گروه اقتصاد کلان - بنیامین نجفی - سرمایه گذاری در بخش اقتصاد دانش محور یکی از کلیدهای اصلی توسعه در جوامع امروزی است. بررسی اقتصادهای مختلف دنیا به ویژه اقتصادهای شرق و جنوب شرق آسیا و یا اقتصادهایی مثل هند نشان می دهد که سرمایه گذاری در حوزه های تکنولوژیک و دانش بنیان یکی از امکان هایی است که در دوران جدید در اختیار دولت ها و بخش خصوصی کشورها قرار گرفته تا از این مسیر به رشد و توسعه دست پیدا کنند. در ایران اما این حوزه و جذب سرمایه در بخش دانش بنیان و دانش محور تا حدود زیادی طی دهه های گذشته مغفول واقع شده است. این اتفاق به ویژه طی 13 سال گذشته یعنی از شروع دهه 90 تا امروز به شکل پررنگ تری قابل مشاهده است. طبیعتا آنچه در اسناد بالادستی به عنوان رشد 8 درصدی هدف گذاری شده است راهی جز رفتن به سمت اقتصاد دانش محور و سرمایه گذاری در این حوزه ندارد. کارشناسان معتقدند در صورت تداوم تحریم ها و وجود موانع داخلی متعدد در حوزه کسب و کارها و فضای اقتصاد کلان نمی توان نسبت به توسعه اقتصاد دانش محور امیدچندانی داشت. اما اگر به تدریج فضای بین المللی برای کشور باز شود و سایه تحریم ها کم شود می توان به اصلاحات اقتصادی در داخل امیدوار بود. البته حتی در صورت تداوم تحریم ها دولت می تواند برخی موانع اقتصادی را از مسیرهای مختلف و با ابزارهای متنوعی که در اختیار دارد رفع کند. اتخاذ سیاست های درست پولی، مالی و تجاری بعضی از این ابزارها هستند که تا امروز از سوی دستگاه هایی مثل بانک مرکزی به درستی به کار گرفته نشده است و بیشتر به صورت مقطعی سیاست های دستوری و تثبیتی قیمت ها در دستور کار قرار گرفته است که نتیجه اش در میان مدت جهش قیمت ها بوده است که سفره های مردم را نشانه رفته است. اما اگر بانک مرکزی و دستگاه های مربوطه مهار تورم را در دستور کار قرار دهند و از سیاست های کنترل مصنوعی قیمت ها فاصله بگیرند می توان رونق تولید و در نتیجه جذب سرمایه داخلی را دنبال کرد که به دنبال آن شرایط برای جذب سرمایه خارجی نیز مهیا می شود. شعار رونق تولید از مسیر جذب سرمایه داخلی و خارجی می گذرد که در این میان حوزه های پیشران مثل صنایع دانش محور می تواند بسیار تعیین کننده باشد. به اعتقاد کارشناسان طی نزدیک به سه سالی که از عمر دولت سیزدهم می گذرد بیشتر شاهد سیاست هایی بوده ایم که در بلندمدت به خلق ثروت منجر نشده است و نوعی سیاست های روزمره و مقطعی را مشاهده کردیم که زمینه را برای رشدهای پایدار و بلند مدت فراهم نکرده است. اگرچه با بهبود شرایط خارجی و برخی سیاست ها شرایط برای فروش نفت مهیاتر از گذشته شده و این اتفاق نتیجه اش را در رشد اقتصادی 4 درصدی سال گذشته نشان داده اما به نظر نمی رسد که چنین رشد هایی برای توسعه پایدار و رشد صنایع در بلندمدت کفایت کند. از این منظر لازم است که سیاستگذار اقتصادی تدابیر ویژه تری را در بلندمدت و با استفاده از ظرفیت هایی مثل بخش های دانش محور در دستور کار قرار دهد.
ارزیابی کارشناسی
نایب‌رئیس اتاق ایران در حاشیه برگزاری رویداد کرمان آیدکس ۲۰۲۴ گفت: اتاق‌های سراسر کشور بر اساس مأموریتی که دارند جذب سرمایه‌های جدید با هدف حرکت به سمت اقتصاد دانش‌محور را دنبال می‌کنند. نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، گفت: فراهم کردن بسترهایی برای معرفی ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری استان‌ها و مناطق مختلف کشور یک ضرورت است که به جد از طرف اتاق ایران پیگیری و حمایت می‌شود؛ چراکه رویکرد این رویدادها گذر از اقتصاد مبتنی بر منابع برای دست پیدا کردن به اقتصاد دانش‌محور و جذب سرمایه‌های جدید ریالی و ارزی است. حسین پیرموذن، در حاشیه همایش کرمان آیدکس 2024 در گفت‌وگو با ، افزود: الگوپذیری ازاین‌رویداد در سطح همه استان‌ها اقدامی مؤثر در مسیر جذب سرمایه‌های جدید است. این همایش بین‌المللی فرصت ارزشمندی برای تحقق توسعه پایدار در استان کرمان است و به معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری با گذر از اقتصاد منبع محور و پایه‌ریزی توسعه اقتصادی بر مبنای دانش و فناوری منتهی می‌شود. بر اساس اظهارات او همان‌طور که اقتصاد دانش‌محور با توسعه و اشتغال رابطه مستقیم دارد، علم به‌عنوان عامل اصلی تولید موردتوجه است؛ ازاین‌رو سرمایه‌گذاری در بخش آموزش علوم، تحقیق و توسعه برای ماندگاری در این رقابت بین‌المللی ضروری است. نایب‌رئیس اتاق ایران تأکید کرد: رویداد بین‌المللی کرمان آیدکس با حضور سفرا و مدیران ارشد کشورهای مختلف، فرصت مناسبی است تا با نگاهی جدید و گفتمان محور، شاخص‌های توسعه پایدار کرمان را با استفاده از شیوه‌های فناورانه و جدید شناسایی کنیم و در راستای جذب هدفمند سرمایه‌ها در سطح بین‌المللی حرکت کنیم. پیرموذن تحقق رشد ۸ درصدی بر اساس برنامه هفتم توسعه را مشروط به برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی دانست و افزود: معرفی ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری استان کرمان برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و همچنین تلاش برای افزایش سطح رشد نرخ تشکیل سرمایه می‌تواند گامی مؤثر در ارتقای شاخص‌های توسعه پایدار، متوازن و بهبود وضعیت زندگی مردم منطقه باشد. نایب‌رئیس اتاق ایران حضور نمایندگان تجاری کشورهای آسیایی و آفریقایی، سفرا و روسای اتاق‌های بازرگانی کشورهای هدف در این همایش را بستر مناسب برای تلاقی سرمایه و ایده‌های جدید ارزیابی کرد و افزود: در این همایش بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف معدن، گردشگری، کشاورزی و … معرفی می‌شود و الگوپذیری از این رویداد بین‌المللی و تعمیم آن به سایر استان‌ها می‌تواند تحول عظیمی در اقتصاد ایران رقم بزند.
