«تجارت»گزارش ميدهد
تجارت- محمد خادمي:کارت شناسايي يکي ازملزومات زندگي درکشورهاي گوناگون به حساب ميآيد.کارت شناسايي ياهمان کارت ملي که ازسوي سازمان ثبت احوال صادر ميشود در ابتداي سال 68 وارد مرحله اجرا قرارگرفت، ابتداي اجراي اين طرح به اين شکل بود که متولدين 68 به بعد شماره شناسنامه شان جايگزين کد ملي شان شد وکار تحقيق وپژوهش براي اجرايي کردن صدور کارت ملي براي هرشهروندي انجام شد، تا اينکه در ابتداي دهه 80 به تدريج کارت ملي به عنوان مهمترين کارت شناسايي در بين ايرانيان جا باز کرد، داشتن کارت ملي به قدري در بين جامعه رونق گرفت که اين روزها در صورت نداشتن کارت ملي خدمات بانکي ارائه نميشود ونبود کد ملي باعث به وجود آمدن مشکلاتي در حوزه معاملاتي گوناگون ميشود.
سازمان ثبت احوال کشور به عنوان مرجع امور هويتي کشور در سال 92 تصميم گرفت کارتهاي ملي را با عنوان کارت هوشمند ملي طراحي کند تا جايگزين کارتهاي فعلي شود، اين کارت علاو بر کاربرد قبلي کارت ملي، به عنوان کليد ورود به دولت الکترونيک و حرکت به سمت جامعه اطلاعاتي است.کارت هوشمند ملي ميتواند موجب توزيع عادلانه فرصتها، کاهش بسياري از هزينههاي دولت، مردم و بنگاهها شود. اين امور ميتوانند نقش به سزايي در پويايي اقتصادي داشته باشند، با پيادهسازي طرح کارت ملّي هوشمند، اين امکان فراهم ميشود که خدمات به روشي ساده، سريع و با کيفيت بالاتر به مردم ارائه شوند. همچنين اين موضوع ميتواند موجب بهبود سطح کيفي زندگي مردم و بالا بردن سطح رضايت مردم از دولت شود؛ اما اجراي صدور کارت هوشمند ملي 3سالي است که از سوي سازمان ثبت احوال در حال اجرا ست، اما به دليل بالا بودن هزينه صدور آن مورد استقبال مردم قرار نگرفته است، به طوري که طبق آمارها از 80 ميليون نفر جمعيت کشوربايد براي 60 ميليون نفر کارت هوشمند ملي صادر شود که تاکنون سازمان ثبت احوال توانسته است 24 ميليون کارت هوشمند صادر کنند و هنوز بيش از 60درصد جعيت کشور اقداميبراي صدور کارت هوشمند نکردهاند. در گزارش پيش رو به سراغ تعدادي از مراکز صدور کارت هوشمند ملي رفتهايم تا دلايل استقبال نکردن مردم از صدور کارت ملي جديد را جويا شويم که در ادامه ميخوانيد:
2هزار ميليارد درآمد کارت ملي
