حسن بهشتیپور
کارشناس مسائل روسیه
پس از سرنگونی حکومت بشار اسد در سوریه، دولتهای منطقهای و فرامنطقهای سعی کردند تا روابط خود با نظام جدید مستقر در دمشق را باز تعریف کنند. باید توجه داشت که روسها از زمان اتحاد جماهیر شوروی پایگاه طرطوس را در اختیار داشتند و پس از آنکه به صورت مستقیم برای حفظ بشار اسد و مبارزه با جریانهای تروریستی وارد این کشور شدند، یک پایگاه دیگر نظامی در لاذقیه را پایه گذاری کردند. نکته مهم این است که سوریه در زمان حافظ اسد و بشار اسد برای روسها به عنوان یک متحد مهم در خاورمیانه قلمداد میشد و در شرایط کنونی هم برای مسکو بسیار مهم است که این دو پایگاه نظامی همچنان به نام روسیه در سوریه حفظ شود. این مناطق که پایگاههای روسیه در آن قرار دارد عموماً علوینشین هستند و این در حالیست که دولت جدید سوریه که نمیخواهد با کشورهای گوناگون درگیر شود، ترجیح میدهد که با مسکو هم وارد چالش جدی نشود. مساله دیگر این است که دولت مستقر در دمشق به رهبری ابومحمد الجولانی با ترکیه رابطه مستحکمی دارد و در این میان تعارض منافع میان آنکارا و مسکو هم حس نمیشود اما باید متوجه بود که ایالات متحده مایل نیست که حضور روسیه در سوریه همانند گذشته تقویت شود.
بر همین اساس سفر هیئت روسیه به رهبری میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر خارجه روسیه به دمشق را باید در راستای احیای این دو پایگاه نظامی قلمداد کنیم که در مورد پایگاه طرطوس به احتمال زیاد دولت جدید سوریه با آنها کنار خواهد آمد اما در مورد پایگاه حمیمیم باید دید که رایزنی میان دو طرف به چه نتیجهای در آینده خواهد رسید. نکته بسیار مهم این است که پایگاه طرطوس اساساً یک پایگاه نظامی دریایی به حساب میآید و در ساختار امنیت ملی فدراسیون روسیه اشراف مسکو بر این پایگاه نظامی بسیار ارزشمند است و به موازات این روند باید توجه شود که هیچ تعارض منافعی میان روسیه و اسرائیل وجود ندارد و همین موضوع نشان میدهد که احتمالاً این پایگاه به روسیه تحویل داده میشود. اما در مورد پایگاه حمیمیم باید توجه شود که این پایگاه یک مقر هوایی به حساب میآید که روسها از آن برای نقل و انتقال تسلیحات و نفرات استفاده میکردند و دولت موقت سوریه هم خواهان اشراف بر این پایگاه است که این مورد دقیقاً در تضاد با منافع مسکو به حساب میآید؛ چرا که روسیه در دوره بشار اسد به صورت مستقیم بر این پایگاه نظارت داشت اما حالا با موانعی روبهرو است