پشت پرده سیاه سینمای ایران

حتما تا کنون از سوی برخی از هنرپیشه‌ها (اغلب قدیمی) شنیده‌اید که از فراموش شدنشان از سمت سازندگان شاکی‌اند و از نبود پیشنهاد مناسب برای کار گله می‌کنند. اغلب این چهره ها، روزگاری درخشان و پرکار بوده و حتی زمانی نه چندان دور برای انتخاب نقش از میان چندین پیشنهاد گوناگون سرگردان می‌شدند اما حالا برای پیشنهاد بازی در یک سریالِ به قول یکی از همین عزیزان «آب دوغ خیاری» هم خداراشکر کرده و سریعا پیشنهاد را قبول می‌کنند.

به طور حتم کهولت سن و فقدان طراحی نقش های مناسب برای این گروه سنی یکی از دلایل اصلیِ به حاشیه رانده شدن بازیگران محسوب می شود؛ اما در این میان، دلایل دیگری هم وجود دارد که این علت ها را برای شما از زبان دو بازیگر پیشکسوت نقل خواهیم کرد.

آنچه در ادامه می‌خوانید، اظهار نظرهای مجید مظفری و محمود جعفری، دو بازیگر پیشکسوت عرصه سینما و تلویزیون کشورمان درباره دلایل فراموش و کم کار شدن برخی از بازیگران است که در گفت وگوهایی مجزا با ایسنا عنوان شده است.

بازیگران قدیمی هالیوود از سوی دولت و سندیکا حمایت می شوند

مجید مظفری دلایل فراموش و به حاشیه رانده شدن برخی از بازیگران را مختلف می داند و می گوید: در اینجا تمام بازیگرانی که سنشان از یک حدی بالاتر می‌رود، فراموش می شوند؛ در صورتی که هیچ جای دنیا اینطور نیست و هر هنرپیشه‌ای در تمام دنیا به یک جا و یک دفتری وابسته است که برایش کار جور می‌کنند؛ آن‌ها سندیکا دارند، نمی گذارند بیکار باشند و فراموش شوند. الان یکسری از هنرپیشه‌های قدیمی هالیوود را گهگاه در فیلم ها می بینیم. این ها حمایت دولتی، سندیکایی و انجمنی می‌شوند اما در سینمای ایران اینطور نیست. 

او در همین زمینه سینمای هند را هم مثال زده و توضیح می‌دهد: یکی از ویژگی های سینمایی هند این است که به هیچ عنوان نمی توانید به راحتی واردش شوید. باید دوره ای را بگذرانید و وابسته به انجمنشان شوید. من اگر بروم هند بگویم می‌خواهم بازیگر شوم حتی نقش سیاهی لشکر هم به من نمی‌دهند چون نظام مشخصی دارند. یکی از هنرپیشه های معروف ما اوایل دهه شصت رفت هند اما به او نقشی ندادند؛ زیرا عضو سندیکا نبود. حتی رفت کارهای اکشن انجام دهد و کارگردانی کند اما باز هم نگذاشتند زیرا باید وارد سندکیا می‌شد ولی اینجا هر کسی از در خانه‌ای خارج شود و فکر کرد می‌تواند بازیگر شود، یک هفته بعد جلوی دوربین می‌رود حالا یا با ارتباط یا با پول.

