مهدی خورسند
کارشناس مسائل بین‌الملل
حذف دلار یکی از کارکردهای اصلی بریکس برای عبور از یک نظم تک‌قطبی به سمت نظم چندقطبی است که به معنای برهم خوردن سلطه دلار و کم‌ارزش شدن ساختارهایی همچون سوئیفت می‌شود و یک فرصت بینظیر برای کشور در جهت دور زدن تحریم‌های دلاری خود فراهم می‌کند. با توجه به رویه‌ای که در سیاست خارجی جمهوری . اسلامی ایران برای عضویت در نهادهای مؤثر منطقه‌ای ایجاد شده، شاهد پیوستن ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای بودیم و گروه بریکس نیز گروهی بود که ایران تقریبا از آغاز دولت سیزدهم علاقه وافری برای پیوستن به آن نشان داد. اهداف اساسی این گروه کسب سهم بیشتر از کیک قدرت در نظام بین‌الملل و عبور از یک نظم تک‌قطبی و یکجانبه‌گرایانه به سمت نظم چندقطبی و چند جانبه‌گرایانه است که این اهداف با اهداف یا نوع کنشگری جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌الملل کاملاً منطبق است. در واقع شاید اختلاف نظرهایی در شیوه و عملکرد با اعضای بریکس داشته باشیم اما در هدف با آنها کاملا همسو هستیم. کنار گذاشتن دلار به معنای بی‌اثر کردن ساز و کارهای محدودکننده کشورهای مستقل دنیا از سوی آمریکایی‌ها مانند «سوئیفت» است. برهم خوردن ساختار یا سلطه دلار باعث کم‌ارزش شدن ساختارهایی همچون سوئیفت می‌شود و کشورها در قالب ساز و کارهای درونی سعی می‌کنند در قالب دو یا چندجانبه با هم تعامل و مبادله داشته باشند. این امر یک فرصت بینظیر برای جمهوری اسلامی ایران فراهم می‌کند تا بتواند از این فضا و قرابت در اهداف استفاده کند و با توسعه روابط با این اعضا تحریم‌های دلاری خود را دور بزند و بتواند کالاهای فناورانه، دانش و سرمایه مورد نیاز را برای توسعه خود از محل فروش هدفمند منابع اولیه به دست بیاورد. بریکس تا پیش از اعلام پیوستن اعضای جدید شامل ۲۰ تا ۳۰ درصد جمعیت جهان است و ۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی دنیا مربوط به این گروه است و اکنون از گروه دی ـ ۷ (هفت کشور صنعتی دنیا) پیشی گرفته است. در واقع گروه بریکس خواهان یک نظام عادلانه‌تر در سطح جهان از طریق چندجانبه‌گرایی است. قرار گرفتن در کنار قدرت‌های نوظهور جهان یکی از دستاوردهای مهم سیاسی عضویت در بریکس برای ایران به منزله یک مسئله حائز اهمیت است که وزن و اعتبار سیاسی ایران را بالاتر می‌برد. افزایش هزینه تحریم‌های ایران برای غرب دیگر دستاورد سیاسی و اقتصادی عضویت ایران در بریکس است. با این عضویت ایران دیگر در مقابل تحریم‌های غرب تنها نیست و سایر اعضا نیز به این تحریم‌ها واکنش نشان خواهند داد. از آنجا ابزار تحریم‌های آمریکا علیه ایران، تحریم دلاری و سد کردن جریان آزاد اعطای دلار به ایران در مقابل فروش نفت و کالاهای دیگر است، عضویت در این گروه شکستن تابو و حصار تحریم دلاری است و ایران می‌تواند با بازی گرفتن بیشتر از اعضای بریکس نقش مؤثر سیاسی در نظام بین‌الملل داشته باشد و هزینه حضور در صحنه‌های سیاسی جهان را به تنهایی پرداخت نکند.
