چند سالی است که اقتصاد دنیا از اتکا به دارایی های فیزیکی به سمت دارایی های دانش بنیان حرکت کرده است، به حدی که امروزه در میان بزرگترین شرکتهای جهان شرکتهای دانش بنیان بسیاری همچون اوبر، آمازون، فیس بوک و ... به وضوح دیده می شود. موفقیتهای حاصله برای این شرکتها و آزمون موفقی که پس داده اند کشورها را بر آن داشته تا به سمت اقتصاد دانش بنیان حرکت کنند؛ ایران هم از این قضیه مستثنی نیست و با ساخت پردیس ها و پارکهای علم و فن اوری و بها دادن به ایده های دانش بنیان سعی دارد از شرایط جدید تحولات جهانی عقب نمانده و با متد روز دنیا حرکت کند. آنگونه که مراکز مطالعاتی می گویند رشد و توسعه ایران در گرو گذار به اقتصاد دانش‌بیان، توسعه و نوسازی زیرساخت‌ها و توسعه صنایع داخلی با تکیه بر دانش و تکنولوژی است.
در اقتصاد دانش بنیان ما عمدتا انتظار خلق کالا نداریم بلکه اطلاعات و نرم افزارهایی تولید می شود برای پیشبرد اهداف اقتصادی، که در زمینه های انجام تحقیقات کاربردی، ارایه خدمات تخصصی و مشاوره‌ای علمی، تحقیقاتی و فنی ، تولید محصولات فناورانه، نظارت بر تحقیقات پژوهشی، اجرایی و مشاوره‌ای، ارایه خدمات توسعه کار آفرینی، ایجاد مراکز رشد و توسعه کسب و کار، ارایه خدمات توسعه محصول جدید، ارایه خدمات برای ورود کسب و کار به بازار بین‌المللی ، برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های توسعه کارآفرینی در سطوح ملی، منطقه‌ای و محلی، فعالیت دارند.
در ایران هم اقتصاد کشور به دنبال شکل‌گیری کسب و کارهای دانش بنیان است و امید دارد در آینده نزدیک بیشترین سهم از بازار اقتصادی کشور را از آن خود کند.
براساس گزارش منتشر شده در سایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در 7 سال گذشته، شرکتهای دانش‌بنیان امکان حضور در بازار سرمایه و فرابورس را یافتند. در این دوره۳۵ شرکت دانش‌بنیان، با راهیابی به بازار بورس و فرابورس ایران از وضعیت مناسب‌تری نسبت به قبل برخوردار شدند. این شرکتها به ارزش ۱۸۰هزار میلیارد تومان در بورس حضور دارند و اکنون در کشور ۵ هزار و ۳۰۰ شرکت دانش‌بنیان به ارزش ۱۲۰ میلیارد دلار فعالیت دارند که بزرگترین این شرکتها که در بورس هم حضور فعال دارند، شرکت «انفورماتیک و آسان‌پرداخت» است.
برای عنوان دانش بنیان تعاریف آکادمیک بسیاری وجود دارد اما ساده ترین آنها این است: توسعه اقتصادی بر پایه دانش و در راستای گسترش اختراع و نوآوری اقتصادی که در نهایت به تجاری‌سازی منجر می شود. در تعریف دیگری که به منظومه فکری مقام معظم رهبری نیز نزدیک است، اقتصاد دانش‌بنیان اقتصادی است که براساس تولید، توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته، سرمایه‌گذاری در دانش و صنایع دانش پایه شکل می‌گیرد و نقش علم و فناوری در آن بسیار زیاد است.
اما آیا با وجود علاقه مندی مسوولان ارشد نظام به اقتصادی مبتنی بر دانش و فناوری، بسترهای لازم برای رشد این گونه جدید اقتصادی در کشور فراهم است؟ اقتصاد دانش‌بنیان بر چهار پایه اصلی استوار است: زمینه و ساختار، سرمایه انسانی، فن آوری اطلاعات و نوآوری و کارآفرینی.
نگاهی به قوانین و مقررات کشور نشان می دهد که برای رسیدن به یک اقتصاد دانش بنیان خلاء های بسیاری وجود دارد، ساختارها باید تقویت شده و قوانین حمایتی از کارآفرینی و نوآوری تصویب شود که به نظر امری زمانبر می رسد؛ در این میان البته سرمایه انسانی از وضعیت بسیار خوبی برخوردار بوده و فناوری اطلاعات نسبتا قابل قبول است. براساس تحقیقات صورت گرفته چنانچه بتوان اقتصاد کلان را بهبود بخشیده و برای حمایت از کارآفرینان و نو آفرینان بسته های حمایتی ویژه درنظر گرفت می توان امیدوار بود جوانان متخصص با پتانسیل بالایی که دارند ما را به سلامت از اقتصاد منبع محوری به دانش بنیانی عبور دهند.
