محمدحسين روانبخش
معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور روز گذشته با اعلام این موضوع که حدود 1و نیم میلیون افغانی به صورت مقیم قانونی و یا پناهنده در کشومان حضور دارند ،خبر داد که معادل همین تعداد مهاجر افغانی هم به صورت غیرمجاز در کشورمان به سر می برند.در واقع هر روز 1500 افغانی به صورت قاچاق وارد کشور می شوند که به این ترتیب ، می توان ادعا کرد که جمع آوری و اخراج مهاجران غیرقانونی از ایران چندان راهگشا نیست.
آثار زیانبار حضور این تعداد مهاجرانی که فاقد شخصیت حقوقی هستند را می توان از زوایای مختلف امنیتی ، سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی بررسی کرد :
1- مهمترین موضوع اقتصادی در این خصوص ، فرصتهای شغلی بسیاری است که این مهاجران اشغال می کنند . می دانیم که بحران بیکاری سالها است که در کشور وجود دارد ؛ بحرانی که آثار و عواقب زیانبار آن سالها است که جامعه ایران را دچار انواع و اقسام مشکلات کرده است . وقتی روزانه 1500 افغانی به صورت غیرمجاز وارد کشور می شوند یعنی بازار کار ایران برای این افراد و متناسب با شرایط آنها ، مناسب است و جریمه ها و موانعی که برای عدم به کارگیری این افراد در ایران وجود دارد نتوانسته مانع از اشغال فرصتهای شغلی از سوی آنها شود .
حضور این کارگران نه تنها این فرصتهای شغلی را از ایرانیان بیکار می گیرد ، بلکه موقعیت شغلی کارگران ایرانی را هم به خطر می اندازد . کارفرمایانی که از این کارگران کم توقع و ارزان که احتیاجی به بیمه و مزایا ندارند استفاده می کند ، معلوم است که دیگر حاضر به قبول تعهدات قانون کار برای کارگران ایرانی نیست و حتی الامکان تلاش می کند که از کارگران افغانی بهره مند شود . سود استفاده از این کارگران به اندازه ای هست که حتی با وجود جریمه های قانونی ، صرف در ترجیح آنها به کارگران ایرانی است !
متاسفانه در دوره احمدی نژاد ، حتی در پروژه هایی مثل مسکن مهر هم از انبوه این کارگران استفاده شد که به این ترتیب تاثیرات مثبتی که این طرح نادرست می توانست برای اقتصاد کشور داشته باشد را هم از بین برد ؛ و از طرف دیگر نشان داد که سوء استفاده از حضور کارگران غیرمجاز حتی در پروژه هایی این چنینی هم وجود دارد و توانایی پیشگیری از آن وجود ندارد.
نکته دیگری که در این خصوص باید گفت این است که همه پیامدهای حضور کارگران افغانی در ایران ، منفی نیست و شاید این حضور از نظر اقتصادی در کوتاه مدت برای کشور منافعی هم داشته باشد اما مطمئنا در دراز مدت ضررهای اقتصادی و اجتماعی آن چنان عمیق و بسیار است که این منافع اقتصادی کوتاه مدت نمی تواند توجیه کننده آن باشد. افزایش بیکاری در کشور ، می تواند ناهنجاری های اجتماعی چون افزایش طلاق ، اعتیاد و بحرانهای روحی – روانی را گسترش دهد و حتی اگر از دیدگاه اقتصادی هم به این موضوع نگاه کنیم ، هزینه ای که صرف رفع این بحرانهای اجتماعی می شود بسیار بیش از منافع حاصل از به کار گیری نیروی کار ارزان افعانی ها برای کشور است.
2- بدون شک تردد مهاجران غیر قانونی در این حجم در کشور پیامدهای امنیتی ، اجتماعی و فرهنگی بسیاری برای کشور خواهد داشت . درست است که ملتهای ایران و افغانستان پیشینه فرهنگی مشترکی دارند اما فاصله فرهنگی ایجاد شده بین ملتهای دو کشور به اندازه ای نیست که بتوان آنها را یکی دانست ؛ ضمن اینکه حضور غیرقانونی مهاجران یعنی وجود یک و میلیون فردی که فاقد مسئولیت و شخصیت حقوقی هستند و این موضوع می تواند زمینه شکل گیری جرایم و بزهکاری در میان این افراد را فراهم کند .
متاسفانه گاهی قوانین هم در این زمینه قدرت و ضمانت اجرایی لازم را برای رفع این قبیل مشکلات ندارد و به این ترتیب دامنه این قبیل جرایم روز به روز بیشتر می شود.
3- بعد از پایان جنگ افغانستان و استقرار دولت قانونی افغانستان به نظر می رسید که سیاست بازگشت افغانیان به کشور خود بتواند به مرور این افراد را به کشور خود بازگرداند اما متاسفانه جمع آوری و تلاش برای بازگشت این مهاجران چندان نتیجه موثری به همراه نداشته است . با این وصف به نظر می رسد این موضوع باید به طور ویژه مدنظر دستگاه های ذی ربط قرار گیرد . بدون شک بازگشت مهاجران افغانی به کشور خودشان برای بازسازی آن کشور هم می تواند برکاتی داشته باشد لذا باید توقع این را داشت که در مذاکرات دیپلماتیک دو کشور ایران و افغانستان انتظار این را داشت که دستگاه دیپلماسی دو کشور فکری برای حل این معضل بکنند.
