دکتر اصغر نعمتی
مدیرمسئول روزنامه تجارت
رشد فزاینده تکنولوژی در عصر پسا مدرن الزاماتی را با خود به همراه داشته و موجب تغییر در الگوی تولید و سبک زندگی مردم گردیده است. امروز در حوزه‌های مختلف، هوشمندسازی مقوله‌ای پر تکرار است که از مدیریت شهری گرفته تا محیط زندگی، اقتصاد، خودرو و..... را در بر می‌گیرد این در حالی است که با وجود پیشرفت‌های حوزه کشاورزی در سایر کشورهای توسعه یافته، در ایران هنوز شیوه‌های سنتی کشاورزی سهم حداکثری را در تولید دارند. کشاورزی هوشمند در واقع رهیافتی دانش بنیان است که ضمن بهره‌گیری از خدمات، عملیات، فن‌آوری‌های نوین و تجارب گذشته در پی افزایش پایدار تولید، ارتقای تاب‌آوری سامانه‌های کشاورزی در کاهش آسیب‌ها و پیامدهای تولید است.
کشور ایران با وجود قدمت طولانی در امر کشاورزی در حال حاضر به دلیل کمبود منابع آب، توزیع نامطلوب آن و بروز خشکسالی‌های پی در پی، بیشتر زمین‌هایی که قابلیت کشت و زرع داشته‌اند را از دست داده و در حال حاضر تنها 12 درصد از زمین‌های کشور قابل کشت هستند.
براساس پیش‌بینی صاحبنظران حوزه کشاورزی و منابع آب این روند استمرار یافته و چشم‌انداز تیره‌ای پیش روی تولیدکنندگان قرار داده است.
با این توصیف شرایط بغرنج آب و هوای ایران، ضرورت توجه به کشاورزی هوشمند را بیش از پیش نمایان ساخته است.
از این‌رو برنامه‌ریزان حوزه کشاورزی باید ضمن توجه به کشاورزی دانش بنیان، هوشمند سازی این بخش را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.
هوشمندسازی کشاورزی در واقع تغییر پارادایمی است که در شرایط قرمز آبی می‌تواند با توسعه و ترویج شیوه‌های نوین آبیاری استمرار تولید پایدار را تضمین نماید.
بی‌تردید یکی از مهمترین راهکارهایی که می‌تواند به عبور کشور از بحران کم‌آبی کمک کند، مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی است و این مهم به یمن توجه به تکنولوژی‌های نوین و هوشمندسازی بخش کشاورزی قابل دستیابی است.
از سوی دیگر نبود یک بانک اطلاعاتی قوی از سطح زیر کشت محصولات مختلف کشاورزی و تنظیم آن با نیاز کشور تبعات زیانباری را همه ساله متوجه این بخش و تولید کنندگان آن کرده است.
مقاطع زیادی را شاهد بودیم در حالی‌که گوجه‌های کشاورزان بر زمین مانده معدوم می‌شود، محصولاتی دیگر به دلیل کمیابی و عدم عرضه، قیمت نجومی به خود می‌گیرد.
همچنین گزارش‌های متعددی از ورشکستگی کشاورزان و ضایع و زایل‌شدن تولیدات آنها به دلیل نبودن یک راهبرد مشخص در امر بازاریابی و میزان تولید مشاهده کرده‌ایم در حالی‌که چنانچه مدیریت یکپارچه در قالب کشاورزی هوشمند در کشور جایگزین شیوه‌های سرانگشتی و سنتی شود، نه تنها شرایط پیشگیری از این اتفاقات تراژدی گونه فراهم می‌شود، بلکه می‌توان به ارتقاء و افزایش تولید هم امیدوار بود. در کشوری که مواجه با ورشکستگی و وضعیت قرمز آب بوده و به دلیل مصرف بی‌رویه آب‌های زیرزمینی با فروچاله‌ها درگیر و هشدارهای پی در پی قطعی آب دغدغه روزمره آحاد مردم شده است شاهد کشت محصولی نظیر هندوانه هستیم که با وجود مصرف فراوان آب، روی دست کشاورزان می‌ماند و با قیمت کمتر از یک لیتر آب به ازای هر کیلو در کنار خیابان حراج می‌شود.
آیا زمان آن نرسیده است با تعبیر رویکرد و آمایش سرزمینی و بهره‌گیری سیستم‌های هوشمند در بخش کشاورزی به آشفته‌بازار گفته شده پایان دهیم؟ باید به این باور برسیم که در صورت غفلت و بی‌توجهی به بهبود وضع موجود و مدیریت هوشمند بخش کشاورزی روزهایی را در این کشور تجربه خواهیم کرد که نه آبی داریم و نه نانی!
حال از سیاستگذاران و مسئولان دولت سیزدهم انتظار این است که استقرار کشاورزی هوشمند و بازنگری در شیوه سنتی کشاورزی بعنوان یکی از مهمترین اولویت‌های دولت در دستور کار قرار گرفته تا ضمن حفاظت از منابع آبی، امنیت غذایی کشور نیز تأمین گردد. انشاءالله
