تعیین درجه اعتبار مالی ایران

در تاریخ دوم آبان ماه امسال، شرکت بین المللی رتبه بند اعتبار مالی Capital Intelligence (CI)، در پایگاه اینرنتی خود رسما اعلام نمود که درجه اعتبار مالی کوتاه و بلند مدت کشور جمهوری اسلامی ایران به ترتیب معادل B و B  تعیین گردیده است. این درجه اعتبار مالی، ریسک کوتاه و بلند مدت اوراق بهادار دولت جمهوری اسلامی ایران را در سطح بین المللی در رده متوسط تعیین نموده که در مقایسه با دیگر کشور های در حال توسعه رتبه مناسبی تلقی می گردد. این در حالی است که در چند سال گذشته، دیگر نهاد های رتبه بند اعتبار مالی بین المللی از قبیلMoody’s, Standard & Poors, Fitch  به دلایل سیاسی و تحریم های موجود از انجام اینگونه رتبه بندی ها نسبت به ایران، کاملا امتناء می ورزیدند و استقلال و بی طرفی حرفه ای خود را که از واجبات و الزامات مرتبط با اعتبار مدیریتی این نهاد ها می باشد به شدت زیر سئوال بردند. جالب تر اینکه، متعاقبا درجه بندی اخیر شرکت Intelligence (CI) Capital در مورد ایران توسط بانک جهانی نیز تایید و اعلام گردیده است.
با توجه به شرایط منفی حاکم بر اقتصاد کشور و تحریم های صورت گرفته در چند سال گذشته، این واقعه از دید بین المللی بعنوان یک پیام اقتصادی مثبت، امیدوار کننده و با ارزش نسبت به آینده اقتصاد ایران تلقی می گردد. در این راستا نکاتی قابل مطرح کردن می باشند.
بطور کلی نهادهاي تعيين کننده درجه اعتبار مالی یاRating Agencies  از طریق تعیین و محاسبه ریسک کوتاه و بلند مدت اوراق بهادار بصورت مستقل، کارشناسانه، شفاف در جهت توسعه، ارتقاء بهره‌وري و رفع ابهامات در سرمايه گذاريها مربوط به بازار اوليه (بازاری که در آن اوراق بهادار جدید النتشار عرضه می گردند و به همین دلیل توام با مخاطرات بیشتری برای سرمایه گذاران می باشد)، نقش بسيار موثر و مهمي را ايفا مي كنند. به عبارتی دیگر تعیین درجه اعتبار مالی کشور جمهوری اسلامی ایران در جهت جذب منابع مالی و یا انتشار اوراق بهادار در بازار اولیه بین المللی (از قبیل دریافت انواع وام های بانکی، انتشار اوراق قرضه، مشارکت و اوراق بهادار اسلامی) در سطح کوتاه و بلند مدت می تواند بسیار موثر و مثبت تلقی گردد. با این درجه بندی اعتباری برای کشور، فضای جذب منابع مالی در سطح بین المللی توسط شرکت ها و بانک های داخلی فراهم و مهیا تر شده است.
اینگونه درجه بندی های مالی ابهامات و خطای ممکن در پیش بینی های مرتبط با سرمایه گذاری در اوراق بهادار کوتاه و بلند مدت منتشر شده در بازار اولیه را کاهش داده و انتظارات سرمایه پذیران و سرمايه گذاران را به واقعيت نزديك تر مي نمايد. گزارشات و درجه بندي هاي انجام شده توسط اين نهادها در افزايش دقت و تعيين هزينه صحيح ريسك (صرف ريسك) ‌و محاسبات مربوط به قيمت‌گذاري، نرخ گذاری و ارزشيابي اوراق بهادار در بازر اوليه را واقعی و عادلانه تر می کند. عدم وجود اين گونه درجه بندی ها باعث افزايش خطا در محاسبات مرتبط با هزينه تجهیز منابع مالی و بازده مورد انتظار سرمايه گذاران شده كه نهايتاً منجر به ايجاد فرصتهاي ناعادلانه و هزينه هاي بالاتري براي اقتصاد کشور ها مي شود.
در نهایت، پیام این رتبه بندی اخیر در فضای بین المللی حاضر بصورت دورنمای کوتاه و بلند مدت مثبت نسبت به اقتصاد ایران تلقی شده و امیدواریم که همین روند و فضا سازی های لازم در جهت ایجاد اعتبار مالی بالاتر در سطح بین المللی ادامه یابد. این فضا برای بنگاه های اقتصادی در داخل کشور فرصت های مناسبی را در راستای چانه زنی موثر تر و جذب منابع مالی بین الملل با حجم بیشتر و هزینه پایین تر فراهم نموده است. طبیعی است که بنگاه های علاقه مند به استفاده از چنین فرصت هایی، ابتدا باید ساختار های مدیریتی و مالی خود را از حالت های سنتی و مرسوم به سمت استاندارد های علمی و بین المللی سوق دهند.
* شاهين شايان آراني- کارشناس ارشد مالی بین الملل و عضو هیات امناء مرکز تحقیقات بانک توسعه اسلامی