از توليد داخل باز است و هيچ کس نميتواند مسوولي را براي حمايت از توليد داخل مواخذه کرده يا برکنار کند. يکي از جديترين بخشهاي اقتصادي کشور، لوازم خانگي است که بخش بزرگي ازگردش مالي و اشتغالزايي را به خود اختصاص داده است.
آمارها چه ميگويند
طبق آمارهاي ارائه شده صادرات لوازم خانگي در ايران طي سالهاي گذشته روندي پر افت و خيز داشته و در نهايت طي اين سالها ميزان رشد صادرات در اين بخش چشمگير نبوده است. براساس آمارهاي موجود در اين بخش که البته تنها تا پايان سال ۱۳۹۴ را در بر ميگيرد در سال ۱۳۹۴ صادرات انواع تلويزيون ايراني حدود يک صدم ميليون دلار بوده و صادرات ماشين لباسشويي به چهار ميليون دلار محدود شده است. همچنين در حوزه کولر آبي ايران تا پايان ۱۱ ماهه اول سال ۱۳۹۴ به ميزان ۹۹ ميليون دلار صادرات داشته است. در حوزه يخچال و فريزر نيز با رشدي قابل توجه در قياس با سال ۱۳۹۳ در ۱۱ ماهه سال ۱۳۹۴، ۱۱.۲ ميليون دلار صادرات کالاي ايراني وجود داشته است.اما صادرات اين اقلام در شرايطي رخ ميدهد که اعداد و ارقام واردات ايران در اين حوزهها به مراتب بالاتر است. به عنوان مثال طبق آمارهاي ارائه شده تا پايان ۱۱ ماهه اول سال ۱۳۹۴ بالغ بر ۵۰۰ هزار دلار ارز کشور براي واردات انواع تلويزيون خارج شده است. البته در کنار تلويزيون رقميبه مراتب بالاتر براي واردات انواع نمايشگرهاي تخت از کشور خارج و هفت ميليون دلار ارز صرف واردات اين بخش شده است که البته اين رقم در قياس با ۱۱ ميليون دلاري که در سال ۱۳۹۳ براي واردات اين کالاها هزينه شده، کاهش قابل توجهي را نشان ميدهد.در خصوص ماشينهاي لباسشويي نيز در سال ۱۳۹۴، ۲۱ ميليون دلار کالا وارد کشور شده و در همين مدت دو صدم ميليون دلار نيز براي واردات کولرهاي آبي هزينه شده که اگرچه اين رقم عدد چندان بالايي به نظر نميرسد. واردات يخچال و فريزر نيز در سالهاي گذشته از رقم ۲۹۰ ميليون دلار در سال ۱۳۸۹ يا ۳۴۸ ميليون دلار در سال ۱۳۹۰ به ۳۲ ميليون دلار در ۱۱ ماهه سال ۱۳۹۴ رسيده است.اما در اين ميان صادرات برخي کالاهاي ايراني مانند تلويزيون بيشتر به کشورهايي مانند عراق بوده است. البته در سالهاي قبل از ۱۳۹۴ کشورهاي ديگري مانند افغانستان، کره جنوبي، مولداوي نيز وارداتي از ايران داشتهاند اما در سال ۱۳۹۴ اين صادرات تنها به کشور عراق محدود شده است در حاليکه واردات انواع تلويزيون از کشورهايي مانند کره جنوبي، آلمان، امارات، چين، دانمارک، هنککنگ، ترکيه صورت گرفته است.در حوزه نمايشگرهاي تخت نيز کشورهاي امارات، کره جنوبي،چين، ترکيه، سنگاپور، ژاپن، آلمان، هنگکنگ، مالزي، هلند بيشترين سهمها را به ترتيب داشتهاند. بيشترين بازار صادراتي ايران در زمينه کولرهاي آبي مربوط به کشور عراق بوده و پس از آن افغانستان، سودان، ترکيه، اردن، پاکستان، امارات، کويت، ترکمنستان ديگر بازارهاي اين بخش را تشکيل دادهاند. واردات کولرهاي آبي نيز در سال ۱۳۹۴ به طور کامل در اختيار چين قرار داشته است.در ارتباط با ماشين لباسشويي کشورهاي عراق، افغانستان، عمان و سودان عمده بازارهاي صادراتي ايران به شمار ميروند و در بخش واردات اين کالا به ترتيب امارات، چين، ترکيه، کره جنوبي، مالزي، ايتاليا، تايلند، گرجستان، عراق و آلمان بيشترين سهم را داشتهاند.در حوزه يخچال و فريزر نيز کشورهاي عراق، افغانستان، ترکمنستان، آذربايجان، امارات، پاکستان، ازبکستان، کره جنوبي، تاجيکستان و استراليا جزو بازارهاي هدف محصولات ايراني بودهاند. از سوي ديگر کشورهاي کره جنوبي، ترکيه، چين، امارات، لهستان، عراق، آلمان، ايتاليا، تايلند و فرانسه جزو صادرکنندگان اين کالا به ايران به شمار ميروند که در مجموع تنها در سال ۱۳۹۴ بالغ بر ۳۲ هزار ميليون دلار ارز کشور براي واردات اين کالا مصرف شده است.همچنين بر اساس آمارهاي جهاني رتبه صادرات و واردات ايران در سال 2014 در حوزه صادرات و واردات برخي کالاها اعلام شده است که براساس آن در زمينه ماشينهاي لباسشويي در سال 2014 ميلادي رتبه صادراتي ايران 82 و رتبه وارداتي ايران 17 بوده است.در خصوص يخچال و فريزر هم در اين سال در حالي ايران 87 مين کشور صادرکننده بوده که رتبه آن در واردات 23 اعلام شده است.رتبه صادرات تلويزيون ايران در اين مدت 68 بوده و در ميان کشورهاي واردکننده اين رتبه 28 بوده
است.
