سلامت نیوز: با گذشت نزدیک به 11 ماه از شیوع ویروس کرونا و نزدیک شدن به یکسالگی ویروس در ایران، کادر درمان جدیتر و منتقدتر از هر زمان دیگری لب به اعتراض نسبت به عملکرد گذشته باز کردهاند. محمدرضا هاشمیان ازجمله این کادر درمان است حرف های این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص مراقبتهای ویژه بیمارستان مسیح دانشوری را بخوانید.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از شهروند آنلاین، حمیدرضا بوجاریان- هاشمیان با اشاره به اینکه تعداد بیماران بستری شده در بیمارستان‌های کشور در مقایسه با چند ماه اخیر به‌شدت کاهش یافته است، از مثبت بودن اثر ایجاد محدودیت ها در کشور در این کاهش خبر می‌دهد و می‌گوید، در زمان شروع شیوع ویروس کرونا پزشکان زیادی در قم خواهان قرنطینه این شهر شدند اما عده‌ای مقابل این خواسته علمی و منطقی پزشکان ایستادند و مانع کار شدند: اینکه امروز ما تعداد بیمار کمتری را در بیمارستان‌ها روی تخت‌ها می‌بینیم یا تعداد افراد بیمار قرنطینه شده در خانه‌ها رو به کاهش است دلیل آن اعمال قرنطینه و اجرای بسته‌های محدودیت در تردد است. آنچه که در ماه اخیر رخ داده است مشابه همان چیزی است که از ابتدای شیوع ویروس در قم از سوی پزشکان خواسته شده بود اما متاسفانه عده‌ای مقابل این خواسته ایستادند و از اجرای قرنطینه خودداری کردند. این متخصص مراقبتهای ویژه بیمارستان مسیح دانشوری، اجرای سیاست‌های قرنطینه و محدودیت در ترددهای شبانه را که عده‌ای آن را قرون وسطایی اعلام کرده بودند عامل کاهش‌دهنده تعداد جانباختگان ویروس کرونا در کشور می‌داند و می‌گوید: «قرنطینه باید زودتر انجام می‌شد تا ایران در جدول جانباختگان از کرونا به نسبت جمعیت خود، آمار بالایی از فوتی‌ها را نداشته باشد.»
غیر متخصص‌ها تصمیم‌گیر شدند
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اذعان به بالا بودن تعداد جانباختگان ناشی از کرونا در ماه‌های ابتدای شیوع ویروس، این موضوع را ریشه در تصمیم‌گیری نادرست برخی افراد می‌داند که سررشته‌ای از بیماری نداشتند: «افرادی دوست داشتند بیایند و در رشته مراقبتهای ویژه و مقابله با ویروس کار کنند. مشکل درست همین جا بود. این افراد به دلیل اینکه رشته آنها این نوع از بیماری نبود وارد کار شدند و این حضور صدمات و لطمات زیادی به ما زد. در پژوهش‌های انجام شده، مشکلات زیادی برای ما ایجاد کرد خصوصا در واکسن که ما را دچار مشکل کردند. ما می‌توانستیم در دنیا امروز در نوبت عملیاتی کردن آن باشیم نه در تست کردن آن. این دیرکرد به دلیل این بود که ایمنی گله‌ای تبلیغ می‌شد و صداوسیما این را مرتب تبلیغ می‌کرد.» هاشمیان در پاسخ به این سؤال که ایمنی گله‌ای تا چه اندازه مردم را درگیر خود کرده و افراد را مبتلا کرد، می‌گوید: «مطمئن باشید که با ساخت واکسن ایرانی ما به ایمنی اصلی خواهیم رسید. اگر واکسن زودتر می‌آمد بهتر بود و می‌توانستیم مانند دیگر کشورها امروز کار واکسیناسیون را شروع کنیم اما با این حال هنوز خیلی دیر نیست و می‌توانیم با اعتماد به واکسن ایرانی، خود را در برابر بیماری ایمن نگه داریم.»
