گروه اقتصاد کلان: با نزد یک شد ن به پایان سال 1401 که به اسم د انش‌بنیان‌ها نام‌گذاری شد ه بود تا حد ود ی می‌توان ارزیابی د قیق تری از وضعیت رشد و جایگاه این صنایع د ر اقتصاد ایران طی سال جاری د اشت. به گزارش «تجارت»، بررسی‌ها نشان می‌د هد که از منظر تسهیلات د هی و تامین مالی مستقیم توسط د ولت اقد اماتی انجام گرفته است، به طوری که د اد ه‌های جد ید نشان از رشد تخصیص تسهیلات به شرکت‌های د انش بنیان د ارد . با این وجود کارشناسان معتقد ند حمایت از د انش‌بنیان‌ها و باز کرد ن فضا برای آنها مستلزم گام‌های سیاستی مشخص تری است که عمد تا به حوزه د انش فنی، انتقال تکنولوژی و سرمایه گذاری د اخلی و خارجی برمی‌گرد د . اگر سیاستگذار صرفا به سمت پول پاشی حرکت کند طبیعتا نمی‌تواند از منظر توسعه زیرساختی د انش بنیان‌ها امید چند انی د اشت.
گامی فراتر از توسعه شرکت‌ها
نام‌گذاری سال ۱۴۰۱ با عنوان سال «تولید ؛ د انش‌بنیان؛ اشتغال‌آفرین» نقطه عطفی برای رشد و توسعه فعالیت‌های اقتصاد ی است. اقتصاد هر کشور وقتی شکوفا می‌شود که بستر لازم برای نوآوری و حضور د ر بازارهای رقابتی جهان فراهم شود . بنابراین حرکت به سوی نوآوری و ایجاد تغییر د ر ترکیب محصولات و خد مت، به رشد و توسعه فعالیت‌های اقتصاد ی کشور کمک قابل‌توجهی می‌کند .
باید به این امر توجه کرد که کشوری که د اعیه معرفی الگوی جهانی جد ید و تکامل‌یافته‌ای از حکمرانی اقتصاد ی را د ارد ، نباید ساختارهای بیمه‌ای، مالیاتی، گمرکی، بانکی و... آن، همچنان براساس رویه‌های سنتی و مبتنی بر تشخیص فرد ی و کارشناسی و بوروکراسی زمان‌بر عمل کند . ضمن اینکه تهد ید های محیطی متعد د ی، از جمله تحریم‌های گسترد ه و ظالمانه و تاثیر سوء آن بر صنایع د اخلی وجود د ارد که پاسخ به آنها مستلزم تحقق اقتصاد د انش‌بنیان د ر کشور است. بنابراین مفهوم اقتصاد د انش‌بنیان، نباید به توسعه شرکت‌های د انش‌بنیان فروکاسته شود و لازم است همه سازمان‌هایی که به نوعی با فعالیت شرکت‌ها و کسب‌وکارها ارتباط د ارند ، د ر این زمینه به بازنگری و اصلاح و بهبود رویه‌های خود بپرد ازند .
آمارهای تسهیلات د هی چه می‌گوید ؟
طبق اعلام بانک مرکزی، ماند ه کل تسهیلات اعطایی به شرکت های د انش بنیان د ر پایان آذر ۱۴۰۱ نسبت به آذر ۱۴۰۰ معاد ل ۱۵۲ د رصد افزایش د اشته است.
ماند ه کل تسهیلات اعطایی از طرف ۳۱ بانک به شرکت های د انش بنیان د ر پایان آذر ۱۴۰۱ معاد ل ۱۴۳۶.۱ هزار میلیارد ریال بود ه که نسبت به آذر ۱۴۰۰ معاد ل ۱۵۲ د رصد افزایش د اشته است.
بیشترین ماند ه کل به بانک های پاسارگاد ( ۳۶۹.۷ هزار میلیارد ریال)، ملت (۱۷۰.۵ هزار میلیارد ریال ) و تجارت ( ۱۶۱.۷ هزار میلیارد ریال) تعلق د ارد .طی ۹ ماهه امسال به ۱۷۹۲ شرکت د انش بنیان ( د ر قالب ۱۲۴۵۷ فقره تسهیلات ) معاد ل ۱۱۳۲.۷ هزار میلیارد ریال پرد اخت شد ه که نسبت به ۹ ماهه ۱۴۰۰ معاد ل ۱۴۳.۵ د رصد افزایش د اشته است. بیشترین تسهیلات طی ۹ ماهه ۱۴۰۱ از سوی بانک های ملت به مبلغ ۱۸۳.۶ هزار میلیارد ریال، پاسارگاد به مبلغ ۱۶۴.۷ هزار میلیارد ریال و تجارت به مبلغ ۱۵۰.۶ هزار میلیارد ریال پرد اخت شد ه است. د ر آذر ماه ۱۴۰۱ به ۶۳۶ شرکت د انش بنیان ( د ر قالب ۱۴۷۳ فقره تسهیلات ) معاد ل ۱۳۰.۵ هزار میلیارد ریال پرد اخت شد که نسبت به آذر ماه ۱۴۰۰ معاد ل۱۰۹.۷ د رصد افزایش د اشته است. بیشترین تسهیلات طی آذر ماه ۱۴۰۱ از سوی بانک های ملت به مبلغ ۲۲.۳ هزار میلیارد ریال، تجارت به مبلغ ۱۵.۲ هزار میلیارد ریال و ملی به مبلغ ۱۲.۳ هزار میلیارد ریال پرد اخت شد ه است.
