روزنامه تجارت- اشكان خسروپور؛ در اتوبوس ايستاده باشيد يا در تاكسي لم داده باشيد هم فرق نميكند. حتي در ميان قيلولههاي بعد از ناهار در محل كار يا وسط چك و چانه زدن با مشتري سمج در وسط فروشگاه هم صحبت از ماليات است. اينكه چطور بايد پرداخت شود. چه كسي بايد ماليات بدهد و چه مجازاتي براي فراركنندگان از ماليات قرار است اتفاق بيفتد. هميشه هم زمزمههايي از معافيت برخي و زياد شدن ماليات بقيه در ميان هست.
«تجارت» در اين گزارش نگاهي انداخته به تازهترين جزييات دنياي ماليات، اينكه چه گروههايي بايد ماليات بدهند و كداميك معاف هستند. اصولا دنياي مالياتيها چه رنگ و بويي دارد.
چه كساني نبايد ماليات بدهند
شيرينترين بخش ماليات براي عدهاي، معافيت مالياتي است. البته خيليها هم هستند كه با اينكه دخل و خرجشان با هم نميخواند ولي معاف نميشوند؛ مثل صنف آهنسازان ساختمان كه رييس صنفشان، يعني حبيبالله بشارتي دراين باره به «تجارت» گفته بود: «خيلي از اهالي صنف ما در خرج و دخل روزانه خودشان هم ماندهاند و خيلي وقتها، درآمدشان نسبت به سال پيش، بيشتر نشده كه هيچ، افت هم داشته است. آنوقت مامور مالياتي ميآيد و بدون توجه به اين حرفها، نه تنها معافمان نميكند بلكه از سال پيش هم ماليات بيشتري ميبرد.» او البته اين را هم ميگويد: «البته نه اينكه بگوييم قصد بدي دارند. آنها هم ميخواهند به وظيفهشان عمل كنند. كسي هم هيچوقت از ما وجه نادرستي طلب نكرده است ولي مشكل اينجاست كه حرف ما را باور نميكنند.»تازهترين اظهارات حسين نوشآبادي، نشان ميدهد كه چهار دسته از اهالي اصناف حوزه فرهنگي امسال از پرداخت ماليات معاف هستند. سخنگوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ميگويد: 4 حوزه از مالیات معاف شدند که شرط برخورداری از معافیت در مرحله اول داشتن مجوز است. تسلیم و تکمیل اظهارنامه مالیاتی سالانه از دیگر موارد لازم است. اولین طبقه مشمول موسسات انتشاراتی کتب مکتوب یا الکترونیکی از سال 93 است.
نوشآبادی ادامه داد: طبقه دوم فعالین و موسسات مطبوعاتی است. طبقه سوم فعالیتهای فرهنگی دیجیتال، جشنواره های قرآنی فرهنگی هنری نمایشگاهی موزه های فرهنگی و.. طبقه چهارم، فعالیتهای هنری اعم از تولید تکثیر و توزیع و نمایش فیلم اعم از سینمایی و خانگی، صحنه ای، موسیقی، پخش آثار صوتی و تصویری اعم از خانگی و تلویزیونی، تئاتر و نمایش صحنه ای و هنرهای تجسمی و سنتی.
پيش از اينها هم علي لاريجاني، رئیس مجلس در حاشيه بازديدش از نمايشگاه كتاب تهران از لزوم معافيت مالياتي انتشاراتيها و كتابفروشان سخن گفته بود: مجموعهای که میتواند اقتصاد نشر را رونق دهد، در قانون برنامه ششم مورد توجه قرار گیرد و این امر نیز یک وظیفه عمومی است که هم رسانهها و هم وزارت ارشاد باید تلاش کنند تا ناشران بیشتر از گذشته تحت حمایت قرار گیرند تا بتوانند ارزانتر در کشور فعالیت داشته باشند.
البته فرهنگيها تنها معافيتداران مالياتي امسال نيستند. اينطور كه محمدرضا نعمتزاده اخيرا در اجلاس معدن و صنایع معدنی ميگويد، احتمال معافيت مالياتي حوزه معدن هم وجود دارد. نعمتزاده در اين باره گفته بود: «معدن یکی از بخش های مورد حمایت مقام معظم رهبری، مجلس و دولت است و ما به عنوان بخشی از دولت در حد توان، اقدامات حمایتی را برای رشد و توسعه بخش معدن به کار خواهیم گرفت. برای دستیابی به این هدف، نیاز است همه بخش ها اعم از فعالان بخش معدن و صنایع معدنی، پیمانکاران و شرکت های خصوصی تلاش کنند تا به اهداف اشتغال، ارزش افزوده و تکمیل زنجیره صنعتی دست پیدا کنیم.»