ترکیب ستاد مقابله با کرونا؛ قابل قبول نیست
او تاکید می‌کند ترکیب ستاد ملی مقابله با کرونا از همان روز آغاز شکل‌گیری آن ترکیب درست و منطبق با نیازهای بهداشت‌ودرمان و وضعیتی که کرونا در کشور ایجاد کرده بود نبود: «همان‌طور که استانداردهای ICU در کشور رعایت نشده است، استانداردهای بهداشتی و درمانی برای مقابله با ویروس کرونا هم رعایت نشد.» هاشمیان ادامه می‌دهد: «ما افرادی را در ستاد ملی مقابله با کرونا مسئول کردیم که بورد تخصصی مراقبتهای ویژه نداشتند اما از آنها نظر تخصصی در این رشته می‌خواستیم. این افراد می‌گفتند استفاده از دگزامتازون باید ممنوع باشد و این را رسانه‌ای کردند اما چند ماه بعد اثبات شد که متخصصان مراقبتهای ویژه که از دگزامتازون دفاع می‌کردند حرف‌شان درست بوده و باید از این دارو برای بیماران استفاده شود. حتی وقتی متخصصان پای‌شان به ستاد ملی باز شد به نحوی عمل کردند که متخصصان رشته‌های مراقبتهای ویژه به ستاد دعوت نشوند.» او درباره دلیل رد داروهایی که متخصصان خارج از ستاد ملی بر استفاده از آن برای بیماران تاکید می‌کردند و رد تقاضای استفاده از این داروها از سوی ستاد مقابله با کرونا را سؤال برانگیز می‌داند و می‌گوید: «درباره برخی داروها تاکید کردیم که فلان دارو به درد بیماران می‌خورد. ما توانستیم با این داروها مقدار مرگ‌ومیر در بخش مراقبتهای ویژه را از صددرصد به 5درصد برسانیم اما برای استفاده از این داروها مقاومت عجیبی می‌شد و دارویی مانند سووداک که آزمایش حیوانی نداشت به راحتی مورد استفاده قرار می‌گرفت اما در نهایت جمع‌آوری شد. سؤال داریم اگر این دارو خوب بود چرا جمع‌آوری شد و دیگر از آن استفاده نمی‌شود. اگر دارو بد بود چرا و با چه مجوزی از آن برای بیماران مبتلا به کرونا استفاده کردند؟» او تاکید می‌کند: «برای اولین بار است در کشور این اندازه مقاومت در باره داروی خاصی وجود دارد. ترکیه اعلام کرد که فاوپیراویر را ما از ایران شنیدیم و بعد آمدند و این دارو را خودشان درست کردند و ما شدیم خریدار این دارو و فرصت ساخت آن را از دست دادیم. قرار نبود هرکس از این دارو استفاده کرد بهبود پیدا کند چرا که هنوز هیچ قرص یا دارو یا شربتی وجود ندارد که با استفاه از آن، بیماری صددرصد از بین برود.»