رستوران داری که به تهیه کننده پول داده تا جلوی دوربین برود

این هنرمند با اشاره به برخی افراد غیرحرفه‌ای که با پرداخت پول برای خود نقش می‌خرند، عنوان می‌کند: الان یکی از مشکلات بزرگ سینمای ما این است که ما تهیه کننده نداریم، بلکه سرمایه گذار داریم. تهیه کننده های خوب ما تعدادشان به اندازه انگشتان دست هم نیست. فیلم اگر تهیه کننده داشته باشد خودش می‌داند چکار کند. فیلم‌هایی که دهه شصت، هفتاد و هشتاد ساخته می‌شدند، اکران دوم و سوم در تهران و شهرستان داشتند اما الان یک اکران بیشتر نمی رود. الان هم در تئاتر و هم در سینما کمتر از بازیگران دو نسل قبل یا یک نسل قبل استفاد می‌شود و به نظر من این به وزارت ارشاد برمی‌گردد. وقتی طرف به عنوان تهیه کننده، لیست می‌دهد که من می‌خواهم با این آدم‌ها کار کنم، وزارت ارشاد اصلا نمی‌پرسد که این آدم ها کارت خانه سینما دارند یا نه، اصلا این کاره هستند یا نیستند. از این مسایل زیاد اتفاق می‌افتد. چه در تلویزیون و چه در سینما مواردی داریم که پول می‌دهند تا بازی کنند و کسی هم نیست که جلوی این قضایا را بگیرد به همین دلیل است که خیلی از بچه‌های ما بیکارند. شاهد بودم که طرف شغلش، شغل شریف چلوکبابی بوده و به تهیه کننده پول داده است تا جلوی دوربین برود.

تهیه کننده ها مجبورند به جای دستمزد پولی هم از بازیگرها بگیرند

مظفری سود کم تهیه کننده ها از ساخت فیلم ها را هم یکی از دلایل استفاده از بازیگران جدید و کم خرج می‌داند و می‌گوید: تهیه کننده و سرمایه گذار ما مثلا ۵ میلیادر برای ساخت یک فیلم هزینه می‌کند و اگر اکران شود و هیچ بلایی سرش نیاید باید ۱۵ میلیارد بفروشد تا پول خودش بعد از دو سال به دستش برسد. سینمای ایران و وزارت ارشاد باید آنقدر سوبسید به تهیه کننده ها بدهد و امکان اکران خارج از ایران را برایشان فراهم کند تا تهیه کننده بگوید حالا که اکران خارج دارم و می‌توانم کارم را به تلویزیون و یا ارگان‌های دیگر بفروشم و سود ‌کنم، چرا نروم از یک هنرپیشه کاربلد چهره و هنرپیشه های قدیمی استفاده کنم. چون فیلم‌های ما اکران خارج از ایران ندارند و فروش آنچنانی هم ندارند، تهیه کننده ها تقریبا مجبورند گاهی از آدم‌هایی استفاده کنند که به جای دستمزد تازه یک پولی هم از آن‌ها بگیرند.

برای قدیمی های بازیگری سوژه خوب نداریم

محمود جعفری هم در این خصوص به ایسنا می‌گوید: یکی از علت‌های فراموش شدن بازیگرها می تواند کهولت سن باشد و اینکه بازیگر دیگر قادر نیست دیالوگ حفظ کند و آن حرکت‌های لازم را انجام دهد. بخش دیگر هم به این دلیل این است که نقش مناسبی گیرش نمی‌آید؛ مثلا نقش اصلی می‌خواهد بازی کند ولی در آن فیلم یا سریال چون الان جوان گرایی است، نقش اصلی به او نمی‌رسد، در نتیجه بازی نمی‌کند و مدتی بیکار می‌ماند. دلیل دیگر هم این است که سوژه هایی نداریم که انقدر خوب باشد که آدمی که سنش بالا است بازی کند.

روابط فیلم سازان با برخی و کم کاری برخی دیگر

او در عین حال روابط فیلم سازان با برخی از افراد را دلیل دیگری برای بیکاری و کم کاری برخی از بازیگران می‌داند و اضافه می‌کند: علت دیگرِ این موضوع روابط تهیه کننده و کارگردان با یکسری از افراد است که باعث می‌شود، عده‌ای دیگر بیکار باشند؛ چون این رابطه ها را با این افراد ندارند. البته گاهی هم بازیگران به لحاظ اخلاقی و مالی با تهیه کننده و کارگردان به توافق نمی‌رسند.