گروه ديگر معاف شده، شركتهاي دانشبنيان هستند كه معاون ارزیابی شرکتهای دانشبنیان معاونت علمی دربارهشان ميگويد: معافیت مالیاتی، عوارض، حقوق گمرکی به شرکتهای دانشبنیان اعطا شده و بخشی از هزینههای تولید و عرضه تامین میشود.
محمد مهدی کرامتی معاون ارزیابی شرکتهای دانشبنیان معاونت علمی در ششمین نشست تخصصی صنایع دریایی که صبح یکشنبه در مرکز همکاری های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری برگزار شد با اشاره به حمایتها و تسهیلات قابل اعطا به شرکتها و موسسات دانشبنیان اظهار کرد: حمایتها و تسهیلات قابل اعطا به شرکتها و موسسات دانش بنیان عبارتند از معافیت مالیاتی، عوارض، حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی به مدت ۱۵ سال و همچنین بخشی از هزینههای تولید و عرضه محصولات آنها با تسهیلات کم بهره یا بدون بهره بلند مدت یا کوتاه مدت تامین میشود.
چه كساني ممنوعالخروج مالياتي هستند
البته كساني كه از حد معيني بيشتر بدهي مالياتي داشته باشند، نميتوانند از كشور خارج شوند. رییس کل سازمان امور مالیاتی درباره میزان بدهی مالیاتی که موجب ممنوعالخروجی افراد میشود، گفته است: این میزان برای فعالیتهای تولیدی ۵۰۰ میلیون تومان، برای فعالیتهایی که از جنس مشاغل نیستند ۱۰۰ میلیون تومان و برای فعالیتهای از جنس مشاغل ۱۰ میلیون تومان است.
آنهايي كه بايد بيشتر ماليات بدهند
البته صنوف و صنايعي هستند كه نه تنها معافيت مالياتي ندارند، بلكه بايد ماليات بيشتري هم بدهند؛ اين گروه شامل صنايع سيگاري و آلايندههاست.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 10 خوردادماه از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواست تا نسبت به افزایش مالیات بر قیمت سیگار اقدام کنند. حسن هاشمی روز یکشنبه در همایش هفته بدون دخانیات (4 تا 10 خرداد) اظهار امیدواری کرد که مجلس نهم در سال پایانی فعالیتش، یک تصمیم سلامتمحور یعنی افزایش مالیات سیگار به تصمیمات قبلی خود اضافه کند.
او گفته بود: برخی افراد عنوان میکنند که افزایش مالیات سیگار موجب قاچاق سیگار میشود در حالی که این روش، روشی علمی و بینالمللی است که بسیاری از کشورها آن را تجربه کرده و موفق بودهاند و سازمان جهانی بهداشت نیز آن را پیشنهاد داده است.هاشمی تصریح کرد: در کشور، از قانون بسیار صحبت میشود اما قانونگریزترین، خود ما هستیم و مردم هم در این زمینه به بزرگترها تأسی میکنند و هنگامی که میبینند بالادستیها اهمیتی به اجرای قانون نمیدهند، آنان نیز قانونگریز میشوند. قانونگریزی به جای اینکه موجب نکوهش و تقبیح شود، موجب اقتدار میشود.
او با اشاره به شعار امسال سازمان جهانی بهداشت مبنی بر اعمال مالیات بر خردهفروشی سیگار، ادامه داد: هر چه ما میگوییم که افزایش مالیات سیگار، یک روش علمی به شمار میآید و در 70 کشور جهان، موجب کاهش مصرف دخانیات شده است اما برخی دوستان میگويند که این مساله در کشور ما متفاوت است و اگر مالیات اضافه شود، قاچاق سیگار نیز افزایش مییابد.هاشمی افزود: این در حالی است که قاچاق میتواند در رابطه با موضوعات دیگر نیز رخ دهد اما چرا این اتفاق نمیافتد. اگر ما باور کنیم که مصرف دخانیات، بلای جامعه ما است آنگاه ورود و توزیع آن نیز در جامعه حتما کاهش مییابد.وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: سال گذشته با همکاری کارشناسان بینالمللی، طرحی را به مجلس پیشنهاد کردیم که اگر ظرف پنج سال، مالیات بر عرضه سیگار را به 50 درصد برسانیم 11 هزار میلیارد تومان به خزانه دولت واریز میشود؛ البته این رقم را نمیخواهیم با کشورهای همسایه که مالیات آنها 80 درصد قیمت سیگار است، مقایسه کنیم.