نگاه متولیان به د انش‌بنیان‌ها
معاون توسعه صند وق نوآوری و شکوفایی با اشاره به شرایط تورمی و افزایش هزینه‌های شرکت‌های د انش‌بنیان گفت: امروز اگر بخواهیم صند وق وضعیت سابق خود را د اشته باشد ، باید سرمایه اولیه آن ۱۲۰هزار میلیارد تومان باشد ؛ ازاین‌رو با تصویب اختصاص ۱۰۰هزار میلیارد تومان به این صند وق، قرار است از ۳منبع قانونی این اعتبارات تامین شود . د ر د ومین جلسه شورای راهبری فناوری‌ها و تولید ات د انش‌بنیان که به ریاست آیت‌الله د کتر سید ابراهیم رئیسی تشکیل شد ، با موافقت رئیس‌جمهور و تصویب هیات امنای صند وق نوآوری و شکوفایی، میزان سرمایه این صند وق به مبلغ ۱۰۰هزار میلیارد تومان افزایش یافت تا د ر صورت تامین و تخصیص منابع لازم، صرف حمایت از تامین مالی شرکت‌های د انش‌بنیان شود . به گفته معاون توسعه صند وق نوآوری و شکوفایی، منابع تامین این میزان اعتبار د ر قانون د ید ه شد ه است؛ به‌گونه‌ای‌که د ر ۲ قانون حوزه د انش‌بنیان، ۳منبع مهم برای افزایش سرمایه صند وق از ۳ به ۱۰۰هزار میلیارد تومان تد ارک د ید ه شد ه است. سیاوش ملکی‌فر با تاکید بر اینکه د ر حال حاضر حتی سرمایه اولیه صند وق نوآوری هم به‌طور کامل تاد یه نشد ه است، یاد آور شد : سرمایه اولیه‌ای که د ر اختیار صند وق قرار گرفته، کمی بیش از ۲۶۰۰ میلیارد تومان است؛ ضمن آنکه اختصاص سالانه معاد ل نیم‌د رصد از بود جه کشور نیز محقق نشد ه است. او اضافه کرد : از ابتد ای د هه۹۰ تا کنون شرکت‌های د انش‌بنیان رشد خوبی د اشته‌اند ؛ به‌گونه‌ای‌که به اعلام معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری د ر حال حاضر ۷۹۵۷ شرکت د انش‌بنیان د ر کشور وجود د ارد ؛ اما طی این مد ت سرمایه صند وق همپای رشد شرکت‌های د انش‌بنیان رشد نکرد ه است. معاون توسعه صند وق نوآوری و شکوفایی مجموع د رآمد شرکت‌های د انش‌بنیان د ر سال ۹۹ را ۲۰۰هزار میلیارد تومان ذکر کرد و اد امه د اد : برآورد ما از مجموع فروش شرکت‌های د انش‌بنیان د ر سال۱۴۰۰ حد ود ۳۰۰هزار میلیارد تومان است. او خاطرنشان کرد : پیش‌بینی می‌شود این میزان تا پایان سال جاری به بیش از ۴۰۰هزار میلیارد تومان برسد .
ملکی‌فر افزود : از تصویب قانون حمایت از شرکت‌های د انش‌بنیان د ر سال۱۳۸۹ تا کنون به مد ت ۱۲سال، هم تعد اد شرکت‌های د انش‌بنیان افزایش یافته و به حد ود ۸هزار شرکت رسید ه است و هم کسب‌وکارهای این شرکت‌ها توسعه یافته و نیازهای مالی آنها بیشتر شد ه است. معاون توسعه صند وق نوآوری و شکوفایی با بیان اینکه تورم نیز موجب شد ه است هزینه شرکت‌ها و نیازهای مالی آنها نیز افزایش یابد ، افزود : با د ر نظر گرفتن مجموع فروش حد ود ا ۴۰۰هزار میلیارد تومانی شرکت‌های د انش‌بنیان، آشکار است که صند وق نوآوری با سرمایه ۶/ ۲هزار میلیارد تومانی که اینک د ر اختیار د ارد ، نمی‌تواند نیازهای مالی شرکت‌های د انش‌بنیان را تامین کند .
