محسن زنگنه
سخنگوی کمیسیون ویژه جهش تولید مجلس شورای اسلامی
در دنیا کیفیت کالاها را با شاخصها و مشوق‌ها اقتصادی می‌سنجند؛ مثلا در خصوص رده انرژی یک کالا، مشوق‌های مالیاتی برای تولیدکننده آن کالا تعریف می‌کنند و در مقابل، شرکتی که کیفیت کالایش پایین باشد، مالیات‌هایش به طور هوشمند و بیشتر اخذ می‌شود.بنابراین اگر با اهرم‌هایی نظیر مالیات‌های هوشمند، هزینه تولید کالای کم‌کیفیت را برای تولیدکننده بالا ببریم، عملاً بازار به سمت تولید کالاهای باکیفیت حرکت می‌کند.
علاوه بر این راهکار، می‌توان با بخشنامه‌هایی، بخشی از خریدهای ادارات، صندوق‌های بازنشستگی و شرکت‌های دولتی از قبیل تعاونی‌های مصرف کارکنان را به سمت کالاهای ایرانی هدایت کرد که عامل مشوق مهمی برای تولیدکنندگان است تا در رقابت با یکدیگر، کیفیت کالای تولیدی را بالا ببرند و هزینه تمام شده را تا حد امکان پایین بیاورند.
در واقع، ارتقای کیفیت کالاهای تولیدی راهکارهای علمی مشخصی دارد که در دنیا هم دنبال می‌شود؛ مثلا در کشور چین هم می‌بینیم که هم کالای باکیفیت وجود دارد و هم کالای بنجل و بی‌کیفیت، اینکه مصرف کدام کالا کم‌کم در بین مردم و خانواده‌ها برجسته شود و جا بیفتد، راهکارهای علمی خودش را دارد.
صیانت از برندهای با کیفیت داخلی، خودش یک علم است و با یک راه و دو راه و یک نسخه امکانپذیر نیست و یک ساز و کار علمی است که باید با روش‌های علمی و هوشمندانه اجرا شود؛ یعنی هر کاری بکنید، کالاهای قاچاق در جامعه هست، کالاهای با کیفیت هست، کالاهای کم‌کیفیت هم هست؛ این دیگر به هنر دستگاه‌های تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز برمی‌گردد که این شاخصها را به گونه‌ای مدیریت کند که به نظارت موثر بر کیفیت و قیمت لوازم خانگی و تولید کالای با کیفیت و باقیمت مناسب منجر شود.
مباحثی مثل استقرار سامانه‌های هوشمند نظارت بر بازار، نظارت بر مالیات و امثال آنها و اتصال این سامانه‌ها به یکدیگر، ایده‌های خوبی است، اما نباید فراموش کنیم که سامانه‌های هوشمند فقط تسهیل‌کننده اجرای سیاست‌های تنظیم بازار هستند، نه اینکه خودشان یک سیاست مستقل باشند؛ لذا اصرار بیش از حد بر راه‌حل بودن این سامانه‌ها برای مدیریت بازار، کمی اغراق‌آمیز است و تنظیم بازار با راه انداختن چند سامانه اتفاق نمی‌افتد، پس باید نگاه ما به این فناوری‌ها واقع‌بینانه باشد.مثل یک حسابدار که اگر دانش کافی نداشته باشد و آن نگاه حسابداری در ذهنش شکل نگرفته باشد، نرم‌افزارهای حسابداری خیلی کمکی به او نخواهد کرد.لذا مهم این است که در خصوص بازار سیاست مناسبی را اتخاذ کنیم و بعد، سامانه‌های هوشمند آن سیاست‌ها را تسهیل کنند، سیاست مناسب برای تنظیم بازار یعنی اینکه تا می‌توانیم به سمت اقتصاد مردمی و دور از مداخله غیرضروری دولت پیش برویم.
در حوزه نظام توزیع در دو بخش «کمبود کالاها» و «قیمت کالاها» مشکل داریم؛ در رابطه با کمبود کالا و کمبود عرضه آن، همه چیز در انحصار دولت است و مسیر 8 سال اخیر هم بر انحصارگرایی دولت افزوده، آن هم در حالی که دائم شعار اقتصاد رقابتی سر می‌دادند و مدل‌های مرسوم در غرب را تمجید می‌کردند، اما در عمل نگاه انحصارگرایانه و مداخله‌ای داشته‌اند.
