سلامت نیوز: نتایج یک مطالعه کشوری نشان داد که اجرای برنامه ترویج زایمان طبیعی تا حدی در کاهش سزارین در ایران موثر بوده است. ولی آمار آن هنوز با میزان ۱۰ تا ۱۵ درصدی پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی فاصله زیادی دارد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، عمل جراحی سزارین، مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است با مشکلاتی برای سلامتی مادر و جنین همراه باشد مانند افزایش دو برابری مرگ‌ومیر مادر، احتمال پارگی رحم، افزایش خون‌ریزی و عفونت پس از زایمان، بستری شدن بیشتر نوزادان در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان و... .
همچنین سزارین‌های غیر ضروری موجب تحمیل هزینه‌های گزاف بر نظام سلامت کشورها می‌شود. هزینه این‌گونه سزارین‌ها می‌تواند صرف خدمات سلامت ضروری موردنیاز مردم شود.
پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی در مورد میزان سزارین در کشورها ۱۰ تا ۱۵ درصد است. ولی بر خلاف توصیه‌های این سازمان در سه دهه گذشته این عمل جراحی در دنیا روند افزایشی داشته است. ایران نیز جزو کشورهایی است که آمار سزارین بالایی دارد.
در سال ۱۳۹۳ طرح تحول نظام سلامت با هدف افزایش عدالت و دسترسی به خدمات سلامت، کاهش پرداخت از جیب مردم و ارتقای کیفیت خدمات سلامت در دستور کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت. با توجه به اهمیت سلامت مادران و نوزادان، یکی از برنامه‌های این طرح، برنامه ترویج زایمان طبیعی در حوزه درمان بود.
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تهران با انجام یک مطالعه، تاثیر برنامه ترویج زایمان طبیعی بر میزان سزارین در کشور را در بازه زمانی اول فروردین ۱۳۹۲ تا شهریور ۱۳۹۷ مورد بررسی قرار دادند.
علی محمد مصدق‌راد و لیلی اسلامبولچی به همراه همکارانشان پژوهشگرانی بودند که در این مطالعه مشارکت داشتند.
داده‌های مورد نیاز این پژوهش از گزارش رسمی دانشگاه‌های علوم پزشکی به معاونت درمان وزارت بهداشت و سامانه اطلاعات مادران و نوزادان ایران (ایمان) استخراج شد.
در سال ۱۳۹۷ اطلاعات زایمان‌های انجام‌شده در ۷۳۰ بیمارستان کشور شامل بیمارستان‌های دولتی آموزشی، دولتی غیر آموزشی، تامین اجتماعی، خصوصی، خیریه، دانشگاه آزاد و وابسته به سایر سازمان‌ها نظیر نیروهای مسلح، شرکت نفت، بانک، دادگستری و آموزش و پرورش در این سامانه ثبت‌شده است.
داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار آماری تحلیل شدند و سطح شاخص سزارین و روند تغییرات آن پس از طرح تحول نظام سلامت مورد بررسی قرار گرفت.
بررسی‌های این مطالعه نشان داد که شاخص سزارین کشور بلافاصله پس از اجرای برنامه ترویج زایمان طبیعی به میزان ۶ درصد کاهش یافت. سپس در بلندمدت در همین سطح ثابت باقی ماند.
همچنین مشخص شد کلیه بیمارستان‌های کشور به جز بیمارستان‌های دانشگاه آزاد اسلامی، بلافاصله پس از اجرای برنامه ترویج زایمان طبیعی شاهد کاهش سزارین بودند.
بررسی‌ها نشان داد؛ این روند کاهشی فقط برای بیمارستان‌های خصوصی و خیریه ادامه داشت و میزان سزارین در بیمارستان‌های دولتی غیر آموزشی، تامین اجتماعی و وابسته به سایر سازمان‌ها، در همان سطح باقی مانده است. ولی این میزان در بیمارستان‌های دولتی آموزشی روند افزایشی پیدا کرد.
این پژوهش نشان داد که برنامه ترویج زایمان طبیعی منجر به کاهش شاخص سزارین در کشور شده است. در صورت عدم اجرای این برنامه احتمالا این شاخص در شهریور سال ۱۳۹۷ به حدود ۵۸.۵ می‌رسید. در حالی که وضعیت موجود این شاخص برابر ۵۰.۴ بود و کاهش ۸.۱ درصدی داشت.
برنامه ترویج زایمان طبیعی طرح تحول سلامت شامل اقداماتی مثل هدف‌گذاری کاهش سزارین ۱۰ درصدی نسبت به سال پایه در سال ۱۳۹۳، توانمندسازی ارائه‌دهندگان و گیرندگان خدمات زایمانی، بهینه‌سازی و توسعه بلوک‌های زایمانی، انجام رایگان زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی، افزایش تعرفه خدمات زایمان طبیعی، استفاده از خدمات مامای خصوصی در مراکز دولتی، فرهنگ‌سازی، کسر درجه اعتباربخشی بیمارستان‌های با میزان سزارین بالا و پایش مستمر بود.
به گفته پژوهشگران این مطالعه، تدوین و اجرای یک برنامه راهبردی جامع و توجه به کلیه علل سزارین در سطوح وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، بیمارستان و تیم ارائه خدمت زایمانی در حوزه‌های حاکمیت و رهبری، تأمین مالی، نیروی انسانی، تجهیزات، اطلاعات و فرآیندهای ارائه خدمت زایمانی، ضروری است.
نتایج این مطالعه تابستان سال جاری به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «تاثیر برنامه ترویج زایمان طبیعی طرح تحول نظام سلامت بر میزان سزارین در ایران: یک مطالعه سری زمانی منقطع» در مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات) منتشر شده است.
