میرقاسم مومنی
کارشناس اقتصاد بین‌الملل
بندر چابهار با توجه به موقـــعیتی که دارد می‌تواند مسیری برای تجارت کالا و انرژی به بسیاری از کشورهای جهان باشد، خیلی از کشورها مایلند از مسیر بندر چابهار ترانزیت داشته باشند و کالاهای خود را از این مسیر به خط ریلی شمال-جنوب وصل کنند درواقع این مسیر همان مسیر راه ابریشم است. ما شاهد هستیم که چین، هند و پاکستان از این مسیر استقبال می‌کنند اما مسائل تحریم مانعی برای سرمایه‌گذاری در این منطقه است، هندی‌ها با هدف وصل شدن به کانال ریلی شمال-جنوب و امکان حضور در قفقاز و اوراسیا از طریق بندر چابهار سرمایه‌گذاری زیادی در این حوزه کرده و قراردادهایی را با ایران منعقد کرده‌اند اما هنوز به اتمام نرسیده و به میزان کافی به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. درگیری‌هایی که در قفقاز و جنگی که بین آذربایجان و ارمنستان رخ داد باعث شد هندی‌ها تاحدی در این پروژه تعلل کنند، چراکه پاکستان در جنگ از آذربایجان حمایت کرد به خاطر اینکه در قفقاز راه هند را مسدود کند و از این سو هندی‌ها هم از ارمنستان حمایت کردند که این کشور را برای خود داشته باشد و ارتباط خود را با قفقاز شمالی حفظ کنند.
در هر حال به نظر می‌رسد هر خط لوله و ترانزیت انرژی که از کشور ما عبور کند بسیار به نفع ما است، هم می‌توانیم حق ترانزیت دریافت کنیم و هم اینکه می‌توانیم از آن برای صادرات محصولات خودمان استفاده کنیم. ما در این اوضاع می‌توانیم از بندر چابهار بعنوان یک مرکز صادرات کالا مانند جبل علی امارات که منطقه‌ای وسیع برای ترانزیت و دپوی کالا و نقل و انتقال کشتی‌ها است، استفاده کنیم. ضمن اینکه پتانسیل چابهار بیشتر از جبل‌علی و دیگر بنادر امارات و عمان است اما متاسفانه بدرستی سرمایه‌گذاری و سیاست‌گذاری نشده است و از ظرفیت‌های کامل آن استفاده نمی‌شود، به طوری که در حال حاضر تنها از ۵ درصد ظرفیت این بندر استفاده می‌کنیم و تا صد درصد راه درازی داریم، برای تحقق این امر باید بخش خصوصی و سرمایه‌گذار خارجی را جذب کنیم. مشخص است که هند بخشی از نیازهای انرژی خود را علاوه بر امارات و قطر؛ از ایران تامین می‌کند چون مصرف بالا و نیاز به منابع متعددی دارد و با توجه موقعیت جغرافیایی ایران کشور ما نقش مهمی در تامین نیازهای این کشور از جمله انرژی دارد و می‌تواند پلی برای هند جهت رسیدن به اوراسیا باشد و این فرصت خوبی برای ایران هم است که بتواند از هند سرمایه جذب و استفاده کند.
اینکه ما چقدر توانسته‌ایم از این فرصت یعنی نیاز هند به مسیر ایران استفاده کنیم یک مسئله سیاسی-اقتصادی-امنیتی است، ما بیش از ۵ درصد از ظرفیت چابهار استفاده نکرده‌ایم حال آنکه این بندر بیش از این ظرفیت دارد و برای چین و پاکستان هم خیلی جذاب است و می‌توان از این مسیر استفاده کنند اما چون ما مسائل سیاسی و تحریمی داریم بسیاری کشورها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.
در کل از مکران و چابهار به حد نیاز استفاده نشده حال آنکه ما می‌توانیم برای گردشگری، نقل و انتقال و ترانزیت کالا از آن استفاده کنیم، همچنین این منطقه می‌تواند هاب اقتصادی و صادراتی برای کشورهای منطقه باشد به شرطی که سرمایه‌گذاری داخلی و خاری و حمایت دولت را داشته باشیم.