وی ادامه داد: اگر وزارت بهداشت در گذشته طمعی به این مالیات داشت (که به حق بوده است) اما امروز ما میگوییم با افزایش مالیات سیگار، سالانه حداقل دو هزار و 500 میلیارد تومان دریافتی خواهید داشت که میتوان در حوزههای مختلف آن را هزینه کرد.
گروه ديگري كه بايد حتما ماليات بيشتري نسبت به ديگران پرداخت كنند، صنايع و صنوف آلاينده هستند. گروهي كه عليرضا طاريبخش، معاون سازمان امور مالياتي كشور براي صحبت كردن درباره آن، به تكميل فرايند قانوني «ماليات سبز» اشاره كرده و گفت: یکی از تغییرات توسعه و تکمیل "مالیات سبز" است که در قانون گذشته فقط آلایندگی کارخانهها مشمول مالیات بود در قانون جدید کالاهای آلاینده مثل کالاهایی که پایه مواد شیمیایی دارند نیز مشمول مالیات شدهاند.
وی با بیان اینکه فرایند قانونی "مالیات سبز" در قانون جدید تکمیل شده است عنوان کرد: سازمان حفاظت از محیط زیست هرسال باید کالاهای آلاینده را به سازمان امور مالیاتی اعلام کند.
طاریبخش با اشاره به تعیین مالیات برای کالاهای خاص گفت: کالاهایی مثل بنزین، نفت، گاز، گاز طبیعی، خدمات مخابراتی، نوشابه گازدار و سیگار در قانون جدید مشمول مالیات خاص میشوند که نرخهای متعدد دارند و این جدا از ارزش افزوده است.
وی با بیان اینکه خودروهای بالای 2 هزار و 500 سیسی نیز باید مالیات خاص پرداخت کنند تصریح کرد: امکان حسابرسی مبتنی بر ریسک نیز پیشنهاد سازمان بوده که مشخص نیست این پیشنهاد به کجا برسد.
طاریبخش خاطرنشان کرد: در همین قانون دولت ملزم به پرداخت مالیات پیمانکاران است و جریمه از تعهد پیمانکار برداشته میشود و خود دولت باید آن را پرداخت کند.
معاون مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی کشور با اشاره به پیشنهاد اجرای ارزش افزوده ساده شده برای مودیان حلقه آخر یا آنهایی که به نوعی امکان اجرای قانون برای آنها وجود ندارد افزود: این طرح پیشنهاد شده و اگر مجلس تصویب کند این مودیان براساس ضریبی مالیات پرداخت میکنند منتها شرط آن این است که مودی حتما مودی حلقه آخر زنجیره باشد و از طرفی باید مالیاتهای قبلی به دولت پرداخته شده باشد.وی عنوان کرد: نکته دیگر یکپارچگی نرخ عوارض و مالیات با نرخ 10 درصد است و سهم شهرداری براساس ضریبی که احتمالا سی هفتاد خواهد بود توزیع میشود و در واقع در مراحل اجرای قانون ما فقط یک نرخ مالیات خواهیم داشت.
طاریبخش با اشاره به اصلاح جرائم مالیاتی گفت: جرائم تقریبا کاهش یافته منتهی موارد به صورت دقیقتر مشخص و شفافسازی شده تا مودیان مطلع باشند که چه تکالیفی مشمول جرائم میشود.
چه گروههايي پنهانكاري ميكنند؟
رئيس امور مالياتي تهران با بيان اينكه 144 هزار مودي ماليات بر ارزش افزوده در شهر تهران وجود دارد، گفت: كتمان درآمدها مربوط به بخش بازرگاني، تجارت و بازار بيشتر است.
