سایه روشن‌های جنگ اوکراین برای اقتصاد ایران

سید حمید حسینی
عضو اتاق بازرگانی ایران

با توجه به تحریم‌های گسترده روسیه از سوی اروپا و آمریکا، قیمت‌های جهانی گاز به شدت افزایش پیدا می‌کند که این موضوع می‌تواند به افزایش تولید گاز و درآمدهای ارزی ایران کمک کند. روسیه علاوه بر تولید نفت، نقش پررنگی در تولید گاز دارد. صادرات گاز این کشور حدود 200 میلیارد متر مکعب است میزان صادرات گاز پارس جنوبی در ایران حدود 25 میلیون متر مکعب، اما این میزان در روسیه 200 میلیارد،‌ است، روسیه بیش از کل تولید پارس جنوبی ما در بازار جهانی گاز صادر می‌کند. اگر بخواهند این کشور را در این حوزه تحریم کنند قیمت‌های جهانی گاز به شدت افزایش پیدا می‌کند که این موضوع کمکی به درآمدهای ارزی ایران است. فرصت‌های اقتصادی که ایران می‌تواند در تحریم روسیه کسب کند مهمترینش افزایش قیمت نفت و گاز و امکان بازگشت سریع‌تر به بازار جهانی نفت است. با توجه به اینکه روسیه 10 میلیون و 700، 800 هزار بشکه نفت تولید می‌کند، بیش از 10 درصد تولید بازار جهانی نفت را دارد و توانست این تولید را در داخل مصرف بکند و نصفش را صادر بکند، از این نظر هم فرصت برای ایران وجود دارد. ضمن اینکه با توجه به تحریم روسیه احتمال دارد روسیه مجبور شود بخشی از فروش این فرآورده‌های نفتی‌اش را از کانال ایران انجام دهد که این موضوع نیز یک فرصت برای اقتصاد ایران است. ضمن اینکه تامین نیازهایش هم از بازار جهانی به مشکل می‌خورد و تنها مسیری که می‌تواند برای روسیه باز ماند مسیر دریای خزر می‌تواند باشد و از این نظر هم می‌تواند به نفع ایران باشد.
تنها مشکل این است که اگر ما نتوانیم در بحث برجام به توافق برسیم و اکنون که فروش نفتمان افزایش پیدا کرده است احتمال دارد در رقابت با روس‌ها به مشکل بخوریم، قطعا روس‌ها سعی می‌کنند کل گاز و نفتش را روانه بازار چین کند، لذا می‌تواند از این نظر برای ما مسئله‌ساز شود. ضمن اینکه وقتی روسیه نتواند گاز اروپا را تامین بکند بخشی از گاز قطر که حدود یک میلیون متر مکعب است، یک میلیون تن ال ان جی قطعا بخش بیشتری از ال ان جی راهی اروپا می‌شود و دیگر رقابت ما با قطر در بازارهای منطقه‌ای مثل عراق و پاکستان بوجود نمی‌آید حتی امکان ارسال گاز ما به کشورهای همسایه مثل امارات و کویت نیز ممکن است فراهم شود. اینکه روسیه بخواهد از ظرفیت ایران و روابط ایران با دنیا برای صادراتش استفاده بکند بعد هم به دلیل تحریم‌ها ممکن است بخواهد بسیاری از قطعات مورد نیازش را از ایران یا از طریق ایران از اروپا و آمریکا تامین کند. چون با این تحریم‌های وحشتناکی که روسیه پیدا کرده که خیلی بدتر از تحریم های ایران است بعید می‌دانم که روسیه بتواند از بنادر و فرودگاه‌های خودش استفاده مطلوب به عمل آورد. از دیگر فرصت‌های ایجاد شده این است که خود کشور اوکراین رقیب ما در بازارهای منطقه است. با توجه به اینکه بسیاری از زیرساخت‌های اوکراین از بین رفته است فرصتی برای ما در عراق و کشورهای همسایه بوجود می‌آید مخصوصا در بازار فولاد، مواد غذایی، پروتئینی، نوشیدنی‌ها، آب‌میو‌ه‌ها و شوینده‌ها. ضمن اینکه روسیه در حوزه‌های نفتی عراق در حوزه‌های مشترک ما با عراق شرکت‌های لوک اویل، گازپروم و ... حضور دارد.