سیدکمال سیدعلی
معاون ارزی اسبق بانک مرکزی
رابطه تورم و دلار رابطه دوسویه‌ای است و هر دو بر هم اثر می گذارند اما تورم را باید علت و افزایش نرخ دلار را معلول بدانیم که البته این معلول بر علت هم اثر می‌گذارد. تمام فاکتورهای اقتصادی که با مشکل مواجه هستند مانند نقدینگی، کسری بودجه، افزایش پایه پولی موجب تورم شده‌اند و سه سال است که با نرخ تورم بالای 40 درصد مواجه هستیم. در این مدت امید بر این بود که برجام به سرانجام برسد تا شاید نرخ تورم کاهش پیدا کند اما برجام به نتیجه‌ای نرسید.
در طول سه ماه گذشته هم علائم عدم توافق برجام مشخص شد و پس از آن فعالان اقتصادی دیگر به انتظارات کاهش نرخ ارز توجهی نکردند. با توجه به اینکه تورم بالایی در مدت سه سال گذشته مستمر بوده و در حالی که قرار بوده تفاوت تورم داخلی و خارجی به لحاظ مدل‌های اقتصادی بر روی کاهش نرخ ارز تاثیر بگذارد، در این شرایط باید اول بدانیم در نرخ ارز در این وضعیت باید چقدر باشد و بعد از عملکرد بانک مرکزی دفاع یا حمله کنیم.
در ابتدا باید تورم 40 درصدی به نرخ 20 تا 15 درصدی کاهش پیدا کند و بعد از آن بتوان درباره سیاست‌های ارزی بانک مرکزی از جمله اینکه سیاست‌هایی از جمله ارائه اسکناس ارز بابت حواله ارزی یا اختصاص ارز به هر کد ملی چقدر اثر داشتند، اظهار نظر داشت. هر چند این اقدامات هم در نرخ ارز اثرگذار هستند اما موضوع اصلی در بحث مدیریت ارزی چیز دیگری است .
وقتی تمام پدیده‌ها و فاکتورهای اقتصادی قیمت‌ها را افزایش می‌دهند، قیمت ارز هم در بحث کالاهای وارداتی تاثیر خود را خواهد گذاشت. از سوی دیگر می‌بینیم که تمام کالاهای تولید داخل از جمله محصولات کشاورزی هم دچار افزایش قیمت شده‌اند. آنچه که مشخص است این است که قیمت ارز در بانک مرکزی تعیین نمی‌شود بلکه قاچاق و خروج سرمایه قیمت ارز را مشخص می‌کنند و 35 درصد ارز کشور مورد مصرف این دو عامل اثرگذار هستند، وقتی کالایی وارد کشور می‌شود که ارز مورد نیاز از بانک مرکزی و ارز نیمایی تامین نشده و از بازار آزاد تامین و خریداری شده بنابراین قیمت ارز آزاد تعیین کننده قیمت‌ها در داخل کشور است. همچنین صد در صد افزایش نرخ ارز به سیاست‌های خارجی برمی‌گردد و در حالیکه وضعیت تمام کشورهای نفت‌خیز در طول یکسال گذشته از لحاظ فروش نفت بهتر شده اما در ایران پدیده‌های سیاسی بر روی اقتصاد چنبره زده و فروش نفت را آسیب پذیر کرده است. در این شرایط اگر نتوانیم میزان بالاتری از نفت را به فروش برسانیم، درآمد ارزی کمتری خواهیم داشت و منابع ارزی هم کاهش می‌یابد و در نهایت عرضه و تقاضا در بازار ارز با هم تناسب نخواهند داشت. در این شرایط کشور با کسری بوجه هم مواجه است که تمام این موضوعات ریشه در عوامل خارجی دارند چراکه تجربه ثبات ارز در کشور را داریم. در حالیکه از سال‌های 80 تا 88 نرخ ارز ثابت بوده و یکسان‌سازی هم در آن دوره رخ داده بود و قیمت ارز کمتر از 800 تومان رشد داشت اما شاهد آن بودیم که در سه ماه اخیر نرخ ارز 35 درصد افزایش یافت. از سوی دیگر در حالی که تحت تحریم هستیم و تحریم عامل این شرایط شده، امروز تنش‌های داخلی هم در خروج سرمایه هم اثر داشته که این موضوع هم در افزایش نرخ ارز اثرگذار بود.
