ایلیا پیرولی: مخالفت مخالفان FATF بر عدم تصويب لوايح باقيمانده از آن، مخالفت آنها را با تصويب برجام را تداعي ميکند؛ چراکه مخالفان امروزي FATFهمان حرفهاي آن دوران را بهنوعي تکرار ميکنند. افشاي اطلاعات مالي، درخطر افتادن منافع ملي و ... ازجمله مؤلفههايي هستند که مخالفان FATFبيان ميکنند، آنهم بدون هيچ توضيحي. درحاليکه برجام توانست حقانيت ايران را بهعنوان يک کشور خواهان صلح به جهان معرفي کند. منافع ملي تقويت شد. اما اقتصاد براي ارتباط با اقتصاد جهاني و عبور از تحريمها براي رشد، نيازمند تصويب کامل FATF است.
تبعات
کارگروه ويژه اقدام مالي در آخرين نشست خود در تيرماه سال جاري اعلام کرد: با توجه به تلاشهاي مستمر دولت ايران براي نهايي شدن و تصويب متممهاي مقابله با پولشويي و تأمين مالي تروريسم، تعليق اقدامات متقابل عليه ايران را ادامه ميدهد. اين نهاد به ايران فرصت داد تا اقدامات لازم را تا آبانماه (نشست بعدي) انجام دهد.دولت ۴ لايحه را براي اجراي اين تعهدات به مجلس فرستاده که تاکنون يک لايحه به تائيد شوراي نگهبان رسيده و نهايي شده است و مابقي هنوز باقيماندهاند. يکي از اصليترين دلايل مخالفت با تصويب اين لوايح، نگراني از افشاي اطلاعات مالي است درحاليکه واحد اطلاعات مالي FATF از هيچ نهادي دستور نميگيرد و متعهد به حفظ اطلاعات بهصورت محرمانه است.موضوع مهم ديگري که محل اختلاف است اين است که ايران و اين کارگروه تعريف واحدي از مصاديق تروريسم ندارند. همين موضوع است که مخالفان با لايحه CFT يا همان لايحه کنوانسيون مقابله با تأمين مالي تروريسم مخالفت ميکنند.نکته مهم اين است که وقتي آمريکا ايران را تحريم کند، اتحاديه اروپا، چين و روسيه در برابر اين فشار ايستادگي خواهند کرد اما درصورتيکه FATF اين کار را کند نهتنها کشورهاي غربي، بلکه روسيه و چين نيز مجبور به توقف مبادلات با ايران خواهد بود. تبعات بعدي قرار گرفتن نام ايران در ليست سياه ميتواند شامل کنار گذاشته شدن بانکهاي ايراني از نظام مالي و سختتر شدن انتقال درآمدهاي نفتي به کشور باشد.
استدلال مخالفان
همانگونه که بيان شد مخالفان افشاي اطلاعات مالي و تعيين مصاديق تروريسم از سوي اين کارگروه را از عوامل اصلي مخالفت خود اعلام کردهاند. آنها همچنين ميگويند که اينکه گفته ميشود با تصويب اين لوايح و پيوستن به اين کارگروه معاملت بينبانکي تسهيل ميشوند را رد کرده و براي اثبات استدلالشان دوران بسا برجام را يادآور ميشوند که در آن دوران معادلات بينبانکي تحريم بودند.سخنگوي فراکسيون روحانيت از مخالفان دراينباره گفت: جرايم و تحريمهايي که متوجه کشورهاي عضو اين کنوانسيون ميشود، بهمراتب بسيار بيشتر از کشورهايي است که عضو اين کنوانسيون نيستند، چراکه اين کنوانسيون تعهداتي را براي اعضا ايجاد کرده است.نصرا... پژمانفر در يک نشست خبري در خبرگزاري فارس گفت: الحاق ايران به کنوانسيون مقابله با تأمين مالي تروريسم به معناي شفافسازي کامل همه مسائل کشور براي دشمن است. در شرايطي که دشمنان ما به تعهدات خود در برجام پايبند نبودهاند، چگونه ما بايد همه اطلاعات خود را در اختيار آنان قرار دهيم. پژمانفر گفت: همانطور که برجام نتوانست بسياري از تحريمهاي کشور را بردارد و صرفاً بر اساس توهم برخي افراد بود، در حال حاضر هم توهميبيش نيست که الحاق ايران به کنوانسيون مقابله با تأمين مالي تروريسم ميتواند همه تحريمهاي ما را بردارد. همچنين مخالفان بر اين عقيدهاند: حتي اگر لوايح مرتبط با FATF تصويب شود و فرضاً ايران از ليست سياه FATF خارج شود، بازهم روابط بانکي کشور بهبود نخواهد يافت.
