گروه صنعت و تجارت: براساس برآوردهای صورت گرفته در سال ۱۴۰۰ میزان کل تجارت ایران از مرز ۱۶۲ میلیون تن عبور کرد و به این ترتیب پس از دورانی طولانی ارزش کل تجارت ایران از مرز ۱۰۰ میلیارد دلار گذشت تا رکوردی جدید در فعالیت تجاری دوران تحریم به ثبت برسد. اتاق بازرگانی تهران به بررسی آمارهای تجاری کشور در سال ۱۴۰۰ پرداخته و اعداد به دست آمده در این سال را با عملکرد سالهای گذشته مقایسه کرده است. این آمارها نشان میدهد که افزایش تجارت به طور همزمان تحت تاثیر افزایش صادرات و واردات بوده؛ هرچند سرعت رشد صادرات ایران بالاتر از واردات بوده است.
بر این اساس در سالی که گذشت، میزان صادرات ایران از مرز ۱۲۲ میلیون تن عبور کرد و عدد نهایی به ۴۸ میلیارد دلار رسید. در واردات نیز ۴۰ میلیون تن کالا با ارزش ۵۲ میلیارد دلار به کشور وارد شد. به این ترتیب صادرات ایران نسبت به سال قبل افزایشی ۴۱ درصدی و واردات افزایشی ۳۶ درصدی داشته است. بررسیهای اتاق بازرگانی تهران نشان میدهد که حدفاصل سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰، از نظر ارزش بالاترین رقم صادراتی بدون احتساب نفت، بهترین عملکرد به سال ۱۴۰۰ اختصاص دارد. این در حالی است که بالاترین میزان صادرات به لحاظ وزنی در سال ۱۳۹۸ به ثبت رسیده است.
در سالی که گذشت، صادرات ایران تنها هفت درصد نسبت به سال پیش از آن افزایش یافت اما از نظر ارزشی رشد ۴۱ درصدی به ثبت رسید. به این ترتیب علت اصلی رشد صادرات ایران در سال گذشته، افزایش میانگین قیمت کالاهای صادراتی بوده است. در حوزه واردات نیز بالاترین میزان واردات در دهه گذشته به سال ۱۳۹۰ با واردات ۶۲ میلیارد دلاری باز میگردد و پس از آن با ورود به دوره تحریم، میزان واردات کاهش یافته است. پایینترین میزان واردات نیز به سال ۱۳۹۹ با عملکرد ۳۴ میلیارد دلاری باز میگردد. پس از سال ۱۳۹۰، سال گذشته با رشد مقداری ۲۱ و ارزشی ۳۶ درصدی، بالاترین میزان واردات در دهه گذشته به ثبت رسیده است. همچنین در سال ۱۴۰۰، میزان ترانزیت کالا از ایران به بیش از ۱۲.۵ میلیون تن رسیده که افزایشی ۶۸ درصدی را نسبت به سال گذشته نشان میدهد و بهترین عملکرد ترانزیتی در هفت سال گذشته به شمار میرود.
تجارت خارجی غیرنفتی ایران در سال ۱۴۰۰ با تبادل ۱۶۲میلیون تن کالا، رکورد ۱۰۰میلیارد دلاری را به ثبت رسانده است. علیرضا مقدسی، معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک از افزایش ۳۸ درصدی تجارت خارجی ایران در سال گذشته خبر داد و جزئیات آن را تشریح کرد. براساس این گزارش، صادرات کشور ۱۲۲میلیون تن به ارزش ۴۸میلیارد دلار بوده که این میزان ۱۴ میلیارد دلار بیشتر از سال قبل است و رشد ۴۱ درصدی دارد. همچنین بیش از ۴۰ میلیون تن کالا، به ارزش ۵۲ میلیارد دلار نیز وارد کشور شد که عمدتا کالای اساسی، مواد خام و ماشین آلات تولید بوده است، میزان کالاهای وارداتی در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با ۱۳۹۹ رشد ۲۱ درصدی در وزن و ۳۶ درصدی در ارزش داشته است.
اعلام رئیس کل گمرک در مورد پنج شریک اول فروش کالا به ایران در سال ۱۴۰۰ نشان می دهد که امارات متحده عربی، چین، ترکیه، آلمان و فدراسیون روسیه عمده طرف معامله واردات کالا به کشور بوده اند. درخصوص مقاصد اصلی صادراتی کالاهای ایرانی نیز کشورهای چین، عراق، ترکیه، امارات متحده عربی و افغانستان پنج کشور عمده بوده اند. طبق این گزارش، در سال گذشته کالاهای عبوری خارجی از مسیر ایران با رشد ۶۸ درصدی، به ۱۲میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسیده است که نشان می دهد پس از هفت سال مجددا کشور توانسته به این میزان ترانزیت کالا برگردد.
امید به بازگشت روزهای خوب صادرات
در سال ۱۴۰۰ با وجود آنکه دولت اعلام کرده که صادرات نفت افزایش یافته و راههایی برای دسترسی به این منابع نیز فراهم شده اما همچنان صادرات غیرنفتی نقشی کلیدی در تامین ارز موردنیاز برای واردات داشته است. در کنار آن بر خلاف اختلاف نظرهایی که در سالهای گذشته میان بخش خصوصی و بانک مرکزی درباره نحوه بازگشت ارز به کشور وجود داشت، با شیوههای در نظر گرفته شده، در سال گذشته، این اختلافات میان دو طرف به حداقل رسید و فرایند اجرای تعهد ارزی با کمترین حاشیه اجرایی شد. در کنار تحریمها، تجارت خارجی ایران تحت تاثیر یک عامل بیرونی دیگر نیز قرار گرفت که این بار یک بحران جهانی بود. شیوع ویروس کرونا که در ماههای پایانی سال ۲۰۱۹ در چین تایید شد و در سال ۲۰۲۰ سراسر جهان را با خود درگیر کرد، در کنار دغدغههایی که در حوزه سلامت اجتماعی به وجود آورد، در حوزه اقتصاد نیز مشکل آفرین شد. دولتها برای کاهش سرعت انتقال کرونا، مجبور شدند محدودیتهایی را در ترددهای بین المللی و فعالیت مرزها در نظر بگیرند که همین موضوع در کوتاه ترین زمان ممکن خود را در کاهش آمار تجارت جهانی نشان داد.