بازار لوازم خانگي در اختيار واردات
در اين رابطه رئيس هيئت مديره انجمن توليدکنندگان لوازم خانگي با بيان اينکه حجم خريد و فروش سالانه در بازار داخلي لوازم خانگي 6000 ميليارد تومان است که با افزايش قيمت دلار، به 10 هزار ميليارد تومان رسيده است، اظهار کرد: از اين مقدار سهم بيشتر تعداد خريد کالا در دست توليد داخلي و حجم ريالي آن در دست محصولات وارداتي است. محمدرضا دياني افزود: 90 درصد از محصولات وارداتي امکان توليد در داخل را دارند که اين مقدار يک ميليون شغل ايجاد ميکند.
بازار ايران نيز با کل بازار خاورميانه بدون ترکيه برابري ميکند.رئيس هيئت مديره انجمن توليدکنندگان لوازم خانگي تصريح کرد: علت اين موضوع به دليل 900 هزار ازدواج در سال و فرهنگ اهميت دادن به لوازم خانگي در کشور است.وي خاطرنشان کرد: تبليغات عامل اصلي خريد برندهاي خارجي در کشور است و در کنار آن سياه نمايي در کيفيت محصولات داخلي، بازار را از دست توليدکننده داخلي گرفته است.دياني با بيان اينکه بايد افکار عموميبه سمت استفاده محصول داخلي سوق پيدا کند گفت: استفاده از محصولات داخلي باعث به دست آوردن بازار شش ميليارد توماني، اشتغالزايي، کاهش ارزبري و ارتقاي کيفيت توليد است.رئيس هيئت مديره انجمن توليد کنندگان لوازم خانگي با بيان اينکه توليدکننده داخلي و خارجي در شرايطي نابرابر مشغول به فعاليت هستند گفت: واردکننده و مونتاژکننده در ايران آنچنان ماليات پرداخت نميکند واز طرفي افزايش قيمت دلار باعث کاهش قيمت تبليغات براي ايجاد بازار مناسبي براي محصولات وارداتي شده است.وي درباره صادرات گفت: به دليل برخي قوانين ديگر کشورها و تحريم فروش مواد اوليه از سوي کشورهاي ديگر نميتوانيم مواد اوليه خريداري کنيم و محصول خود را به کشورهاي ديگر صادر کنيم و اگر هم صادرات داشته باشيم مجوز براي ايجاد شرکت خدماتي پس از فروش و ارسال کارشناس براي خدمات و بازاريابي از سوي کشورهاي هدف صادر نميشود.دياني افزود: بايد مونتاژکاري را کاهش دهيم تا در صنفهاي ديگر مانند قالب سازي اشتغال ايجاد شود. برخي از محصولات وارداتي رتبه A دارند که اگر با استاندارهاي ايران سنجيده شوند به رتبه B و C تنزل پيدا خواهند کرد، پس رتبه B و C ايراني بسيار با کيفيت است.
پروژه فولاد سازي شادگان در سال 87 شروع ساخت آن کليد خورد و در سال 92 بهصورت 65 درصد به فولاد خوزستان و 35 درصد تحت عنوان سازمان ايميدرو به دولت واگذار شد و در نهايت در 24 ارديبهشت امسال به بهرهبرداري رسيد.
