نفت و آینده ما!

محسن حائری نژاد

کارشناس نفت و انرژی

در چشم‌انداز جهانی ۲۰۲۰ نفت اوپک (WOO) که برای اولین بار چشم انداز نفت تا سال 2045 را پیش بینی کرده است با وجود افت شدید تقاضا در سال ۲۰۲۰، پیش‌بینی می‌شود که تقاضای جهانی انرژی در میان‌مدت و بلندمدت به رشد خود ادامه دهد و تا سال ۲۰۴۵ با افزایش ۲۵ درصدی، رشد قابل توجهی داشته باشد.
براساس بررسی که توسط بلومبرگ صورت گرفته است در تمام چشم انداز ها و افق های مختلف بیشترین میزان پیش بینی تقاضای نفت براساس گزارش اوپک است. کمترین تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۴۰ متعلق به سناریو BP- Net Zero است.
لازم به یاداوری است که ایران چهارمین ذخایر نفت دنیا را دارد. سرعت گرفتن روند گذار انرژی جهانی به سمت سوختهای کم کربن به همراه تاثیر پاندمی کووید ۱۹ روی تقاضا برای انرژی، پیش بینی ها درباره زمان پیک تقاضای جهانی برای نفت که پس از آن مصرف نفت به صورت دائمی کاهش پیدا خواهد کرد را جلو انداخته است. در نتیجه با توجه به شتاب گرفتن گذار به انرژی کم کربن، ذخایر نفت ایران در معرض ریسک تبدیل شدن به داراییهای کم ارزش (Stranded) قرار دارند. دو، سه دهه آینده فرصتی برای کشورهای دارنده ذخایر نفتی است از فرصت های باقیمانده در جهت تبدیل ذخایر نفتی خود به ثروت استفاده نمایند. می توان اشاره کرد که فرصت توسعه نفت برای کشورهایی از جمله ایران همیشگی نخواهد بود. هر چند این سالها صنعت نفت کشور تحت تاثیر تحریم‌ها قرار داشته و باعث کندی در روند توسعه این صنعت شده است. در حال حاضر توسعه برای صنعت نفت یک انتخاب نیست و یک الزام است.

رقیبان ایران

در سالهایی که تحریم ها مانع افزایش تولید نفت ایران و جذب سرمایه گذاری و تکنولوژی شده است. رقیبان ایران در اوپک و منطقه به تعریف برنامه های افزایش تولید دست زده اند. امروزه عربستان سعودی، عراق، کویت، امارات متحده عربی ظرفیت مازاد تولید ایجاد کرده اند. همچنین تحریم ها باعث شده است کشورهای مانند عربستان سعودی، روسیه و عراق سهم بزرگی از بازار نفت را در میان مدت و بلندمدت برای خود تضمین کنند. مبادله انرژی از جایگاه بسیار ویژه ای در جهان برخوردار است.

چالش های تولید نفت و گاز در ایران

افق صنعت نفت ایران به گونه‌ای غیر قابل انکار با راهکارهای تدوین شده برای افزایش حجم تولید و توسعه پایدار صنعت نفت و گاز گره خورده است و حال آنکه بار مسئولیت بخش عمده‌ای از تولید کنونی نفت ایران بر دوش تعدادی از میادین سالخورده نفتی است. در این میان، به کارگیری روش‌ها و راهبردهایی همچون تولید ثانویه و ثالثیه، افزایش تزریق گاز برای فشار افزایی میادین قدیمی، به موازات اعمال راهکارهای مربوط به بهینه سازی مصرف و نیز ممانعت از اتلاف گسترده انرژی در بخش‌های مصرفی، می‌تواند حلقه توسعه صنعت نفت و گاز ایران را تکمیل کند.

تکنولوژی

نگاه فناورانه و تكنولوژي محور، مهم‌ترين عامل براي كاهش هزينه‌ها و افزايش قدرت رقابت‌پذيري در صنايع نفت و گاز است. بدون شک عامل موثری که میزان تولید در دهه های آینده به آن وابستگی فراوانی دارد تکنولوژی است. چگونگی ظهور و بروز تکنولوژی و نحوه به کارگیری آن، تعیین کننده میزان تولید درآینده صنعت نفت خواهد بود.

سرمایه گذاری

جذب سرمایه گذاری برای توسعه میادین نفت و گاز و همچنین نوسازی تاسیسات سالخورده از نیازهای اصلی صنعت نفت است. جذب سرمایه داخلی در شرایط تحریم مدیریت صحیح منابع و میادین نفتی می‌تواند راهکار دقیق و مناسبی برای مقابله با کاهش تولید نفت باشد.

نتیجه گیری

در پایان می توان گفت پس از گذشت يك سده هنوز هم نفت، نقش اصلی در اقتصاد ايران را دارد. نفت به عنوان موتور محرک توسعه صنعتی، اقتصادی و اجتماعی کشورمان، اهمیت و اولویت مضاعف دارد؛ امید است مسیر فعالیتهای توسعه ای صنعت نفت سرعت بیشتری گرفته و تبدیل ثروت به ارزش افزوده برای کشورمان همزمان با ارتقاء قدرت چانه زنی در معاملات بین المللی باشد.