براي بررسي اين موضوع به سراغ تعدادي از دفاتر خدمات الکترونيک رفتهايم تا با افرادي که براي تعويض کارت ملي مراجعه ميکنند، گفتگو کنيم.«محمد رحمتي» يکي از مراجعه کنندگان به دفتر خدمات الکترونيک است، به خبرنگار «تجارت» ميگويد:« مردم يک بار هزينه صدور کارت ملي را پرداخت کردهاند و حالا که تاريخ آن گذشته است مسئولان مربوط بايد به شکل رايگان اقدام به تعويض آن کنند، در صورتي که مسئولان امر به شکل رايگان اقدام به تعويض کارت ملي ميکردند مشارکت مردم در اجراي تعويض کارت ملي افزايش پيدا ميکرد، اما اين روزها مشارکت مردم بسيار پايين است، در حال حاضرافرادي که براي تعويض کارت ملي اقدام ميکنند ناچارند کارتشان را تعويض کنند در غير اين صورت همين افراد نيز اقداميبراي تعويض کارت ملي شان نميکردند، چرا که هزينه هر يک کارت بيش از 30 هزار تومان است و اگر يک خانواده 5 نفره بخواهند کارت ملي شان را تعويض کنند بايد مبلغي حدود 150 هزار تومان پرداخت کنند که اين هزينه براي بسياري از خانوادهها سنگين است.»او که يک کاغذ و خودکار در دست دارد و با ماشين حساب تلفن همراهش شروع به حساب و کتاب ميکند، ميافزايد:« جمعيت کشور مان حدود 80 ميليون نفر است و اگر براي صدور هر يک کارت 31 هزار تومان از مردم دريافت شود، مبلغي بيش از 2هزار ميليارد تومان ميشود، براي محاسبه اين عدد بايد از يک ماشين حساب مهندسي استفاده کرد تا اين عدد بزرگ را بخواند، معلوم نيست مجموعه ثبت احوال با اين پول عظيم چه کاري ميخواهد انجام دهد.»اين مراجعه کننده کارت ملي ميافزايد:« در حال حاضرتعويض کارت ملي، گواهينامه، پايان خدمت، دفترچه درماني بيمه، شناسنامه، پاسبورت و خيلي چيزهاي ديگر براي تعويض آن هزينه ميخواهد که اين هزينهها درآمد بسيار بالايي را براي اين نهادها و ارگانها به وجود ميآورد.»
درآمد10برابري
از ديگر مراجعه کنندگان دفتر خدمات الکترونيک که براي کارت ملي اقدام کرده است، «ياشار انصاري» است، او در اين باره به خبرنگار«تجارت» ميگويد:« مگر چقدر چاپ و صدور کارت ملي هزينه دارد که اداره ثبت و احوال 31 هزار تومان از مردم دريافت ميکند، 31 هزار تومان مبلغ بسيار بالا است، اگر اين عدد را به دلار تبديل کنيم حدود 8دلار ميشود، در صورتي که در ساير کشورهاي دنيا براي صدور کارت شناسايي اين مقدار هزينه از مردم دريافت نميکنند.»او در اين باره ميافزايد:« هر چيزي يک ارزش مالي دارد، هزينه چاپ و صدور کارت ملي نيز حدود 3تا5 هزار تومان است و معلوم نيست هزينه 10برابري آن براي چه است، البتهامکان دارد اين مبلغ از سوي پيمانکار ثبت احوال دريافت شود.»اين شهروند تهراني در ادامه ميگويد:« قرار نيست بودجه نهادها و ارگانها را مردم تامين کنند، چرا که تا 80 ميليون کارت براي 80 ميليون نفر صادر شود 3سال زمان ميبرد که دوباره اين کارتها تاريخ اعتبارشان تمام ميشود و دوباره مردم بايد هزينه ديگري بابت تمديد کارت پرداخت کنند، بنابراين چاپ و صدور کارت ملي يک درآمد زايي براي نهادها و ارگانها به حساب ميآيد.»