اما اين امر با حاشيههايي روبه رو شده است. در اين رابطه علي راهبر يکي از کارگران بيکار شده فولاد شادگان گفت: الان حدود 7 سال است که در پروژه بهره برداري فولاد شادگان مشغول بهکار هستم و شرکتهاي مختلف پيمانکاري در اين سالها مسئوليت احداث پروژه را به عهده گرفتهاند. به گزارش باشگاه خبرنگاران وي افزود: ما حدود 25 نفر هستيم که تا پايان ارديبهشت ماه 96 قراردادمان به پايان رسيده و خواهان آن هستيم که در فولاد شادگان بهطور ثابت مشغول کار شويم ولي برخي از مسئولان ميخواهند ما را جواب کرده و آشناهاي خود را به سر کار بياورند.هادي خزايي يکي ديگر از کارگران فولاد شادگان ميگويد: با 7 سال سابقه کار چند روز پيش با من تصفيه شد، در حاليکه هنوز در کارخانه به کار ما نياز دارند .وي ادامه داد: شرکت کارفرما پروژه تحويل داده و ديگر نميپذيرد که ما ادامه همکاري داشته باشيم، در حاليکه ما سالها در شرايط بسيار سخت و گرماي بالاي 50 درجه و در ميان گل ولاي در اينجا کار کردهايم.کارگر بيکار شده کارخانه فولاد شادگان افزود: براي تأمين زندگي همسر و فرزندانم و مادر مريضم به مشکل خوردهام و تنها خواستهام از مسئولان اين است که ما را به سر کار خودمان بازگردانند.در واکنش به اين اظهارات مديرعامل شرکت فولاد شادگان گفت: بر اساس آزموني که در سال 94 برگزار شد، 143 نفر از بوميان استان خوزستان براي کار در کارخانه فولاد شادگان پذيرفته شدند.عباس تفضلي افزود: شايد در برخي کارخانههاي ديگر کشور پارتي بازي براي استخدام نيرو شده باشد ، اما در فولاد شادگان حتي يک مورد استخدام سفارشي نداشتهايم و همه چيز بر اساس چارت قانوني و برگزاري آزمون استخداميانجام شده است.
رئيس اتحاديه دستگاههاي مخابراتي گفت: تداخل صنفي اتحاديه دستگاههاي مخابراتي و اتحاديه صوت و تصوير براي فروش و ارائه خدمات تلفن همراه باعث نابسامانيهاي زيادي شده است.
غلامحسين کريميافزود: اتحاديه دستگاههاي مخابراتي ۱۰ رسته دارد که يکي از اين رستهها، تعمير و خدمات پس از فروش تلفن همراه است در حالي که اکنون فروش تلفن همراه در اختيار اتحاديه صوت و تصوير است و هر مغازه اي که تلفن همراه ميفروشد، کار خدمات هم انجام ميدهد که اين مساله موجبات تداخلي صنفي را فراهم آورده و نابساماني ايجاد کرده است.وي با بيان اينکه در تمام دنيا فروش وخدمات هر دو با هم هستند، تصريح کرد: زماني که کالايي به فروش ميرسد، بحث خدمات هم در کنار آن انجام ميگيرد ؛ با توجه به اينکه تلفن همراه يک دستگاه مخابراتي است و مصوب شده که فروش آن نيز در اختيار اتحاديه دستگاههاي مخابراتي باشد اما روساي اين اتحاديه از انجام اين کار سرباز ميزنند .کريميگفت: اتحاديه دستگاههاي مخابراتي زماني که مستقل شد، قرار بر اين بود که تمام رستههاي همگن تجميع شوند و تمام اتحاديههاي مرتبط رستههاي مربوطه را براي ما ارسال کردند و اين کار انجام شد؛ تنها اتحاديه صوت و تصوير بود که مقرر شده بود تا پرونده اعضايي که فروش تلفن همراه را انجام ميدهند ارسال کند که تاکنون از انجام اين کار سرباز زده و به نوعي براي انجام کاري که قانوني است، مقاومت ميکند که اين مسئله منجر به نابساماني در اين حوزه شده است.وي افزود: به اين ترتيب تاکنون فروش تلفن همراه در اتحاديه صوت و تصوير مانده و تعمير و خدمات پس از فروش در اتحاديه مخابرات که باعث موازي کاري و تداخل صنفي و نارضايتي اعضاي صنف از برآورده نشدن خواستههايشان شده است.کريميتصريح کرد: در حال حاضر فروش انواع تلفنهاي معمولي در اتحاديه مخابرات است و فروش تلفن همراه با وجود اينکه يک دستگاه مخابراتي است و طبق قانون بايد در فهرست رستههاي اين صنف باشد، هنوز به اين صنف نپيوسته است.