بیستمین جشنواره مطبوعات، از آرمان گرایی تا واقع گرایی

بیستمین جشنواره مطبوعات و خبرگزاریها، که نخستین جشنواره مطبوعات در زمان دولت تدبیر و امید محسوب می شود فرصت دیگری برای گردهمایی فعالان مطبوعات و ایجاد تعامل نزدیک بین رسانه ها و مخاطبان آنها ایجاد می کند. هر چند که شرایط مطبوعات در کشور ما طی سالهای اخیر شرایط بی ثباتی بوده و برخی محدودیتها و سیاستگذاریها موجب شده میزان مخاطبان مطبوعات در کشور به شدت کاهش یابد، اما از زمان روی کار آمدن دولت جدید، شاهد برداشته شدن گامهایی عملی در جهت ارتقا جایگاه مطبوعات بوده ایم که در نوع خود مثبت و قابل تقدیر است. نخستین اقدام عملی در جهت بهبود شرایط مطبوعات در دولت جدید انتخاب مدیری اشنا به مطبوعات بود. دکتر حسین انتظامی به عنوان مدیری رسانه ای که هم سابقه مدیریت در اداره کل مطبوعات داخلی وزارت ارشاد را در کارنامه دارد و هم به عنوان مدیری مورد اعتماد مدیران رسانه ها، پنج دوره نماینده مدیران مسوول در هیات نظارت بر مطبوعات بوده، می توانست گزینه ای مناسب برای معاونت مطبوعاتی باشد. تالیفات دکتر انتظامی در حوزه رسانه نشاندهنده آشنایی ایشان با شرایط جدید رسانه هاست و به همین دلیل امیدها را برای بهبود وضعیت مطبوعات و رسانه ها پس از بی ثباتی هایی که در دولت قبل در این عرصه شاهد بودیم افزایش یافت. تلاش برای سپردن مسوولیتهای صنفی به بخش خصوصی به جای دولت، یکی از راهکارهایی بود که توسط دکتر انتظامی در دستور کار قرار گرفت و به همین دلیل تلاش شد علیرغم عدم تحرک مناسب تشکلهای غیر دولتی در حوزه رسانه و برخی اختلافاتی که بین آنها وجود دارد، از پتانسیل این نهادهای غیر دولتی و صنفی برای پیگیری امور رسانه ها استفاده شود و به همین دلیل کارگروهی متشکل از نمایندگان همین گروهها و رسانه های غیر دولتی برای تعیین میزان یارانه رسانه ها تشکیل شد و برای نخستین بار نه تنها شاهد تعیین پارامترهایی عینی و کمی برای سنجش کیفی رسانه ها بودیم، بلکه یارانه اعطایی به رسانه ها هم به طور شفاف در سایت معاونت مطبوعاتی در دسترس همگان قرار گرفت تا دیگر فرصتی برای پنهان سازی و ایجاد شایبه های مختلف در مورد یارانه مطبوعات همانند دوره قبل ایجاد نشود. در گام بعدی، قرار شد مدیریت نمایشگاه و جشنواره مطبوعات به تشکلهای صنفی واگذار شود و به همین دلیل برگزاری این نمایشگاه یک سال به تاخیر افتاد تا دولت اثبات کند که هدف، صرفا برگزاری یک جشنواره برای ثبت در کارنامه عملکرد خود نیست بلکه برای سپردن کار رسانه ها به تشکلهای صنفی عزمی جدی دارد که این گام اگرچه با دشواری، اما برداشته شد تا سنگ بنای مناسبی برای جشنواره های بعدی باشد. نکته دیگر در حذف پسوند زاید بین المللی از جشنواره مطبوعات بود که نشان داد آرمان گرایی غیر عملی جای خود را به واقع گرایی داده است. در دوره های گذشته همه ما به یاد داریم که بین المللی بودن نمایشگاه مطبوعات هیچ نمودی در نمایشگاه نداشت و صرفا چند غرفه محدود در جایی نامناسب از برخی نشریات غیر معتبر کشورهای همسایه در آن حضور داشتند تا هدف مسوولان وقت برای ثبت بین المللی شدن نمایشگاه مطبوعات بدون آنکه نمود بارز و روشن و ملموسی داشته باشد در کارنامه آنها ثبت شود. در حالیکه همگان می دانند اولا رسانه های ما فاصله زیادی با رسانه های معتبر حتی در منطقه دارند و ابتدا باید گامهایی برای کاهش این فاصله برداشته شود و ثانیا حضور چند رسانه منطقه ای غیر معتبر در چند غرفه ۱۲ متری محدود نمی تواند تاثیری در کاهش این فاصله و بهبود شرایط کیفی نشریات و رسانه های ما داشته باشد. معاونت مطبوعاتی ارشاد با حذف پسوند بین المللی از این نمایشگاه، گام شجاعانه ای برداشت تا نشان دهد صرفا به دنبال پر کردن عناوین در کارناه کاری خود نیست و بهبود کیفی رسانه ها را دنبال می کند. طبیعتا این دوره از نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاریها نیز خالی از اشکال و ایراد نیست چراکه شرایط کلی حاکم بر رسانه های ما شرایط مساعدی نیست و ابتدا باید مشکلات رسانه ها در حوزه های مختلف به مرور زمان رفع شود. اما سنگ بنایی که در دوره فعلی معاونت مطبوعاتی، هم در جهت سپردن کار رسانه ها به تشکلهای مطبوعاتی و رسانه ای از جمله در برگزاری جشنواره ها و تعیین یارانه ها ها و نظارت بر بخشهایی همچون سمن یا سامانه ثبت مشخصات خبرنگاران که در دولت قبل در جهت وابسته ساختن خبرنگاران به دولت ایجاد شده بود، و هم در جهت شفاف سازی در مورد اقدامات معاونت در تعیین درجه بندی آگهی های دولتی و اعطای یارانه، گذاشته شد، به راحتی قابل تغییر نیست و تداوم این روند می تواند مسیر را برای نیل به هدف متعالی ساختن و کیفی سازی رسانه ها در کشور هموارتر سازد. نکته مهمی هم که از سوی آقای جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم افتتاحیه جشنواره مطبوعات مبنی بر ضرورت واگذاری رسانه های دولتی به بخش خصوصی، عصاره کاملی از مجموعه اقداماتی بود که معاونت مطبوعاتی طی ۱۵ ماه گذشته در جهت تحقق این هدف انجام داده که در صورت تحقق آن – با همه دشواریها – می تواند نوید دهنده رونق رسانه ها و رفع فضای تبعیض رسانه ای بین رسانه های ثروتمند دولتی و رسانه های بدون پشتوانه غیر دولتی باشد. امید که منتقدان، به دور از مواضع سیاسی و صرفا از منظری صنفی و حرفه ای اقدامات وزارت ارشاد و معاونت مطبوعاتی را در حوزه رسانه ای مورد تحلیل قرار دهند تا شاهد بهبود فضای تنفسی رسانه ها و خبرنگاران در کشورمان باشیم.