تجارت غیررسمی یک پنجم تجارت رسمی

11 سال پیش دقیقا معادل کل صادرات غیرنفتی ایران، دادوستد غیررسمی در اقتصاد این کشور وجود داشت. آمارهای اعلام شده سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق و ارز در 11 خرداد ماه امسال نشان می‌دهد که در سال 84 میزان قاچاق برآورد شده در اقتصاد ایران بیش از هشت میلیارد دلار بوده است. رقمی معادل همان اندازه که در آمارهای بانک مرکزی به عنوان میزان صادرات غیرنفتی ایران در سال 84 وجود دارد. 

میزان کل تجارت غیرنفتی کشور نیز در آن سال 51 میلیارد دلار بود. یعنی ایران در آن سال معادل 15 درصد کل تجارت‌غیرنفتی خود تجارت غیررسمی داشته است. 

اما پنج سال پس از این بود که سعید مرتضوی، رئیس پیشین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اعلام کرد حجم ارزشی کالای قاچاق به ایران 19 میلیارد دلار رسیده است. یعنی رشد 112 درصدی قاچاق برآورد شده از سال 84 تا 89. نوسانی که شاید باور آن کمی سخت به نظر می‌رسید. آن زمان کمتر مسوولی هم درباره علت این رشد چشم‌گیر قاچاق توضیح داده بود. 

با این حال در سال 89 دیگر میزان قاچاق کشور کمتر از صادرات غیرنفتی بوده اما رقم آن نسبت به کل تجارت غیرنفتی کشور قابل توجه‌تر شده بود. در سال 89 که میزان کل تجارت غیرنفتی کشور 91 میلیارد دلار بوده، معادل 20 درصد این رقم اقتصاد ایران تجارت غیررسمی داشته است. 

اما سه سال بعد یعنی سال 92 که سال آغازین فعالیت دولت یازدهم بوده هم قاچاق همچنان روند صعودی داشته است. طبق آمار اعلام شده از سوی قاسم خورشیدی، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سال 92 میزان قاچاق برآوردی کشور بیش از 25 میلیارد دلار بوده است. این رقم حاکی از رشد شش میلیارد دلاری (معادل 31 درصد) در میزان قاچاق برآوردی کشور طی سال‌های 89 تا 92 است. 

موضوع قابل توجه این که این بار تجارت غیررسمی کشور معادل 27 درصد از کل تجارت غیرنفتی 92 میلیارد دلاری اقتصاد ایران شده است. در واقع در این سال‌ها حجم قاچاق از 15 درصد معادل کل تجارت غیرنفتی به 27 درصد رسیده بود. 

اما جدیدترین برآورد نشان می‌دهد طبق اعلام سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، میزان قاچاق برآوردی به حدود 15 میلیارد دلار در سال 94 رسیده است. این میزان معادل 18 درصد کل تجارت غیرنفتی ایران در سال 94 می‌شود. آن طور که در آمارهای بانک مرکزی آمده در سال گذشته کل تجارت غیرنفتی ایران 83 میلیارد دلار بوده است. اما مساله تجارت غیررسمی کشور تنها به این آمارها خلاصه نمی‌شود که آن هم رقم‌های دقیق نیست و تنها برآورد است. باید دید چه سیاست‌هایی باعث شکل‌گیری چنین حجم عظیمی از تجارت غیررسمی می‌شود و مقابله همه جانبه با قاچاق چگونه امکان‌پذیر است؟

منبع: اقتصادنيوز