مسئولان بلندپایه وزارت بهداشت واکسن ایرانی بزنند
فوق‌تخصص مراقبتهای ویژه بیمارستان مسیح دانشوری، با یادآوری اینکه دانشمندان کشورمان موفق به ساخت واکسن کرونا شده‌اند و باید از تلاش آنان تجلیل و از خدمتی که به کشور کردهاند قدردانی کرد، می‌گوید، استفاده مسئولان ارشد و بلندپایه وزارت بهداشت از واکسن ایرانی پیش از وارد کردن واکسن خارجی برای جلب اعتماد مردم به واکسن تولید داخل ضروری است: «از واکسن ایرانی باید این حمایت عملی شود. اینکه بگوییم بیایید و واکسن بزنید و بعد برایش دیه تعیین کنیم کار درستی نیست. افراد زیادی می‌آیند در تلویزیون حرف می‌زنند و از ایمنی جمعی صحبت و مدح واکسن خارجی را می‌کنند. اگر جای دوستان و تصمیم‌گیرندگان بودم، برای جلب اعتماد مردم تا پیش از واردات واکسن خارجی اقدام به انجام تست واکسن ایرانی مقابل دوربین‌ها می‌کردم تا اعتماد مردم به واکسن ایرانی جلب شود.» هاشمیان تاکید می‌کند، واکسن ایرانی با تأخیر زیاد درحال گذراندن مراحل تست انسانی است و کادر درمان نیازمند استفاده از واکسن‌هایی است که تست‌های انسانی را مدت‌ها قبل از سر گذرانده باشد: «کادر درمان نمی‌تواند در شرایط کنونی منتظر واکسن ایرانی و نتایج آن بماند. کادر درمان در خط مقدم مقابله با ویروس است و نیاز دارد واکسن تأیید شده نهایی را استفاده کند، اما افرادی هستند که در خط مقدم مقابله با ویروس نیستند و لازم است در این‌باره همه این افراد که از مسئولان بلندپایه وزارت بهداشت هستند در لیست تزریق و تست انسانی واکسن ایرانی قرار بگیرند. اگر این افراد واکسن ایرانی را نزنند ممکن است که شک کنیم چرا واکسن نمی‌زنند و این ابهامی می‌شود که پاسخ به آن سخت است.»
چرا آزمایش واکسن‌های خارجی در ایران انجام نشد؟
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در پاسخ به این سؤال که چرا تست واکسن‌های درحال ساخت کرونا مانند دیگر کشورها در ایران انجام نشد و کادر درمان نتوانست از مزیت واکسن خارجی استفاده کند، می‌گوید: «دلیل این بود که کسی در ایران اعتقادی به واکسن نداشت. یک جمله درباره واکسن از یک مقام علمی ستاد مقابله با کرونا یا وزارت بهداشت درباره واکسن و ساخت آن در ایران در 9 ماه گذشته وجود ندارد. به نظرم دلیل آن روشن است. وقتی ایده پژوهشی کشور براساس ایمنی جمعی پایه‌گذاری می‌شود و بر این اساس برنامه‌ریزی می‌کنیم چرا باید به فکر واکسیناسیون باشیم. از ابتدا یا فکری برای واکسن در وزارت بهداشت نبود یا خیلی خفیف این موضوع پیگیری می‌شد. همه ما می‌دانیم اصل در پیشگیری از بیماری‌های ویروسی، ساخت واکسن است اما تا همین دو ماه قبل هرگز حرفی از واکسن در وزارت بهداشت زده نشده بود.» این متخصص مراقبتهای ویژه، به مصاحبه‌های پی‌درپی مسئولان ستاد مقابله با کرونا با رسانه‌ها استناد می‌کند و می‌گوید: «بسیاری باور نمی‌کردند واکسن کرونا ساخته شود. بعد که از مهرماه خبر ساخت واکسن به گوش رسید به این فکر افتادند که واکسن تهیه کنند. در حالی که همین افراد چند روز قبل‌تر از آن می‌گفتند باید 7 تا 8 سال دیگر صبر کنیم تا شاید واکسن ساخته شود.»
حق داریم بدانیم چه واکسنی خریداری شده است
هاشمیان با اشاره به اینکه در کنار توجه به ساخت واکسن داخلی و ترغیب و تشویق مردم به استفاده از این واکسن باید نیم نگاهی هم به واکسن خارجی برای تکمیل زنجیره ایمنی جمعی درکشور داشته باشیم، با ابراز بی‌اطلاعی از اینکه کدام برند از واکسن‌های ساخته شده در جهان خریداری شده است می‌گوید: «وقتی اخبار واکسن را می‌شنویم درباره برند آن حرفی زده نمی‌شود اما، دقیقا می‌دانیم در عراق واکسن فایزر خریداری شده است. در امارات از سینوفارم و در ترکیه از سینووک چین استفاده شده است. مردم و پزشکان هم باید بدانند واکسن وارداتی از خارج کشور از کدام نوع واکسن‌ها است.» هاشمیان بیان می‌کند: «ممکن است وزارت بهداشت هم نداند در قالب سازوکار کوواکس قرار است چه نوع واکسنی در اختیار ایران قرار بگیرد. مهم این است که واکسن ارایه شده تاییدیه‌های سازمان جهانی بهداشت را داشته باشد و به این شرط و با چشم بسته می‌توان فارغ از برند واکسن از آن استفاده کرد.»