با حق شرطهاي قوي ميتوان بهانهزدايي کرد
اين در حالي است که رئيس کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلاميبابيان اينکه «طبق پيشبينيها بخش عمدهاي از کنوانسيونهاي مرتبط با FATF در فرجه زماني باقيمانده تصويب ميشود»، گفت: در صورت تصويب نشدن اين کنوانسيونها ضررهايي متوجه منافع ملي کشور ميشود، چون حتي کشورهاي دوست ما همچون روسيه هم اعلام کردند با تصويب نشدن لوايح مرتبط با FATF بانکهاي اين کشور نميتوانند همکاري کنند.حشمتا... فلاحت پيشه، در گفتوگو با ايسنا با اين حق شرطها آسيبي به منافع و امنيت کشور وارد نميشود. اين حق شرطها مانع عضويت ما نشده و تنها ممکن است تعهد دوجانبه ايجاد کند، يعني ممکن است برخي از اعضاء اعلام کنند حق شرطهاي ايران را نميپذيرند و بهموجب آن در اين شرايط هيچگونه رابطهاي درباره متن موردتوافق طرفين صورت نميگيرد. با حق شرطهاي قوي ميتوان بهانهزدايي کرد و کار صيانتي را انجام داد همچنين بر اساس قوانين کشور مقتضيات امنيتي و تصميمگيريهاي خاص خود بهخصوص درباره مصاديق تروريسم را لحاظ کرد.
چرا بايد به FATFبپيونديم
اما موافقان آن، بر اين عقيده هستند که تنها راه حفظ و بهبود روابط بانکي در شرايط تحريم، اجراي خواستههاي FATF است. تمرکز اصلي FATF، بر روابط کارگزاري بانکي است و اساساً توصيههاي FATF بيشتر روابط بانکي را هدف قرار داده است.FATF باعث کاهش فشارهاي ناشي از تحريمها خواهد شد. چراکه شرکتهاي کوچک در مقابل تحريمهاي امريکا عليه ايران ايستادگي کرده و روابط تجاري با کشورمان را برقرار ميکنند.دراينباره مهدي پازوکي، کارشناس مسائل اقتصادي گفته است: چنانچه بخواهيم با بازارهاي جهاني کارکنيم و سيگنال مثبت براي تعامل با جهان بدون آمريکا داشته باشيم، بايد مقررات FATF را بپذيريم و اين به نفع منافع ملي ماست. اگر FATF را قبول نکنيم حتي افغانستان نيز با ما کار نميکند.وزير مسکن نيز بر ضرورت پيوستن به FATF تأکيد کرده است. عباس آخوندي بعد از امضاي برجام کساني که با اين معاهده مخالف بودند، اين بحث را مطرح کردند که حالا چگونه ميخواهيم به بانکهاي جهاني متصل شويم. آن ترديدها ناشي از اين بود که آنها ميدانستند بحث FATF حلنشده است.وزير راه و شهرسازي بابيان اينکه همه انتظار داشتند بعد از امضاي برجام موضوع FATF در مجلس شوراي اسلاميحل شود، گفت: آنچه در عمل اتفاق افتاد متأسفانه سنگپشت سنگ بود. هنوز نميتوانم درک کنم، چرا برخي افراد با مجموعه مقرراتي که ۱۹۴ کشور به آن پيوستهاند و فقط ايران و کره شمالي آن را نپذيرفتهاند، مخالفت ميکنند.وي خاطرنشان کرد: بازار مرتباً علائم منفي دريافت کرد تا اينکه در مجلس گفتند ما ميخواهيم دو ماه موضوع FATF را عقب بيندازيم؛ بزرگترين پالس منفي که ميشد به جامعه داد و اثر عميقي در انتظارات منفي گذاشت. يکدفعه يک يادداشت ارائه شد که مغايرت FATF با مجموعه سياستهاي ابلاغي مربوط ميشد و به مجمع تشخيص مصلحت نظام نسبت داده شد، ولي درواقع توسط مجمع ارائه نشده بود. آخوندي تأکيد کرد: اگر مسئله عدم قطعيت حل نشود ريختن در بازار و داغ و درفش هيچ مسئلهاي را حل نميکند. وي برجام را داراي دو ماهيت امنيتي و اقتصادي دانست و گفت: با توجه به اينکه برجام باعث شد ما از بند ۷ منشور سازمان ملل خارج شويم و سايه جنگ از سر کشور برداشته شد که دستاورد بسيار خوبي بود. دستاورد بعدي، اقتصادي و سياسي بود مشروط به اينکه بحث FATF را حل کرده باشيم و بدون آن هيچگاه برجام نميتوانست راندمان کافي داشته باشد. اتاق بازرگاني اخير با انتشار بيانيهاي مدعي شده که در صورت عدم پايبندي ايران به رعايت توصيههاي چهلگانه FATF، انزواي مالي کشور قطعي خواهد بود. اين نهاد اقتصادي همچنين اعلام کرد: ازآنجاکه تحريم عليه ايران، تبادلات مالي بينالمللي را براي کشورمان بهشدت متأثر ميسازد، ايجاد آمادگي براي پذيرفته شدن به اين گروه کاري ميتواند تا حدودي محدوديتهاي پيش رو را تعديل کند. هر چه هست، اقتصاد ايران براي برونرفت از اين فضاي غبارآلود نيازمند ارتباط با ديگر اقتصادهاي جهاني است. و اگر ما بپذيريم که خواهان صلح هستيم ، لذا پيوستن به اين نوع معاهدههاي بينالمللي ضروري است. حالا که اقتصاد در شرايط بحراني خود قرار دارد و تحريمهاي مرحله دوم نيز بهزودي اجرايي ميشوند؛ پيوستن به اين معاهده نياز اقتصاد کشور است.