حسين بني صفار، رييس امور مالياتي تهران با تاكيد بر اينكه شفافيت مربوط به بخش توليد نيست، خاطرنشان كرد: فرار مالياتي و عدم شفافيت مربوط به بخش بازرگاني و بازار مي شود. تجارت قاچاقي كه صورت مي گيرد باعث ميشود كه نتوان ماليات كالا و زنجيره آن را دريافت كرد زيرا سرنخ مشخص نيست كه از كجا آمده، چه كسي مبادله كرده و فروخته است در اين حالت فقط از مصرف كننده آخر مي توان ماليات گرفت. در اين بخش كتمان اطلاعات اقتصادي وجود دارد كه باعث فساد مي شود.
ماليات نهادهاي خاص
در اين ميان، بعضي نهادهاي خاص و شركتهايي بودند كه ماليات پرداخت نميكردند و امسال مجلس قرار است سر و ساماني به وضعيتشان بدهد. اخیرا علی طیبنیا، وزیر اقتصاد در مورد برنامههای مالیاتی دولت در سال 94 عنوان کرد: در بودجه سال ۹۴ بر اخذ مالیات از نهادهای خاص تاکید شده است و ما در این زمینه مشکلی نداریم. البته خیلی از نهادهای عمومی کشور مشمول پرداخت مالیات هستند و از این نهادها وصول مالیات داریم. ما در این زمینه لایحهای را آماده کردهایم و به مجلس خواهیم داد. در همین مورد روح الله بیگی، نائب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: بحث مربوط به اخذ مالیات اخیرا در مجلس مطرح شد و شرکتهایی از قبیل خاتمالانبیا و آستان قدس رضوی که مالیاتی پرداخت نمیکردند، مورد انتقاد قرار گرفتند و دریافت مالیات از این شرکتها در مجلس مصوب شد.
او خاطرنشان کرد: البته این نهادها، نهادهایی مشخص و خدمترسانی هستند، بسیاری از شرکتها فقط به فکر سودآوری و منافع خود هستند، اما بخشی این طور نیستند و هیچ مالیاتی هم پرداخت نمیکنند. این بخشها که حدود 40 درصد اقتصاد را هم تشکیل میدهند از شیوههای مختلف برای پرداخت نکردن مالیات استفاده میکنند.حتی صورتهای مالی خود را جابهجا میکنند و سودهایشان را نشان نمیدهند و فعالیتهای مالی خود را گزارش نمیکنند و به طور کل زیر زمینی فعالیت میکنند. اینها خود بخش عظیمی از مشکلات هستند و بیشترین آسیب را میزنند.
بیگی تصریح کرد: از طرفی نهادهایی هم هستند که اگر هم مالیات ندهند در چرخه عمومی اقتصاد و چرخه ملی کشور فعالیت دارند و منافع عمومی را تامین میکنند و مشکل خاصی را ایجاد نخواهند کرد. باید گسترش اخذ مالیات را پوشش دهیم و کسری بودجه را جبران کنیم. این یک مساله است، اما مساله دیگر این است که باید قیمت فراوردههای نفتی به حدی برسد که کمترین مشکل را ایجاد کند از طرفی مصرف غیرضروری را حذف کند. در هر صورت تامین منابع از سطوح مختلف و کاهش وابستگی به نفت باید در هر صورتی در اولویت قرار بگیرد.
پرداخت ماليات، قسطي واينترنتي
شيوه پرداخت ماليات، امسال هم به صورت اينترنتي است. معاون مالیات مستقیم سازمان امور مالیاتی گفت: امکان ارائه اظهارنامه به صورت الکترونیکی قبلا فراهم شده بود اما مودیان مجبور بودند برای پرداخت به ادارات مراجعه کنند که با توسعه سامانه الکترونیکی ، مراجعه حضوری به حداقل و صفر رسیده است.معاون سازمان امور مالیاتی کشور گفت : با طراحی نرم افزاری برای اصناف نیز امکان دریافت اظهارنامه مالیاتی بر روی سایت فراهم شده است.در همين رابطه، علي فاضلي، رييس اتاق اصناف ايران مدتي پيشتر گفته بود: «اصنافي كه صندوق مكانيزهشان را زودتر نصب كنند، از پرداخت جريمه مالياتي معاف ميشوند.» اظهارنامههاي مالياتي بايد از راه سايت اينترنتي www.tax.gov.ir انجام شود.