می‌توانیم به سرعت واکسن ایرانی تولید کنیم؟
فوق تخصص مراقبتهای ویژه بیمارستان مسیح دانشوری و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه با اشاره به ویژگی‌های واکسن ایرانی و اینکه این واکسن باید در دو مرحله به افراد برای اثرگذاری حداکثری تزریق شود، می‌گوید، نگرانی درباره تولید انبوه واکسن نداریم چراکه سازوکارهای تولید دارو در ایران نشان داده است آمادگی لازم برای تولید انبوه دارو در کوتاه‌ترین زمان ممکن را داریم: «سرعت عمل ما در تهیه دارو در دوره کرونا خیلی بالا بود. وقتی می‌خواستیم فاوپیراویر و رمدسیویر را تهیه کنیم خیلی زود توانستیم این دو دارو را در مقیاس انبوه تولید کنیم و آن را با نرخ بسیار پایینی در اختیار افراد متقاضی قرار دهیم. در حوزه واکسن هم این امید را داریم که سازوکارهای موجود ما بتواند در مدت کوتاهی واکسن به اندازه نیاز جامعه تولید کند.» هاشمیان به مقدار واکسنی که برای ایجاد ایمنی مطمئن جمعی در مقابل کرونا نیاز است اشاره می‌کند و می‌گوید: «در صورتی که 60درصد جامعه واکسینه شوند و با احتساب اینکه واکسن ایرانی در دو مرحله باید تزریق شود، به کمتراز 100 میلیون دوز واکسن نیاز داریم. تولید این مقدار واکسن با توجه به تجربه‌های گذشته در تولید محصولات دارویی کار سختی نیست و می‌توانیم به سرعت این مقدار دارو را تولید کنیم.»
درمان ولایتی با «فاوپیراویر»
برخی داروها بود که تجربه ما می‌گفت استفاده از آنها برای درمان بیماران مبتلا به کرونا موثر است. بارها بر سر این داروها و لزوم استفاده از آن جنگیدیم و اصرار کردیم که در فارماکوپه وزارت بهداشت مجوز استفاده از دارویی مانند فاوپیراویر را صادر کنند. وقتی دکتر ولایتی به کرونا مبتلا شدند، به همراه دکتر جماعتی (رئیس بیمارستان مسیح دانشوری) به این نتیجه رسیدیم که از داروی فاوپیراویر استفاه کنیم و موضوع را با دکتر ولایتی در میان گذاشتیم و ایشان هم قبول کردند. بنا شد این دارو به شکل داروی همراه بیمار از ژاپن وارد کشور شود. دارو از سوی یکی از پزشکان که همسرشان مبتلا به کرونا شده بود وارد کشور شد. دارو هم برای دکتر ولایتی و هم برای پزشکی که همسرشان دارو را از خارج کشور آوردند بودند و در بیمارستان بستری بود تجویز و استفاده شد. بعد استفاده از دارو و بهبودی حال دکتر ولایتی، ایشان نامه‌ای به وزیر نوشتند و اعلان کردند که فاوپیراویر را در فارماکوپه وزارت بهداشت ثبت کنند. با این حال مخالفت‌هایی چه آن زمان و چه تاکنون درباره این دارو ابراز می‌شود اما تا به امروز منتقدان حتی یک مقاله در رد دارو و اثرات مثبت آن بر کرونا ارایه نکرده‌اند. این را هم بگویم درمان کرونا تنها با یک دارو نیست و نیازمند اعمال زنجیره‌ای از روش‌های درمانی و اکسیژن‌تراپی است تا بتواند منجر به بهبودی بیمار شود.