مسئول تقلبي بودن کارت مردم نيستند
از ديگرمراجعه کنندگان براي تعويض کارت ملي «محمود يزدي» است، او در اين خصوص ميگويد:« يکي از روندهاي صدور کارت ملي جديد ثبت 10 انگشت است، اين کار نشان دهنده بالا بردن ضريب امنيت کارت ملي است که بسيار کار مناسب و خوبي است، اما موضوع اين است که چرا براي بالا رفتن ضريب امنيت اين کارتها مردم بايد هزينه آن را پرداخت کنند.»او درپاسخ به سوال خبرنگار «تجارت» درباره اينکه کارت ملي جديد چه ويژگي خاصي در مقايسه با کارت قبلي دارد؟ ميگويد:« هيچ تغيير اساسي وجود ندارد و تنها يک قسمت کارتهاي جديد مانند کارت بانک ساخته شده است که گويا اطلاعات شخص که صاحب آن کارت است در آن قسمت ذخيره شده است.»آن طورکه اين شهروند تهراني ميگويد:« بيشتر افرادي که اقدام به تعويض کارت ملي جديد ميکنند، يا به دليل گم کردن کارت ملي شان است، يا اينکه از سوي اداره يا نهادي براي طي کردن امورات اداره مجبور ميشوند اقدام به تعويض کارت ملي کنند درغير اين صورت مردم عادي تمايلي به تعويض اين کارتها ندارند، مگر اينکه مردم را مجبور به تعويض کارت ملي کنند، به طور نمونه بانکها در آينده در صورت نداشتن کارت ملي جديد به مشتريانشان خدمات بانکي ندهند.»اين شهروند ادامه ميدهد:« زمان زيادي طول ميکشد تا کارت ملي جديد به نشاني محل مورد نظر برسد، گاهي اوقات بيش از 90 روز براي ارسال کارت ملي از ثيت احوال به دست متقاضيان به طول ميانجامند.»
طرحهاي شکست خرده
يکي ديگرازمراجعه کنندگان براي صدور کارت ملي جديد يا همان کارت هوشمند ملي«عليرضا بختياري» است، اودراين باره ميگويد:«متاسفانه درکشورمان توجهي به فعاليتهاي تحقيقاتي و پژوهشي نميشود، چرا که اگر براي اجراي هر طرحي ابتدا کار پژوهشي و تحقيقاتي صورت ميگرفت شاهد به وجود آمدن بسياري از مشکلات نميشديم و از سوي ديگر کاهش هزينههاي مردم و بيت المال را در بر خواهد داشت.»آن طور که او ميگويد:« طرح کارت سوخت با آن هزينه بسيار بالايي که در دولت نهم و دهم به اجرا در آمد اين روزها مورد استفاده قرار نميگيرد، از سوي ديگر سازمان تامين اجتماعي در نظر دارد که به جاي دفترچه درماني يک کارت طراحي کند که هنوز معلوم نيست اين کار به چه شيوه انجام خواهد شد.»او ادامه ميدهد:« متاسفانه طرحهاي بسياري در کشور بدون مطالعه و تحقيق مورد اجرا قرار گرفته است که بعد از مدتي با شکست مواجه شده است.»
بي توجهي به اقشار کم درآمد
براي اينکه اين موضوع را بيشتر بررسي کنيم، به سراغ«جليل رحيميجهان آبادي» عضوکميسيون حقوقي- قضايي مجلس شوراي اسلاميرفتهايم، اودر اين باره به خبرنگار«تجارت» ميگويد:« اين روزها حاکمان کشورهايي که اطلاعات جامعه شان را در دست دارند به راحتي ميتوانند براي افراد جامعه برنامه ريزي کنند، کشورمان نيز براي اينکه مديران و نهادهاي حکومتي بتواند نيازهاي جامعه را بشناسند و گاميبراي برطرف کردن آن نياز بردارند بايد اطلاعات شهروندان را در اختيار داشته باشند که با صدور کارت هوشمند ملي اين اطلاعات جمع آوري ميشود.» اين نماينده مجلس شوراي اسلاميميافزايد:« متاسفانه در زمينه تعويض کارت ملي اطلاع رساني مناسبي صورت نگرفته است و خود بنده نيزهمانند بسياري از هموطنان نيازي به تعويض کارت ملي نديدهام، درصورتي که داشتن سامانه اطلاعاتي دقيق کمک بزرگي به کشورخواهد کرد.»اودرپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اينکه افراد کم درآمد درمناطق محروم که تعداد فرزندان شان زياد است براي تعويض کارت ملي شان بايد هزينه زيادي پرداخت کنند، آيا دراين خصوص نهادهاي مربوط نبايد توجه به اقشار کم درآمد داشته باشند؟ پاسخ ميدهد:«دراين خصوص سازمان ثبت احوال کشورووزارت کشوربايد توجه ويژه به اقشار کم درآمد درمناطق محروم داشته باشند وهزينه تعرفه تعويض کارت ملي در مناطق محروم را کمتردرنظربگيرند.» اين عضو کميسيون حقوقي - قضايي مجلس شوراي اسلاميدر پاسخ به سوال ديگرخبرنگار«تجارت» درباره اينکه نقش کارت هوشمند ملي درچهاموراتي خواهد بود؟ ميگويد:« در زمان دريافت اين کارت ديگر نياز نيست هموطنان مان کارت گواهينامه، پايان خدمت و خيلي کارتهاي شخصي ديگر خود را همراه داشته باشند چرا که در زمان نياز از اطلاعات اين کارت براي امورات مورد نياز استفاده ميشود.»
