ابوالقاسم مهدوی
استاد دانشگاه تهران
اعـتراضــــات 1401 منسوب به نسل z و زومرها بوده و در واقع نسلی که پس از متولد تمام اطوار و ابزارهای اینترنتی متولد شده‌اند و مطالبات فرهنگی و آزادی‌های مدنی دارند و این اعترضات فاقد رهبر و نهاد است، عمده شعارها معطوف به زن، آزادی و هراس از آینده بوده و نکته حائز اهمیت اینکه فواصل اعتراضات کم و کمتر شده است. اعتراضات اخیر را با موضوعاتی از جمله تحولات جمعیتی و جوانی جمعیت زنان و مردان مورد بررسی قرار می‌دهم و در این باره از تحلیل «فرد پولاک» نویسنده کتاب تصویر از آینده بهره می‌برم و طبق این تحلیل، انسان ماندن و زندگی اسنان در هر جامعه را باید با تصویری که جوان آن جامعه از آینده کشور دارند مورد ارزیابی قرار داد و در بررسی سیر تمدن غرب، تصویر آحاد جامعه از آینده محل توجه است و اساسا زندگی با تعالی و ارتقا معنا دارد. در حال حاضر تصویری که جوانان از آینده کشور دارند، تصویر خوبی نیست و با یک ریسک سرخوردگی همراه است. در سال 1378 با جنبش دانشجویی مواجه بودیم و در سال 88 با جنبش سبز که این اعتراضات منتسب به طبقه متوسط و با مطالبات سیاسی و آزادی بوده است. در سال‌های 96 و 98 اعتراضات منتسب به فرودستان در مقابل فرادستان بوده و مطالبات معترضات درباره مسائل معیشتی و اقتصادی بوده که در هر کدام از این دوره‌ها با آسیب‌های مالی و جانی مواجه بودیم. اعتراضات 1401 منسوب به نسل z و زومرها بوده و در واقع نسلی که پس از متولد تمام اطوار و ابزارهای اینترنتی متولد شده‌اند و مطالبات فرهنگی و آزادی‌های مدنی دارند و این اعترضات فاقد رهبر و نهاد است، عمده شعارها معطوف به زن، آزادی و هراس از آینده بوده و نکته حائز اهمیت اینکه فواصل اعتراضات کم و کمتر شده است. این اعتراضات حول مطالبات فرهنگی، اجتماعی و سبک زندگی بوده و شاهد پر رنگ بودن نقش زنان در تجمعات و نارضایتی و هراس عمومی از آینده بودیم و متولدان در عصر دیجیتال نقش پررنگی دراین اعتراضات دارند که تمایل به زیر سوال بردن شرایط موجود و مطالبه حقوق و آزادی‌های فردی و عدم پایبندی به خطوط قرمز جامعه دارند. پیش بینی می‌شود که جمعیت کشور در سال 1400 به 84 میلیون نفر رسیده که 63 میلیون جمعیت شهری یعنی 76 درصد و مابقی جمعیت روستایی است. یعنی جامعه ایران مدرن‌تر شده و روابط شهری در آن بیشتر شده‌است. همچنین جمعیت مردان به 42 میلیون نفر و جمعیت زنان به 41 میلیون نفر رسیده که آمار نشان می‌دهد وقتی از زنان صحبت می‌کنیم یعنی درباره جمعیت نصف جامعه صحبت می‌شود. در حالی که در سال 55 تنها 5 میلیون زن باسواد داشتیم این جمعیت در سال 95 به 33 میلیون نفر رسیده‌است. حال باید بررسی شود که به تناسب این جمعیت باسواد شغل برای زنان ایجاد شده و به آنها اهمیت داده شده است؟ همچنین در طول 4 دهه گذشته با رشد زنان دانشگاهی مواجه بودیم به طوریکه در سال 99 تعداد جمعیت دانشجویان دختر به 51 درصد و تعداد دانشجویان پسر به 49 درصد رسیده و سهم زنان در جمعیت دانشجو افزایش یافته‌است. در بهار سال گذشته 7.8 درصد نرخ بیکاری مرتبط به مردان بالای 15 سال بوده که در مقابل آن زنان سهم 16.1 درصدی را در نرخ بیکاری داشتند و این عدد در سال 95 برای مردان 10.5 درصد و برای زنان 20.7 درصد بود و این نابرابری درنرخ بیکاری زنان و مردان را نشان می‌دهد. در تحولات جمعیتی با موضوع نرخ مشارکت اقتصادی آمارها می‌گویند که در سال 95 زنان سهم 16.3 درصدی را در مشارکت اقتصادی و مردان سهم 70.4 درصدی داشتند و به این معنا که شاهد افزایش نابرابری در نرخ مشارکت زنان و مردان از 4 برابری در سال 95 به 5 برابری در بهار 1401 رسیده‌است. حق اظهار نظر، کنترل فساد، اثربخشی دولت، ثبات سیاسی و عدم خشونت، کیفیت مقررات و حاکمیت قانون از جمله شاخص‌های حکمرانی بودند که آمارهای جهانی نشان می‌دهد عملکرد ایران در بازه زمانی سال‌های 2010 تا 2020 در تمام این شاخص‌ها منفی بوده که بیشترین درصد منفی را در بخش ثبات سیاسی و عدم خشونت را داشتیم. یک مورد اختلاس بانکی در سال 1371، 123 میلیارد تومان بوده، یک مورد جعل، رشوه و فساد مالی در سال 1381، 4 میلیارد تومان، یک مورد فساد مالی در در سال 1390، 3 هزار میلیارد تومان، در سال 1391 یک مورد فساد مالی بیش از 3 هزار و 250 میلیارد تومان، در سال 1392 یک مورد فساد بزرگ نفتی بیش از 18 هزار میلیارد تومان، در همان سال مورد سوء مدیریت در بنیاد شهید بیش از 8 هزار میلیارد تومان، در سال 1392 مورد گم شدن دکل نفتی 124 میلیون دلار، یک سال بعد از آن اختلاس در صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه 8 هزار میلیارد تومان، در سال 1396 مورد حقوق‌های نجومی 23 میلیارد تومان و در سال 1400 فساد مالی در فولاد مبارکه 91 هزار میلیارد تومان اعلام شده‌است. تمام این موضوعات در حالی رخ داده که تمام شهروند بی‌حجاب و باحجاب، بی‌سواد و باسواد با ماجرای خلخال پای زن یهودی، رفتار حضرت علی با برادرش عقیل و گفته حضرت علی (ع) مبنی بر اینکه حکومت نزد من از عطسه بز بی‌ارزش تر است، آشنا هستند و اینها را می‌دانند و به همین دلیل یک ایرانی دچار تناقضات شده و می‌شود. این موضوع در حداقل‌ترین اثر باعث افسردگی جوانان و در حالت حداکثر منجر خودکشی بین جوانان می‌شود. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در صورت تحقق رشد اقتصادی 8 رصد از سال 99 و ادامه آن به مدت حداقل 6 سال، کشور در سال 1405 به سطح درآمد سرانه 1390 خواهد رسید این در حالی است که شاخص درآمد کشورهای رقیب در منطقه یعنی عربستان و ترکیه در حال حاضر به ترتیب 3.5 برابر و 2 برابر درآمد سرانه ایران است و این کشورها گوی سبقت را از ما ربوده‌اند.