آثار زیانبار حضور این تعداد مهاجرانی که فاقد شخصیت حقوقی هستند را می توان از زوایای مختلف امنیتی ، سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی بررسی کرد :
1- مهمترین موضوع اقتصادی در این خصوص ، فرصتهای شغلی بسیاری است که این مهاجران اشغال می کنند . می دانیم که بحران بیکاری سالها است که در کشور وجود دارد ؛ بحرانی که آثار و عواقب زیانبار آن سالها است که جامعه ایران را دچار انواع و اقسام مشکلات کرده است . وقتی روزانه 1500 افغانی به صورت غیرمجاز وارد کشور می شوند یعنی بازار کار ایران برای این افراد و متناسب با شرایط آنها ، مناسب است و جریمه ها و موانعی که برای عدم به کارگیری این افراد در ایران وجود دارد نتوانسته مانع از اشغال فرصتهای شغلی از سوی آنها شود .
حضور این کارگران نه تنها این فرصتهای شغلی را از ایرانیان بیکار می گیرد ، بلکه موقعیت شغلی کارگران ایرانی را هم به خطر می اندازد . کارفرمایانی که از این کارگران کم توقع و ارزان که احتیاجی به بیمه و مزایا ندارند استفاده می کند ، معلوم است که دیگر حاضر به قبول تعهدات قانون کار برای کارگران ایرانی نیست و حتی الامکان تلاش می کند که از کارگران افغانی بهره مند شود . سود استفاده از این کارگران به اندازه ای هست که حتی با وجود جریمه های قانونی ، صرف در ترجیح آنها به کارگران ایرانی است !
متاسفانه در دوره احمدی نژاد ، حتی در پروژه هایی مثل مسکن مهر هم از انبوه این کارگران استفاده شد که به این ترتیب تاثیرات مثبتی که این طرح نادرست می توانست برای اقتصاد کشور داشته باشد را هم از بین برد ؛ و از طرف دیگر نشان داد که سوء استفاده از حضور کارگران غیرمجاز حتی در پروژه هایی این چنینی هم وجود دارد و توانایی پیشگیری از آن وجود ندارد.
نکته دیگری که در این خصوص باید گفت این است که همه پیامدهای حضور کارگران افغانی در ایران ، منفی نیست و شاید این حضور از نظر اقتصادی در کوتاه مدت برای کشور منافعی هم داشته باشد اما مطمئنا در دراز مدت ضررهای اقتصادی و اجتماعی آن چنان عمیق و بسیار است که این منافع اقتصادی کوتاه مدت نمی تواند توجیه کننده آن باشد. افزایش بیکاری در کشور ، می تواند ناهنجاری های اجتماعی چون افزایش طلاق ، اعتیاد و بحرانهای روحی – روانی را گسترش دهد و حتی اگر از دیدگاه اقتصادی هم به این موضوع نگاه کنیم ، هزینه ای که صرف رفع این بحرانهای اجتماعی می شود بسیار بیش از منافع حاصل از به کار گیری نیروی کار ارزان افعانی ها برای کشور است.
2- بدون شک تردد مهاجران غیر قانونی در این حجم در کشور پیامدهای امنیتی ، اجتماعی و فرهنگی بسیاری برای کشور خواهد داشت . درست است که ملتهای ایران و افغانستان پیشینه فرهنگی مشترکی دارند اما فاصله فرهنگی ایجاد شده بین ملتهای دو کشور به اندازه ای نیست که بتوان آنها را یکی دانست ؛ ضمن اینکه حضور غیرقانونی مهاجران یعنی وجود یک و میلیون فردی که فاقد مسئولیت و شخصیت حقوقی هستند و این موضوع می تواند زمینه شکل گیری جرایم و بزهکاری در میان این افراد را فراهم کند .
متاسفانه گاهی قوانین هم در این زمینه قدرت و ضمانت اجرایی لازم را برای رفع این قبیل مشکلات ندارد و به این ترتیب دامنه این قبیل جرایم روز به روز بیشتر می شود.
3- بعد از پایان جنگ افغانستان و استقرار دولت قانونی افغانستان به نظر می رسید که سیاست بازگشت افغانیان به کشور خود بتواند به مرور این افراد را به کشور خود بازگرداند اما متاسفانه جمع آوری و تلاش برای بازگشت این مهاجران چندان نتیجه موثری به همراه نداشته است . با این وصف به نظر می رسد این موضوع باید به طور ویژه مدنظر دستگاه های ذی ربط قرار گیرد . بدون شک بازگشت مهاجران افغانی به کشور خودشان برای بازسازی آن کشور هم می تواند برکاتی داشته باشد لذا باید توقع این را داشت که در مذاکرات دیپلماتیک دو کشور ایران و افغانستان انتظار این را داشت که دستگاه دیپلماسی دو کشور فکری برای حل این معضل بکنند.
آخرین اخبار