هزينه فقط 31 هزار تومان
دراين ميان «سيف الله ابوترابي»سخنگوي سازمان ثبت احوال کشوردرخصوص هزينه صدور کارت هوشمند ملي ميگويد:«طبق دستوري که از سوي هيئت وزيران اعلام شد کارتهاي ملي صادر شده ازسال ۸٠ تا ۸۹ ، تا پايان سال ۹۶ داراي اعتبار است.»ابوترابي با بيان اينکه کارتهاي ملي ازسال ۹۷ فاقد اعتباراست، ميافزايد:« مردم به منظور جلوگيري از ايجاد مشکل براي کارهاي اداري به دفاتر پست و پيشخوان مراجعه کنند.حداکثرزمان صدور کارت هوشمند ملي از مرحله درخواست تا صدور کارت ۱۵ روز تا يک ماه است.»سخنگوي سازمان ثبت احوال درخصوص رقم دريافتي از مردم به منظور صدور کارت ملي هوشمند، ميگويد:« هزينه درخواست کارت هوشمند ملي از تکميل ثبت نام تا تحويل در سراسر کشور حداکثر ۱۱ هزار تومان است و افراد بايد مبلغ ۲۰ هزار تومان نيز به حساب خزانه دولت واريز کنند. دريافت هزينهاي بالغ بر ۳۱ هزار تومان براي صدور کارتهاي ملي هوشمند غير قانوني است و با دفاتر پيشخوان متخلف برخورد خواهد شد.»آن طور که او ميگويد:« به منظور رصد وضعيت صدور کارت هوشمند ملي شرايطي ايجاد شده تا متقاضيان با مراجعه به سايت سازمان ثبت احوال و با وارد کردن شماره ملي و کد رهگيري خود از مراحل صدور کارت ملي هوشمند خود مطلع شوند.»وي درخصوص اينکه افرادي که براي صدور کارت هوشمند ملي خود اقدام کردهاند اما اکنون ازمحل کارت خود بياطلاع هستند،ميگويد:«اين افراد ميتوانند به دفاتر پيشخوان و پست مراجعه کنند و با ارائه شماره ملي خود و براساس نرم افزاري که پيشبيني شده به آنها اطلاع داده ميشود که براي پيگيري به کدام دفتر مراجعه کنند.»طبق فراخوان اعلام شده افرادي که کارت ملي نمونه قديم دارند و تاريخ صدور کارت آنها مربوط به سالهاي ۸٠ تا ۸۹ است، بايد براي دريافت کارت هوشمند ملي خود به تدريج به دفاتر مربوطه مراجعه و کارتهاي خود را دريافت کنند، همچنين کارت ملي افرادي که تاريخ صدور آن از سال ۹٠ تا ۹۶ بوده، داراي اعتبار است.»
پايان سال 97 زمان اتمام صدورکارت هوشمند ملي
سخنگوي سازمان ثبت احوال کشور در ادامه صحبتهايش ميافزايد:« ۴٠ ميليون نفر جمعيت هدفي است که واجد شرايط دريافت کارت هوشمند ملي هستند که بخش عظيمياز آنها کارت قديميدارند و بنا داريم که پايان سال ۹۷ را پايان صدور کارت هوشمند ملي اعلام کنيم.»وي در خصوص صدور کارت هوشمند ملي براي ايرانيان خارج از کشور ميگويد:« به دليل اينکه هماهنگيهاي لازم با وزارت امور خارجه انجام نشده فعلاً کارت هوشمند ملي براي اين افراد صادر نميشود و همچنان کارت ملي براي آنان صادر خواهد شد.»«ابوترابي» با اشاره به اينکه ۲٠ تا ۲۵ ميليون ظرفيت پايگاههاي ثبت احوال کشور براي صدور کارت هوشمند ملي در سال است، عنوان ميکند:« تا پايان امسال ۲٠ ميليون نفر را پوشش خواهيم داد و به اين سمت ميرويم که مردم با اطمينان بيشتري براي دريافت کارت هوشمند ملي مراجعه کنند و در نظر داريم تا پايان سال آينده طرح کارت هوشمند ملي به اتمام برسد.»سخنگوي سازمان ثبت احوال کشور با اشاره به مشکلاتي که بر اثر تحريمها براي صدور کارت هوشمند ملي به وجود آمد، ميگويد:« با رايزنيهاي انجام شده، ۵ دستگاه با ظرفيت 2 تا 2.5 ميليوني صدور کارت هوشمند ملي را وارد کشور کرديم.»وي با بيان اينکه تراشهاي که در کارت هوشمند ملي پيشبيني شده در آيندهاي نزديک با نصب دستگاههاي کارتخوان خاصي قابل استفاده است، خاطرنشان ميکند:« اطلاعات افراد در اين تراشه محرمانه است و قابل بازخواني نيست، همچنين ۲ کد در آن پيشبيني شده که به همراه اثرانگشت قرار است به عنوان کارت حساب بانکي و کارت سلامت از آن استفاده شود و ظرفيتهاي متعددي براي آن پيشبيني شده کهامسال سازوکار قانوني و مصوبات اداري آن را پيش خواهيم برد.همچنين اگر فردي معلول حرکتي است و نميتواند براي دريافت کارت هوشمند ملي خود اقدام کند، با اعلام شرايط خود به سازمان ثبت احوال مأموران اين سازمان با دستگاههاي سيار براي درخواست و تحويل کارت به منازل آنها مراجعه ميکنند.»سخنگوي سازمان ثبت احوال کشور در خصوص برخي از متقاضياني که صدور کارت هوشمند ملي آنها بسيار طولاني شده و ظرف يک ماه انجام نشده است، ادامه ميدهد:« دليل اين امر بدين جهت است که دفاتر پيشخوان دولت و ثبتاحوال درخواست متقاضيان را اخذ کردهاما در کنترل مدارک براي صدور کارت هوشمند اين افراد مشکلي وجود داشته، به عنوان مثال مدارک ناقص بوده و يا عکس آنها داراي مشکل بوده که اين مدارک به دفاتر برگشت داده شدهاما به متقاضي اعلام نشده است. در اين زمينه از سوي دفاتر پست، پيشخوان و ثبت احوال کوتاهي صورت گرفته که بايد به متقاضيان اطلاعرساني ميشد، البته مواردي از اين دست بسيار محدود بود که بايد پيگير اين مسائل ميشديم.»ابوترابي با اشاره به اينکه به دليل عدم تجمع متقاضيان در نظر داريم تا مراکز صدور و تحويل کارت را در کشور گسترش دهيم، خاطر نشان ميشود:« در حال حاضر شناسنامه جديد در تمام استانهاي کشور ظرف يک روز صادر ميشود.»